Сызба. Корпоративтік табыс салыын есептеу жне ндіріп алу

 

 

Мыналар: салы салынатын табыс, тлем кзінен салы салынатын табысжне азастан Республикасында ызметін т-раты мекеме арылы жзеге асыратын заи тла- бейрезидентті таза табысыкорпоративтік табыс салыы салынатын объектілер болып табылады.

Салы салынатын табыс Салыты кодексте кзделген тзетулерді ескере отырып, жылды жиынты табыс пен салыты шегерімдер арасындаы айырма ретінде айындалады.

Жылды жиынты табыс (ЖЖТ) р трлі кздерден алынан заи тла-бейрезиденттерді жылды табысы болып табылады.

Заи тла-резидентті ЖЖТ-сы азастан Республикасында жне одан тысары жерлерде салы кезеі ішінде алынуына жататын (алынан) табыстарынан трады. азастан Республикасында ызметін траты мекеме арылы жзеге асыратын заи тла-бейрезидентті ЖЖТ-сы салы занамасына сйкес аныталады, оан траты мекемені ызметіне байланысты табыстарды барлы трлері жатады. Заи тла-резидентті азастан Республикасынан тысары жерлердегі кзден алынан табыстарына белгіленген тртіппен салы салынады.

ЖЖТ-а салы тлеушіні табыстарыны барлы трлері кіріктіріледі: ткізуден тсетін табыс; н сімінен тсетін табыс; туынды аржылы ралдар бойынша табыс; міндеттемелерді есептен шыарудан тсетін табыс; кмнді міндеттемелер бойынша тсетін табыс; банктерді жне лицензия негізінде банктік операцияларды жекелеген трлерін жзеге асыратын йымдарды рылан провизияларыны (резервтеріні) млшерлерін азайтудан тсетін табыс;сатандыру,айта сатандыру келісімшарттары бойынша саты, айта сатандыру йымдары ран саты резевтерін азайтудан тсетін табыс; талап ету ыын басаа беруден тсетін табыс;ксіпкерлік ызметті шектеуге немесе тотатуа келісім бергені шін алан табыстар; тіркелген активтерді* шыып алуынан алынатын табыс; табиат ресурстарын геологиялы зерттеуге жне ндіруге дайынды

* Тіркелген активтер – жер ойнауын пайдаланушы коммерциялы табудан кейін ндіруді бастау мезетіне дейін пайдалануа енгізілетін жне салы салу масатына орай ескерілетін негізгі ралдар мен материалды емес активтерді, жерді мражай ндылытарын, сулет жне нер ескерткіштерін, орта пайдаланымдаы рылыстарды (автомобиль жолдарын, тротуарларды, бульварларды, гулзарларды) оспаанда, салы тлеушіні бухгалтерлік балансында есепке алынатын жне ЖЖТ алу шін пайдаланылатын негізгі ралдар, жылжымайтын млікке инвестициялар жне материалды емес активтер. Тіркелген активтерді ны 10-40% нормалар бойынша амортизациялы аударымдарды есептеу жолымен жргізілетін шегерімдерге жатызылады.

жмыстарына арналан шыыстарды, сондай-а жер ойнауын пайдаланушыларды баса шыыстарын тзетуден тсетін табыстар; кен орындарын зірлеу салдарын жою орына аударымдар сомасыны кен орындарын зірлеу салдарын жою жніндегі іс жзіндегі шыыстар сомасынан асып тсуінен алынатын табыс; бірлескен ызметті жзеге асырудан тсетін табыс; егер брын бл сомалар шегерімге жатызылмаса, негізсіз сталып, бюджеттен айтарылан айыпплдардан баса, таылан немесе борышкер таныан айыпплдар, сімплдар жне баса санкция трлері; брын жргізілген шегерімдер бойынша алынан темаылар; теусіз алынан млік тріндегі табыс; дивидендтер; депозит, борышты баалы ааз, вексель бойынша сыйаылар; о баамды айырма сомасыны халыаралы аржылы есептемені стандарттарына жне азастан Республикасыны бухгалтерлік есеп жне аржылы есептеме туралы занамасыны талаптарына сйкес аныталан теріс баамды айырма сомасынан асып кетуі; тыстар; леуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынан табыс; ксіпорынды мліктік кешен ретінде сатудан тсетін табыс; сенімгерлікпен басару келісімшарты бойыша сенімгерлікпен басару рылтайшысы немесе сенімгерлікпен басару туындайтын зге жадайда пайда алушы алатын (алынуа жататын), млікті сенімгерлікпен басарудан тсетін таза табыс; біратар баса табыстар, тсімдер.

Егер табыстарды бірнеше баптарында бір жне сол табыстар крсетілуі ммкін болатын жадайда, крсетілген табыстар жыл-ды жиынты табыса тек бір рет кіріктіріледі.

Алынан ЖЖТ тзетілуі, яни салы тлеушілерді бл та-бысынан белгілі бір сомалар алып тасталуы тиіс.

Тзету кезінде туекелдік инвестициялауды жабы пайлы инвестициялы орлары жне туекелдік инвестициялауды акционерлік инвестициялы орлары тлейтінді оспаанда, дивидендтер; жеке тлаларды депозиттеріне міндетті кепілдік беруді жзеге асыратын йым алан банктерді міндетті кнтізбелік, осымша жне ттенше жарналарыны сомасы; Саты тлемдеріне кепілдік беру оры алан саты йымдарыны міндетті, осымша жне ттенше жарналарыны сомасы; жеке тлаларды депозиттеріне міндетті кепілдік беруді жзеге асыратын йым мен Саты тлемдеріне кепілдік беру оры здеріні телген депозиттер мен тленген кепілдікті жне темаылы тлемдер бойынша оларды талаптарын анааттандыру тртібімен алан ашаларды сомасы; азастан Республикасыны зейнетаымен амсыз-дандыру туралы занамасына сйкес алынан жне дара зейнетаы шоттарына баытталан инвестициялы табыстар; азастан Республикасыны міндетті леуметтік сатандыру туралы занамасына сйкес алынан жне леуметтік сатандыруды мемлекеттік орыны активтерін лайтуа баытталан инвестициялы табыстар; азастан Республикасыны секьюритилендіру туралы занамасына сйкес секьюритилендіру ммілесі бойынша арнаулы аржы компаниясы алан, борышты талап ету ыын басаа беруден алынан табыстар жне басалары алып тасталынады.

Салы салынатын табысты айындау шін тзетілген ЖЖТ-дан шегерімдер жргізіледі.

Салыты шегерімдер деп салы занамасына сйкес шегерімге жатпайтын шыыстарды оспаанда, табыс алуа баытталан ызметті жзеге асырумен байланысты салы тлеушіні шыыстарын айтады.

Салыты кодекске сйкес шегерімге жатпайтын шыыстарды оспаанда, салы тлеушіні табыс алуа баытталан ызметті жзеге асыруа байланысты шыыстары салы салынатын табысты айындау кезінде шегерімге жатады. Шегерімге жатызылан шыыстарды млшері белгіленген нормалардан аспауа тиіс.

Шегерімдерді салы тлеуші зіні табыс алуа баытталан ызметіне байланысты шыыстарды растайтын жаттары болан кезде жргізеді. Бл шыыстар болашатаы кезедерді шыыстарын оспаанда, олар наты жргізілген халыаралы аржылы есептемені стандарттарына жне бухгалтерлік есеп пен аржылы есептеме туралы азастан Республикасы занамасыны талаптарына сйкес аныталатын болашатаы кезедерді шыыстарын оспаанда, олар іс жзінде жргізілген салы кезеінде шегерілуге жатады.

Болашатаы кезедерді шыыстары олар атысты болатын салы кезеінде шегерімге жатады.

Салыты шегерімдерге ткізілген тауарлар, ызметтер крсету бойынша мынадай шыындар мен баса шыыстар жне шегерімдер жатады:

табии монополия субъектілері шеккен ысыраптар;

таылан немесе танылан айыпплдар, сімплдар, трасызды айыптар;

салы тлеушіні рылыса, тіркелген активтерді сатып алуа арналан шыындары жне капитал сипатындаы баса шыындар;

рылыса алынан, рылыс кезеінде есепке жазылан кредиттер (арыздар) шін сыйаылар рылыс объектіні нына кіріктіріледі;

леуметтік сфера объектілерін пайдалану кезінде шеккен шыыстар;

осылан н салыы бойынша малмдаманы деректері бойынша есепке жатызылуа жатпайтын осылан н салыы сатып алынан тауарларды жмыстарды, крсетілетін ызметтерді нында ескеріледі. осылан н салыын тлеуші Салыты кодекске сйкес барабарлы дісті олданан кезде есепке жатызылуа жатпайтын осылан н салыын шегерімге жатызуа ылы;

салы тлеушіні Мемлекеттік леуметтік сатандыру орыны есебіне жазан леуметтік аударымдары бойынша шыыстары азастан Республикасы занамасында айындалан млшерде шегерімге жатады;

тленген кмнді міндеттемелер мен кмнді талаптар бойынша шегерім;

резервтік орлара аударымдар бойынша шегерімдер;

кен орындарын зірлеу салдарын жоюа арналан шыыстар бойынша шегерімдер жне салдарды жою орына аударымдар сомаларыны шегерімдері;

ылыми-зерттеу жне ылыми-техникалы жмыстара арналан шыыстар бойынша;

кепілдік беру жйелеріне атысушыларды саты сыйаылары мен жарналары бойынша шыыстарды шегеру;

табиат ресурстарын геологиялы зерттеуге жне оларды ндіруге зірлік жмыстарына арналан шыыстар бойынша шегерімдер жне жер ойнауын пайдаланушыны баса шегерімдері;

теріс баамды айырма сомасыны о баамды айырма сомасынан асып

кетуін шегеру;

тіркелген активтер бойынша шегерімдер;

салыты жне бюджетке тленетін баса міндетті тлемдерді шегеру.

Хеджерлеу* масаттарында немесе базалы активті млшерлемесі бойынша жеткізу жолымен атарылан кездегі туынды аржылы ралдарды олдану кезінде занамамен салы салуды айрыша механизмін олдану арастырылан.

*Хеджерлеу – ­бааны олайсыз згеруі немесе хеджерлеу объектіні зге де крсеткіші салдарынан болатын ытимал залалды азайту масатында туынды аржы ралдарымен жа-салатын операциялар. Активтер жне (немесе) міндеттемелер, сондай-а крсетілген активтерге жне (немесе) міндеттемелерге немесе ктіліп отыран ммілелерге байланысты ашалай аражаттарды аындары хеджерлеу объектілері болып табылады.

Туынды аржылы ралдармен жасалатын операцияларды хеджерлеу операцияларына жатызуды негізділігін растау шін салы тлеуші салы малмдамасын табыс еткен кезде осы операцияларды жасау хеджерлеу объектімен жасалатын ммілелер бойынша ытимал залалдарды (жете пайда алмауды) млшерін азайтуа алып келетін (алып келуі ммкін екенін) растайтын есеп-исапты табыс етеді.

Табыс алуа баытталан ызметке байланысты емес шыындар мен шыыстар шегерімге жатпайды.

Табыстар немесе шегерімдер мынадай жадайларда: тауарларды толы немесе ішінара айтаранда; ммілені шарттарын згерткенде; сатылан немесе сатып алынан тауарлар; орындалан жмыстар, крсетілген ызметтер шін бааны, темаыны згерткенде; баадан жеілдіктер, сатудан жеілдіктер жасаланда; шартты талаптарын негізге ала отырып, ткізілген немесе сатып алынан тауарлар, орындалан жмыстар, крсетілген ызметтер шін лтты валютамен тленуге тиіс сома згергенде; ол бойынша табысты тзету ммілені шарттарын згерткенде жргізілетін талапты есептен шыаранда тзетуге жатады.

Шегерімдерден кейінгі алынан салы салынатын табыс тзетуге – есепті салы кезеіндегі табысты немесе шегерімні млшерін брын таылан табысты немесе шегерімні сомасы шегінде лайтуа немесе азайтуа жатады.

Сонымен бірге салы салынатын табысты азайту жне салы тлеуден салы тлеушілерді кейбір санаттарын салы салудан босату арастырылан.

Салы тлеушіні салы салынатын табысты шыыстарды мына трлеріне:

1) салы салынатын табысты 3 пайызынан аспайтын жалпы сома млшерінде:наты шеккен шыыстарды кзделген леуметтік сфера объектілерін пайдаланан кезде алуа жататын (алынан) табыстардан асып тскен сомасын; коммерциялы емес йымдара жне ызметін леуметтік сферада жзеге асыратын йымдара теусіз негізде берілген млік нын; кмекті алатын адамны тарапынан тініш жасалу негізінде салы тлеушіні шешімі болан кездегі демеушілік жне айырымдылы кмекті;

2) мгедектерді ебегіне аы тлеуге жмсалан шыыстарды екі еселенген млшерін жне мгедектер жалаысыны жне баса тлемдерді есептелген леуметтік салы сомасыны 50 пайызын;

3) жеке тла салы тлеушіде кемінде ш жыл жмыс істеу міндеттемесі туралы келісімшартты жасасан жадайда,салы тлеушімен ебек атынас-тарында трмаан жеке тланы оы-туа арналан шыыстарды азайтуа ыы бар.

Мынандай шарттар саталмаан жадайда: осындай ызметіне орай табыс алу масаты жо жне алынан таза табысты немесе млікті атысушылар арасында блмейтін коммерциялы емес йымдарды табыстары жалпыа бірдей белгіленген тртіппен салы салуа жатады.Бл ретте коммерциялы емес йым салы салудан босатылан табыстар бойынша жне жалпыа бірдей белгіленген тртіппен салы салуа жататын табыстар бойынша блек-блек есеп жргізуге міндетті.

Коммерциялы емес йымны мемлекеттік леуметтік тапсырысты жзеге асыруа арналан келісімшарт бойынша,депозиттер бойынша сыйаы, грант, кіру жне мшелік жарналар,кондо-миниума атысушыларды жарналары, айырымдылы жне демеушілік кмек, теусіз алынан млік, теусіз негіздегі аударымдар мен айырмалды тріндегі табысына салы салын-байды.

леуметтік сферада ызметін жзеге асыратын йымдарды табыстарына салы занамасында кзделген шарттар бзылан жадайда белгіленген тртіппен салы салынуа тиіс.

Ксіпкерлік ызметтен шегетін залалдар, сондай-а I топты тіркелген активтеріні шыып алуынан шеккен залалдар осы са-лы кезедеріні салы салынатын табысы есебінен теу шін кейінгі он жылды оса аландаы кезеге ауыстырылады.

Баалы ааздарды ткізу кезінде туындайтын залалдар баса баалы ааздарды ткізу кезінде н сімінен тсетін табыс есе-бінен теледі.Егер осы залалдар орын алан кезеінде теле ал-майтын болса, онда олар 10 жыла дейінгі мерзімге ала ауысты-рыуы жне баса баалы ааздарды ткізу кезінде н сімінен тсетін табыстар есебінен телуі ммкін.

Арнаулы салы компаниясыны азастан Республикасыны секьюритилендіру туралы занамасына сйкес жзеге асырылатын ызметінен шеккен залалдары блінген активтермен амтамасыз етілген облигацияларды айналымы мерзімі ішінде ауыстырылуы ммкін.

Ауыл шаруашылыы німін ндіруші заи тлалар жне се-лолы ттыну кооперативтері шін арнаулы салы режімін ол-данатын салы тлеуші шеккен залалдар келесі салы кезедері-не ауыстырылмайды.

Салы занамасына сйкес тлем кзінен сталатын табыс-тара мыналар жатады: тыстар;бейрезиденттерді салы зана-масына сйкес айындалатын, мндай бейрезиденттерді тра-ты мекемесімен байланысы жо азастан Республикасындаы кздерден алан табыстары; заи тлалара тленетін сыйаы. Тлем кзінен сталынатын салыты сомасын салы агенті анытайды.

Корпоративтік табыс салыыны мынадай млшерлерде мл-шерлемелері белгіленген:

салы тлеушіні кірістер мен шыыстар сомасына жне белгіленген тртіппен ауыстырылатын залалдарды сомасына азайтылан салы салынатын табысына 2009-2010жж – 20 пайыз, 2011ж – 15 пайыз;*

егер ауыл шаруашылыы німдерін ндіруші-заи тлаларды салы занамасында кзделген табыстары мен шыыстары сомасына жне занамада белгіленген тртіппен ауыстырылатын шыындары сомасына азайтылан салы салынатын табысына – 10 пайыз;

бейрезиденттерді азастан Республикасындаы кздерден алатын табыстарын оспаанда, тлем кзінен салы салынатын табыстарына 15 пайыз, 2011 жылдан - 10 пайыз;

азастан Республикасында ызметін траты мекеме арылы жзеге асыратын заи тла-бейрезидентті таза табысы корпо-ративтік табыс салыына оса белгіленген тртіппен 15 пайыз.

саты (айта сатандыру) йымдары сатандыру (айта сатандыру) келісімшарттары бойынша саты сыйлыаылар мен комиссиялы сыйаылар сомасынан аннуитеттік жне зара сатандыру бойынша 1% млшерінде; 2% – жинатаушы сатандыру (айта сатандыру) бойынша; жинатаушы емес сатандыру (айта сатандыру) – 4%; осылма (аффилиденілген) жеке тлаларды сатандыру бойынша – 8%.

Бейрезиденттерді азастан Республикасындаы кздерден алатын,осындай бейрезиденттерді траты мекемесімен бай-ланысты емес табыстарына жеке табыс салыыны белгіленген млшерлемелері бойынша салы салынады.

Салы занамасында корпоративтік табыс табыс салыы, жер _______________________________

* Салыты кодексті олданыса енгізу туралы азастан Республикасы заына (10.12.08ж №100-IV РЗ) сйкес тотатыла тру кезеінде корпоративтік табыс салыы

млшерлемесіні 2009 жылы 1 атардан 20% млшері олданылатыны белгіленген.

 

салыы, млік салыы бойынша инвестициялы салы преферен-цияларын беру арастырылан.

Инвестициялы салы преференциялары салы тлеушіні тадауы бойынша салы занамасына сйкес олданылады жне преференциялар объектілеріні нын жне (немесе) айта руа, жаыртуа арналан кейінгі шыыстарды шегеруге жатызуды білдіреді. азастан Республикасы заи тлаларыны инвестициялы салы преференцияларын олдануа ыы бар. Преференцияларды олдану шін салы салы тлеуші пайдалануа енгізілетін ндірістік арналымны ймереттер мен имараттарды, мшинелер мен жабдытарды нын тіркелген активтер тобыны (осалы тобыны) нды балансына кіріктірмейді жне оларды есебін алан тіркелген активтерден блек жзеге асырады. Инвестициялы салы пре-ференцияларыны іс-рекеті экономиканы бкіл шикізатты емес секторына таратылады. Преференцияларды олдану мынадай дістерді бірі – объект пайдалануа берілгеннен кейінгі шегерім дісі жне объект пайдалануа берілгенге дейінгі шегерім дісі бойынша жзеге асырылады.

ызметін арнаулы экономикалы айматарды ауматарында жзеге асыратын жне Салыты кодексте крсетілген бір мез-гілде талаптара сай келетін йымдара салы салынады. ызме-тін арнаулы экономикалы айматарыны ауматарында жзеге асыратын йымдара мыналар жатпайды: жер ойнауын пайдаланушылар; акцизделетін тауарларды ндіретін йымдар; арнаулы салы режімдерін олданатын йымдар; преференцияларды олданатын йымдар.

Бюджетке тленуге жататын корпоративтік табыс салыыны сомасын айындау кезінде салы занамасына сйкес оны есептелген сомасы 100 пайыза азайтылады.Осындай кзделген салы сомасын кеміту корпоративтік табыс салыы бойынша авансты тлемдер сомаларын есептеу кезінде де олданылады.

Арнаулы экономикалы айматарды аумаында орналасан жне ызмет трлерін жзеге асыру кезінде пайдаланылатын салы салу объектілері бойынша: 1)жер салыын есептеу кезінде тиісті млшерлемелерге 0 коэффиценті; 2) млік салыын есеп-теу кезінде салы салу объектілеріні жылды орташа нына 0 пайызды млшерлеме олданылады.

Корпоративтік табыс салыына арналан салы кезеі 1 атардан 31 желтосана дейінгі кнтізбелік жыл болып та-былады.

Корпоративтік табыс салыыны тлеушісі орналасан жері бойынша салы органына корпаративтік табыс салыы бойынша малмдаманы 31 наурыздан кешіктірмей табыс етеді.

Жеке табыс салыы

Жеке табыс салыы бойынша аражаттарды тсімі (2001жыл-а дейін – жеке тлалардан алынатын табыс салыы) мемлекет-тік бюджетті барлы кірістеріні 6,6% - на жуыын алады.

Салы салу объектілері бар жеке тлалар жеке табыс салы-ын тлеушілер болып есептеледі. Салы салу объектілері тлем кзінен салы салынатын табыстар жне тлем кзінен салы салынбайтын табыстар тріндегі табыстары болып табылады.

Салы салу объектілері Салыты кодексте кзделген тзету-лер ескеріле отырып, салы салуа жататын табыстар мен онда кзделген тртіппен жне млшердегі жадайларда салы шеге-рімдері арасындаы айырма ретінде аныталады. Салы салына-тын объект болып табылатын табыстарды сомасы салы салы-нуа жатпайтын табыстарды сомасына кемітіледі.

Салы тлеушіні тлем кзінен салы салынатын табыстарына мыналар жатады: жмыскерді табысы; жеке тлаларды салы агентінен тсетін табыстары; жинатаушы зейнетаы орларынан тленетін зейнетаылы тлемдер; дивидендтер, сыйаылар, тыстар т-ріндегі табыс; стипендиялар; жинатаушы сатандыру келісім-шарттары бойынша табыс.

Табыстарды бір блігі жеке тланы табысы ретінде аралмайды: атаулы леуметтік кмек; ртрлі темдік тлемдер (соны ішінде іссапарлар кезінде); мемлекеттік бюджетті аражаттары есебінен тленетін темаылар; жеке тланы мірі мен денсаулыына келтірілген зиянды теу; ебек (ызметтік) міндеттерін атару кезінде жмыскерді міріне жне денсаулыына келтіргені шін жмыс берушіні жауапкершілігін сатандыру келісімшарттары бойынша саты тлемдері; материалды нсанды теуді сот шешімі бойынша таайындалан сомасы; тлем кзінен жеке табыс салыы салынан дивиденттер, сыйаылар, тыстар сомалары; саты сыйлыаыларды (аннуитетті) тлеу шін мірді сатандыру бойынша зейнетаы жинаыны сомалары; гуманитарлы кмек трінде алынан млікті ны; трын жайларды, саяжай рылыстарын, гараждарды ткізу кезіндегі н сімі; жеке трын й рылысы, жеке осалы шаруашылытарды жргізу, саяжай рылысы жне гараж салу шін берілген жер учаскілерін жне (немесе) жер лестерін ткізу кезіндегі н сімі.

Жеке тлалар табыстарыны біратар трлеріне салы салынбайды: балалара жне асырауындаы адамдара алынан алименттер; гранттар аражаттары есебінен; банктер мен банктік операцияларды жекелеген трлерін жзеге асыратын йымдардаы салымдар бойынша олара тленетін сыйаылар; борышты баалы ааздар бойынша сыйаылар; мемлекеттік эмиссиялы баалы ааздар, агенттік облигациялар бойынша сыйаылар жне мемлекеттік эмиссиялы баалы ааздар мен агенттік облигацияларды ткізу кезіндегі н сімінен тскен табыстар; дивидендтер мен сыйаыларды есебіне жазу кніне азастиан Республикасыны аумаында жмыс істейтін ор биржасыны ресми тізімінде болатын осындай баалы ааздар бойынша дивидендтер мен сыйаылар; пайлы инвестициялы орларды осы орды басарушы компаниясы нын теп сатып алан кездегі пай бойынша табыстар; бір мезгілде мынадай талаптар орындалан кездегі дивиденттер: акцияларды немесе атысу лестерін ш жылдан астам иеленсе; заи тланы немесе консорциумны жарылы капиталы ныны немесе акцияларыны (атысу лестеріні) 50 жне одан кп пайызы дивидендтерді тлеу кніне жер ойнауын пайдаланушылар (жер ойнауын пайдаланушы) болып табылмайтын тлаларды (тланы) млкін раса; скери ызмет міндеттерін атаран кезде скери ызметшілерге берілетін, ішкі істер органдарыны, аржы полициясыны, ылмысты-атару жйесі жне мемлекеттік ртке арсы ызмет органдары мен мекемелеріні белгіленген тртіппен арнаулы ата берілген ызметкерлері ызметтік міндеттерін атаруына байланысты алатын тлемдерді барлы трі; республикалы бюджет туралы зада белгіленген е тменгі жалаына 50 пайызы шегіндегі лоторея бойынша тыстар; республикалы бюджет туралы зада белгіленген е тменгі жалаы млшерінде оамды жмыстарды орындауа жне ксіптік оуа байланысты бюджет жне (немесе) гранттар аражаты есебінен жзеге асырылатын тлемдер; гранттар аражаты есебінен тленетін тлемдер; Зейнетаы тлеу жніндегі мемлекеттік орталытан тленетін зейнетаы тлемдері; Мемлекеттік леуметтік сатандыру орынан тленетін леуметтік тлемдер; жеке тла баса жеке тладан сыйа немесе мраа алан млікті ны; жинатаушы зейнетаы орларына белгіленген млшердегі ерікті ксіптік зейнетаы жарналары; леуметтік негіздемелер бойынша азаматтарды жекелеген санаттарына (соыстара атысушылары, мгедектерге, экологиялы апаттарды немесе ядролы сынатарды салдарынан азап шеккен адамдара) жне ызметті жеілдетілген трлеріне берілетін ртрлі тлемаылар.

Жеке табыс салыын есептеуді салы агенті тлем кзінен салы салынатын табыстар бойынша,салы салуа жататын та-бысты есебіне жазу кезінде жргізеді,ал табыс салыын стауды тлем кзінен салы салынатын табысты тлеу кнінен кешіктір-мей жргізеді. Салы агенті салы тленген табыстар бойынша салыты аударуды тлем айынан кейінгі айды 25-іне дейін зі орналасан жері бойынша жзеге асырады. Салыты кодексте крсетілген ызмет трлері бойынша арнаулы салы режімдерін олданатын салы агенттеріні жеке табыс салыын тлеуді тртібі мен мерзімдері белгіленген.

Салы тлеушіні тлем кзінен салы салынбайтын табыстарына мліктік табыс, дара ксіпкерді табысы, адвокаттар мен жекеше нотариустарды табысы жне басадай табыстар жатады. Тлем кзінен салы салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салыын есептеуді салы тлеуші салы кезеі шін тлем кзінен салы салынбайтын табыс сомасына белгіленген млшерлемені олдану жолымен дербес жргізеді.

2006 жылды ортасына дейін жеке табыс салыыны млшерлемесі баспалдаты деме бойынша жылды есептік крсеткішпен аныталатын табысты млшеріне арай 5 пайыздан 20 пай-ыза дейін белгіленген млшерлеме жмыс істеді.2007 жылды 1 атарынан бастап салы тлеушіні табыстарына 10 пайызды млшерлеме белгіленген. азастан Республикасындаы кздерден жне одан тысары жерлергі кздерден алынан дивидендтер тріндегі табыстара 5 пайызды млшерлеме бойынша салы салынады.2006 жылдан азастанда олданылып келе жатан практика жеке табыс салыын йлесімді салуа жеткізді.

«азастан Республикасыны сайлау туралы» азастан Рес-публикасыны Конституциялы заына жне «Сыбайлас жем-орлыа арсы крес туралы» азастан Республикасы За-ында кзделген жадайларды оспаанда, жеке табыс салыы бойынша малмдама трылыты жердегі салы органына есеп-ті салы кезеінен кейінгі жылды 31 наурызынан кешіктірілмей табыс етіледі.