Жер ойнауын пайдаланушыларды арнаулы тлемдері мен салытары
азастан Республикасыны салы жйесінде табиат ресу-рстарын, пайдалы азындыларды, жер ойнауын пайдалануа байланысты біратар тлемдер бар, оларды шартты трде са-лыты сипаты бар табиат ресурстары шін тленетін тлемдер ретінде бір топа біріктіруіге болады. Олара стеме пайдаа салынатын салы, жер ойнауын пайдаланушыларды арнаулы тлемдері, пайдалы азындыларды ндіру салыы, су шін тленетін тлем, орманды пайдалананы шін тлем (орман табысы) жне басалары жатады. Аталан тлемдер негізінен ренталы сипатта болады, йткені оларды пайда болуы мен млшерлемелеріні шамасы шыарылатын жне шаруашылы ызметте пайдаланатын материалды, шикізатты, минералды ресурстарды алу, ттыну, оларды сапасы табиат фактор-ларымен байланысты болады.
азастан Республикасы занамасында айындалан тр-тіппен жасалан жер ойнауын пайдалануа арналан конт-ракттар шеберінде жер ойнауын пайдалану бойынша опе-рацияларды жргізген кезде жер ойнауын пайдаланушылар Салыты кодексте белгіленген барлы салытарды жне бюджетке тленетін баса міндетті тлемдерді, ал жер ойнауын пайдаланушыларды тлемдері мен салытарын – осымша, жер ойнауын пайдалану бойынша операциялар жргізген кезде тлейді.
Заи жне жеке тлалар, соны ішінде азастан Респуб-ликасында жер ойнауын пайдалану бойынша операцияларды, сонымен бірге мемлекет меншігіндегі техногендік минералды
рылымдарды айта деуді жзеге асыратын шетелдік тла-лар жер ойнауын пайдаланушыларды арнаулы тлемдері мен салытарын тлеушілер болып табылады.
Жер ойнауын пайдаланушылара белгіленген салы режімі* жер ойнауын пайдалануа кімет белгілеген тртіппен жасалынан контрактта айындалады.
Жер ойнауын пайдаланушылара салы салуды екі моделі белгіленген:
бірінші модель жер ойнауын пайдаланушыны німді блу бойынша азастан Республикасыны лесін оспаанда Салы-ты кодексте кзделген салытар мен баса міндетті тлемдерді барлы трлерін тлеуін кздейді;
екінші модель жер ойнауын пайдаланушыны німді блу бойынша азастан Республикасыны лесін тлеуін (беруін), сондай-а салы занамасында кзделген салытар мен баса міндетті тлемдерді барлы трлерін тлеуін кздейді, олара шикі мнай, газ конденсатына салынатын рента салыы, шикі мнайа, газ конденсатына салынатын акциз, стеме пайда салыы, жер салыы, роялти, млік салыы осылмайды.
Кен орындарын (кен орындар тобын, кен орындарыны бір блігін) рентабелдігі тмен, оюлыы жоары, суланан, шаын дебетті жне игерілген саната жатызу тртібін, оларды тізбесі мен салы салу тртібін азастан Республикасыны кіметі айындайды.
____
*азастан Республикасы кіметі немесе зырлы орган мен жер ойнауын пайдаланушы арасында 2009 жылы 1 атара дейін жасасан, міндетті салыты сараптамадан ткен німді блу туралы келісімде (контрактта), сонымен бірге азастан Республикасыны Президенті бекіткен жер ойнауын пайдалануа арналан контрактта айындалан салы режимі салы жне бюджетке тленетін баса міндетті тлемдер шін саталады, мндай келісімні (контрактты) белгіленген бкіл олданылу мерзімі ішінде тек ана оны тараптарына атысты олданылады, мндай келісімні (контрактты) тараптары болып табылмайтын тлалара олданылмайды жне тараптарды зара келісімі бойынша згертілуі ммкін.
Бл роялти, німді блу бойынша азастан Республикасыны лесі, німді блу туралы контракт бойынша ызметін жзеге асырушы жер ойнауын пайдаланушыны осымша тлемі салы салуды екі моделіне сйкес (контракттарды негізгі трлерін негізге ала отырып) жер ойнауын пайдалануа контракттарда айындалатын жер ойнауын пайдаланушылар шін белгіленген салы режімінде жмыс істей береді дегенді білдіреді.
2009 жылдан жер ойнауын пайдаланушыларды арнаулы тлемдері мен салытары:
1) жер ойнауын пайдаланушыларды арнаулы тлемдерін:
а) ол ойылатын бонусты;
) коммерциялы табу бонусын;
б) тарихи шыындарды теу бойынша тлемді;
2) пайдалы азындыларды ндіру салыын;
3) стеме пайда салыын кіріктіреді.
Бонустар жер ойнауын пайдаланушыны тіркелген тлемдері болып табылады.
Жер ойнауын пайдалануа арнап жасалан контрактты тр-лері мен шарттарына арай жер ойнауын пайдаланушы шін бонустарды мынадай трлері белгіленуі ммкін: ол ойылатын бонус жне коммерциялы табу бонусы.
ол ойылатын бонус жер ойнауын пайдаланушыны конт-ракт аумаында жер ойнауын пайдалану ыын сатып алу шін алан біржолы тіркелген тлемі болып табылады.
ол ойылатын бонус тлеушілері азастан Республикасыны жер ойнауы жне жер ойнауын пайдалану туралы занамасына сйкес жер ойнауын пайдалану ыын алу конкурсыны жеімпазы болан немесе жер ойнауын пайдалану ыын беру жніндегі тікелей келіссздер негізінде жер ойнауын пайдалану ыын алан, сондай-а азастан Республикасы занамасында белгіленген тртіппен жер ойнауын пайдалануа арналан мынадай контракттарды бірін: 1) барлауа арналан контрактты; 2) пайдалы азындыларды ндіруге арналан контрактты жасасан жеке немесе заи тла болып табылады. ол ойылатын бонусты бастапы млшері жер ойнауын пайдалануа жасасан рбір контракт шін айлы есептік крсеткішті еселенген млшерлерінде жеке белгіленеді.
Жер ойнауын пайдалану ыын алуа конкурс ткізілген-ге дейінгі ол ойылатын бонусты бастапы млшері зырлы органны конкурсты комиссиясыны шешімі бойынша л-айтылуы ммкін.
ол ойылатын бонусты бастапыдан тмен емес сомадаы тпкілікті млшерін жер ойнауын пайдалану ыын алуа ткізілген конкурсты нтижелері бойынша конкурсты комиссияны шешімі немесе жер ойнауын пайдаланушымен тура келіссздер жргізу нтижелері бойынша зырлы орган белгілейді жне ол жер ойнауын пайдалануа арналан контракта кіріктіріледі.
ол ойылатын бонус бюджетке салы тлеушіні трылыты орны бойынша мынандай мерзімдерде: белгіленген соманы елу пайызы салы тлеушіні азастан Рес-публикасыны жер ойнауы жне жер ойнауын пайдалану тура-лы занамасында белгіленген тртіппен конкурс жеімпазы деп жарияланан кннен бастап кнтізбелік отыз кн ішінде,алан белгіленген елу пайызы жер ойнауын пайдалануа арналан контракт кшіне енген кннен бастап кнтізбелік отыз кннен кешіктірілмей тленеді.
Коммерциялы табу бонусын контракт аумаындаы пайдалы азындыларды рбір коммерциялы табу шін, соны ішінде бастапыда белгіленген алынатын пайдалы азындылар орларын лайтуа алып келетін кен орындарына осымша барлау жргізу барысындаы, табу шін жер; ойнауын пайдаланушы тлейді. Коммерциялы табу бонусыны салы салу объекті пайдалы азындылар орларыны наты клемі болып табылады. Коммерциялы табу бонусыны сомасы салы салу объектіні, салы базасы мен млшерлемелеріні негізінде айындалады. Коммерциялы табу бонусы салы базасыны 0,1 пайыз млшерлемесі бойынша тленеді.
Тарихи шыындарды теу бойынша тлемжер ойнауынпайдалануа арналан контракт жасасана дейін тиісті контракт аумаын геологиялы зерттеу мен жайластыруа мемлекет шеккен жиынты шыындарды теу бойынша жер ойнауын пайдаланушыны тіркелген тлемдері тарихи шыындарды теу бойынша тлемі болып табылады. Бл шыындарды сомасын азастан Республикасы занамасында белгіленген тртіппен осы масаттар шін укілетті мемлекеттік орган есептейді жне ол салы занамасыны аидаларына сйкес бюджетке т-ленеді.Тарихи шыындар сомасыны бір блігі (1,5%-дан 5% - а дейінгі млшерде) мемлекет меншігіндегі геологиялы апаратты сатып алу тлемдері трінде, алан блігі тарихи шыындарды теу бойынша тлем трінде бюджетке тленуге жатады.
Пайдалы азындыларды ндіру салыы азастан Рес-публикасыны аумаында ндірілетін минералды шикізат, м-най, жерасты сулары жне емдік балшыты рбір трі бойынша ашалай нысанда* жеке тленетін салы.
Салыты тлеушілері жер ойнауын пайдалануа арналып жасалан рбір жекелеген контракт шеберінде техногендік ми-нералды рлымдардан алынан пайдалы азындыларды оса аланда , мнайды, минералды шикізатты,жерасты суларын ж-не емдік балшыты ндіруді жзеге асыратын жер ойнауын пайдаланушылар болып табылады.
Жер ойнауын пайдаланушы салы кезеінде ндірген шикі мнайды,газ конденсаты мен табии газды наты клемі пай-
____________________________
* Жер ойнауын пайдалануа арналан контракт бойынша ызметті жзеге асыру ба-рысында пайдалы азындыларды ндіру салыын тлеуді ашалай нысаны азастан Республикасы кіметіні шешімі бойынша укілетті мемлекеттік орган мен жер ой-науын пайдаланушы арасында жасасылатын осымша келісімде белгіленген тртіппен натуралды нысанмен ауыстыруы ммкін.
далы азындыларды ндіруге салы салу объекті, ал бл клемні ны салы базасы болып табылады. н ндірілген тауарлы шикі мнайды, газ конденсатыны жне табии газды клемі мен салы кезеіне есептелген німні бірлігі шін лемдік бааны кбейтіндісі ретінде айындалады.
ндірілген минералды шикізатты,мнайды жерасты сула-ры мен емдік балшыты барлы трлері бойынша пайдалы а-зындылары ндіру салыы жргізілетін ндіру тріне арамастан салы занамасында белгіленген млшерлемелер бойынша жне тртіппен тленеді.
Пайдалы азындыларды ндіру салыын есептеу шін жер ойнауын пайдалануы Салыты кодексте келтірілген шкіл-ге сйкес жер ойнауын пайдалануа арналан рбір жекелеген контракт бойынша аымдаы салы жылына арналан ндіруді жоспарланан клеміне сйкес келетін млшерлемені олданады.
Пайдалы азындыларды ндіру салыыны рамына: мнай-а арналан пайдалы азыналарды ндіру салыы,ке таралан пайдалы азындыларды оспаанда, минералды шикізата пай-далы азындыларды ндіру салыы жне ке таралан пайдалы азыналара жерасты сулара жне емдік балшытара,пайдалы азындыларды ндіру салыы кіріктіріледі.
Шикі мнайа пайдалы азындыларды ндіру салыыны млшерлемелері газ кондесатын оса аланда,тіркелген тланымда жылды ндіру клеміне арай (10 млшерлеме,ндіру ауымы 250 мы тоннаа дейін жне 10 млн.тоннадан жоары) 7 % - дан 20 % - а дейінгі шкіл бойынша белгіленеді. азастан Республикасыны ішкі рыногында шикі мнай мен газ конденсатын ткізген жне (немесе) берген, соны ішінде мемлекет атынан алушыа пайдалы азындыларды ндіру салыын, экспорта рента салыын, роялтиді жне азастан Республикасыны німді блу жніндегі лесін тлеу есебіне заттай нысанда берген немесе зіні ндірістік мтаждытарына пайдаланан жадайда белгіленген млшерлемелерге 0,5 тмендетілген коэффициент олданылады.
Табии газа пайдалы азындыларды ндіру салыыны млшерлемесі 10% -ды райды.Ішкі рынокта табии газды ткізген кезде жылды ндіру клеміне арай: 1,0 млрд. текше метрге дейін оса аланда – 0,5 %, 2,0 млрд. текше метрге дейін – 1,0% , 2,0 млрд. текше метрден жоары – 1,5% млшерлемелер бойынша тленеді.
Минералды шикізатты рамындаы пайдалы азындылар босалы орларыны наты (физикалы) клемі (айналыстан шыын босалы орларды салы салынатын клемі) минерал-ды шикі зата (ара,тсті жне радиоактивті металдар кендері (рудалары);металдар;рамында металдар бар минералды шикі-зат,сондай-а сирек ездесетін металдар,шашыраы металдар,ра-диоактивті металдар,бейметалдар,ымбат баалы тастар, жасанды тастар,техникалы тастар) салы салу объекті болып табылады.
Салы кезеіндегі орташа биржалы бааны немесе алашы айта деуден (байытудан) ткен минералды шикізатты ткізу-ден безбенделген баасын тигізе ала отырып,салы кезеінде ми-нералды шикізатты рамында пайдаланылатын айналыстан шыан осалы орларыны салы салынатын клеміні ны пайдалы азындыларды ндіру салыын есептеу шін салы базасы болып табылады.
Млшерлемелер ауымы тым ке – тас кмір мен жаныш та-тастар шін белгіленген нл пайыздан уран шін белгіленген 24 пайыза дейін (е жоары).
Жер ойнауын пайдаланушыны салы кезеінде ндірген ке таралан пайдалы азындыларды, жерасты сулары мен емдік балшыты наты клемі салы салу объекті, оларды ткізуден безбенделген баасын негізге ала отырып,осы клем ны салы базасы болып табылады.Салыты млшерлемелері 2,5% -дан 10,6%- а дейінгі млшерлерде белгіленген.
Пайдалы азындыларды ндіру салыы бойынша салы кезеі кнтізбелік тосан болып табылады.Салы тлеуші салыты есептелген сомасын орналасан жері бойынша бюджетке салы кезеінен кейінгі айды 25-інен кешіктірмей тлеуге міндетті. Жер ойнауын пайдаланушы пайдалы азындыларды ндіру салыы жніндегі малмдаманы орналасан жері бойынша салы органына салы кезеінен кейінгі айды 15-нен кешіктірмей береді.
Жер ойнауын пайдаланушыларды стеме пайда салыы –салыстырмалы жасы табии жадайлардаы ызметінен алын-ан немесе рынокты салыстырмалы жадайындаы шыарылан німді сатудан алынан косымша пайда шін тленетін тлем,я-ни белгіленген нормативтен тыс алынан табыс шін тлем.
Ке таралан пайдалы азындыларды, жерасты суларын жне (немесе) емдік балшыты барлауа, барлау мен ндіруге немесе ндіруге, барлауа жне ндіруге байланысты емес жерасты рылыстарын салуа жне (немесе) пайдалануа арналан контракттарды негізінде жзеге асырылатын ызмет бойынша жер койнауын пайдаланушылар стеме пайда салыын тлеушілер болып табылады.
Салыты кодекске сйкес айындалан стеме пайда салыын есептеу масаты шін жер ойнауын пайдаланушыны шегерімдер сомасыны 25 %-на те сомадан асатын салы кезеі шін жер ойнауын пайдалануа арналан рбір жеке контракт бойынша жер ойнауын пайдаланушыны таза табысыны бір блігі стеме пайда салыын салу объекті болып табылады.
Жер ойнауын пайдалануа арналан контракт бойынша корпоративтік табыс салыы жер ойнауын пайдалануа арналан рбір жеке контракт бойынша контрактты ызмет бойынша салы кезеі шін Салыты кодексте белгіленген млшерлемені жне кзделген табыстар мен шыыстар сомаларына, сондай-а Салыты кодекске сйкес ауыстырылатын жер ойнауын пайдалануа арналан контракт бойынша залалдар сомасына азайтылан, салы занамасында белгіленген тртіппен жер ойнауын пайдалануа арналан осындай контракт бойынша есептелген салы салынатын табысты кбейтіндісі ретінде айындалады.
Жер ойнауын пайдалануа арналан контракт бойынша бейрезидентті траты мекемесіні таза табысына салыты есеп айырысу сомасы салы кезеінде салы занамасында белгіленген бейрезидентті траты мекемесіні таза табысына салы млшерлемесіні жне белгіленген тртіппен жер ойнауын пайдалануа арналан контракт бойынша есептелген бейрезидентті траты мекемесіні таза табысына салы салу объектіні кбейтіндісі ретінде айындалады.
Салы кезеінде стеме пайда салыын есептеу Кодексте белгіленген рбір дегей бойынша рбір тиісті млшерлемені осындай дегейге жататын, кейіннен барлы дегейлер бойынша стеме пайда салыыны есептелген сомаларына оса отырып, стеме пайда салыын салу объектіні рбір блігіне олдану арылы жргізіледі. Таза табыс салы салынатын табыс пен корпоративтік табыс салыы арасындаы айырма ретінде айындалады.
стеме пайда салыыны млшерлемелері згермелі шкілі бойынша – 0% - дан 60 % - а дейін белгіленген (25 % - дан кем емес немесе соан тенен 70 %-дан жоарыа дейін, барлыы 7 млшерлеме).
стеме пайда салыы салы тлеушіні орналасан жері бойынша бюджетке салы кезеінен кейінгі жылды 15 суірінен кешіктірілмей тленеді. стеме пайда салыы шін 1 атардан бастап 31желтосана дейінгі кнтізбелік жыл салы кезеі болып табылады.
німді блу бойынша азастан Республикасыны лесітараптарды келісімімен аныталады, бл келісімге сйкес жер ойнауын пайдаланушыа аылы негізде белгілі бір мерзімде жер ойнауын пайдалану бойынша операциялар ткізуге контракт аумаында кы берілді. німді блу бойынша азастан Республикасыны лесін тлеушілер німді блу туралы контракттар* жасасан жер ойнауын пайдаланушылар болып табылады. німді блу бойынша лес ашалай немесе натуралды нысандарда тленуі ммкін. німді блу бойынша лес корпоративтік табыс салыын есептеу шін жылды жиынты табысты анытаан кезде шегеріледі. німді блу бойынша азастан Республикасы лесіні малмдамасы жер ойнауын пайдаланушы тіркелген жері бойынша салы органына салы кезеінен кейінгі айды 20-сынан кешіктірмей табыс етіледі.
німді блу бойынша азастан Республикасыны лесі а-застан Республикасы мен жер ойнауын пайдаланушы арасында блуге жататын пайда тсіретін німні жиынты ны ретінде аныталады (жер ойнауын пайдаланушыны пайда тсіретін
німдегі лесі шегеріледі). Пайда тсіретін німдегі жер ой-науын пайдаланушыны лесі тмендегі ш триггерлерге сйкес келетін пайызды мніні е азы ретінде аныталады:
_________________________________
* німді блу туралы контракт соан сйкес азастан Республикасы белгілі бір мерзімге жер ойнауын пайдаланушыа аылы негізде контрактты аумата мнайлы операцияларды оса жер ойнауын пайдалану бойынша операциялар жргізу жне оны есебінен осыан байланысты жмыстар жргізу ыын беретін келісімшарт болып та-былады.
1) R-фактор (табыстылы крсеткіші)– жер ойнауын пай-даланушыны жоба бойынша ордаланан табыстарыны орда-ланан шыыстара атынасы;
2) мердігер рентабелділігіні ішкі нормасы (РІН)– наты таза дисконтталынан табыс зіні нлдік мніне жететін дисконттау млшерлемесі;
3) Р-фактор (баа коэффициенті) – есеп кезеіндегі жер ойнауын пайдаланушы табысыны ндіру клеміне атынасы.
німді блу туралы контракт бойынша ызметін жзеге асыратын жер ойнауын пайдаланушыны осымша тлемін німді блу туралы контракт жасасан жер ойнауын пайдаланушылар тлейді.
німді блу туралы контракт бойынша ызметін жзеге асы-ратын жер ойнауын пайдаланушыны осымша тлемін есеп-теуді тртібі салы занамасында белгіленген.
німді блу туралы контракт бойынша ызметін жзеге асы-ратын жер ойнауын пайдаланушыны осымша тлем бойынша кнтізбелік жыл салы кезеі болып табылады.
німді блу туралы контракт бойынша ызметін жзеге асы-ратын жер ойнауын пайдаланушыны осымша тлемі малм-даманы тапсыру мерзімі боланнан кейін 15 кннен кешіктіріл-мей тленеді.
12.10. леуметтік салы
леуметтік салы 1999 жылдан бан дейін олданылып кел-ген леуметтік орлара: зейнетаы, мемлекеттік леуметтік са-тандыру, міндетті медициналы сатандыру, халыты жмыспен амту орларына аударылатын сатык жарналары аударымдары-ны орнына енгізілген. Аударымдарды жиынты млшерлемесі ебекке аы тлеу орыны 28% млшерінде белгіленді, ал тле-нетін жарналарды сомасы ндіріс шыындарына жатызылды.
леуметтік салытан тсетін тсімдер мемлекеттік бюджетте 6,2 %-ды (2008ж) рады. Салы жмыс істеген жылдары оны млшерлемелері згеріп отырды, р трлі салы тлеушілер шін 26%-дан 6,5%-а дейін сараланды, онан кейін оны млшерле-месі 21%-а дейін тмендетілді; 2008 жылдан салы салу объектіні млшеріне арай 13% - дан 5% - а дейін жаа салы млшерлемелері белгіленді.
Дара ксіпкерлер, жекеше нотариустар, адвокаттар, аза-стан Республикасыны заи тла-резиденттері, сондай-а а-застанда ызметін траты мекемелер арылы жзеге асыратын бейрезиденттер леуметтік салы тлеушілер болып табылады. Заи тла-резидентті шешімі бойынша оны рылымды бе-лімшелері леуметтік салы тлеушілер ретінде арастырылуы ммкін.
леуметтік салы бойынша салыты есептемені есептеу-ді,тлеуді жне табыс етуді: ауыл шаруашылыы німін ндіруші заи тлалар мен селолы ттыну кооперативтері шін; оайла-тылан малмдама негізінде шаын бизнес субъектілері шін; патент негізінде шаын бизес субъектілері шін; шаруа немесе фермер ожалытары шін салы занамасында белгіленген ерекшеліктерді ескере отырып арнаулы салы режімдерін олда-натын тлеушілер жргізеді.
Жмыс берушіні материалды, леуметтік игіліктер немесе зге де материалды пайда трінде жмыскер-резиденттерге бер-ген табыстарды оса аланда, жмыс беруші тлейтін ашалай немесе заттай нысандаы кез келген табыстар тріндегі оны, жмыскер-бейрезиденттерге тлейтін шыыстары, сонымен бірге шетелдік персоналды табыстары аталан тлеушілер шін леу-меттік салы салу объекті болып табылады.
Егер жмыскерге кнтізбелік ай шін есептелген табысыны жалпы сомасы Республикалы бюджет туралы зада белгіленген жне осындай кнтізбелік айды соы кні олданыста болан жалаыны е тмен млшерінен тмен леуметтік салы салу объекті жалаыны е тменгі млшері негізінде аныталады.
Мыналар:
Республикалы бюджет туралы зада белгіленген е тменгі жалаы млшерінде, оамды жмыстарды орындауа жне ксіпкерлік оуа байланысты бюджет жне (немесе) гранттар аражаттары есебінен жзеге асырылатын тлемдер;
леуметтік сатандыруды мемлекеттік орынан тленетін леуметтік тлемдер;
білім беру йымдарында оитындара азастан Респуликасы занамасында мемлекеттік стипендилар шін белгіленген млшерде тленетін стипендиялар;
айырымдылы жне демеушілік кмек трінде алынан млікті ны; он алты жаса толмаан балалар шін балалар лагерлеріне жолдамаларды ны;
жмыс беруші з жмыскерлеріне міндетті жне (немесе)жинатаушы сатандыру келісімшарттары бойынша тлейтін саты сыйаылары;
скери службаны міндеттерін атаран кезде скери ызметшілерге берілетін, ішкі істер органдарыны, аржы полициясыны, ылмысты-атару жйесіні жне мемлекеттік ртке арсы службасыны органдары мен мекемелеріні белгіленген тртіппен арнаулы ата берілген ызметкерлері службалы міндеттерін атаруына байланысты алатын тлемаыларды барлы трлері;
экологиялы апат немесе ядролы сына полигонындаы ядролы сынатар салдарынан зардап шеккен азаматтарды леуметтік орау туралы азастан Республикасы занамасына сйкес тленетін тлемаылар;
бюджеттік аражаттар есебінен тленетін біржолы тлемдер(ебекаы тріндегі тлемдерден баса);
з жмыскерлеріне міндетті жне(немесе) жинатаушы сатандыру келісімшарттары бойынша жмыс беруші тлейтін саты сыйлыаылары;
Жинатаушы зейнетаы орларына азастан Республикасы занамасында белгіленген млшердегі ерікті жне ксіби зейнетаы жарналары жне т.б. табыстар, сондай-а:
мемлекеттер, мемлекеттерді кіметтері жне халыаралы йымдар желілері арылы берілетін гранттар аражаты есебінен жасалатын тлемдер;
азастан Республикасыны Президенті, азастан Республикасыны кіметі таайындайтын мемлекеттік сыйлыаылар, стипендиялар;
спорт жарыстарында, байауларда, конкурстарда жлделі орындар шін берілетін ашалай марапаттар;
йым таратылан немесе жмыс берушіні ызметі тотатыл-ан, жмыскерлерді штат саны ысартылан немесе жмыскер скери службаа шаырылан жадайларда ебек келісімшарты бзылан кезде азастан Республикасы занамасында белгіленген млшерлерде тленетін темдер;
жмыс берушіні жмыскерлерге пайдаланылмаан ебек демалысы шін тлейтін темдері;
азастан Республикасы занамасына сйкес жинатаушы зейнетаы орларына жмыскерлерді міндетті зейнетаы жарналары салы салу объекті болып табылмайды.
2009 жылдан бастап леуметтік салы 11 пайызды млшерлеме бойынша есептеледі.
Арнаулы салы режімін олданатындарды оспаанда, дара ксіпкерлер, жекеше нотариустар, адвокаттар , зі шін Республикалы бюджет туралы зада белгіленген жне тленетін кні олданыста болан айлы есептік крсеткішті екі еселенген млшерінде жне рбір жмыскер шін айлы есептік крсеткішті бір еселенген млшерінде, ал тірек-имыл мшесі бзылан, есту, сйлеу, кру аблетінен айрылан мгедектер жмыс істейтін мамандандырылан йымдар 4,5 пайыз млшерлеме бойынша леуметтік салы тлейді.Шаруа немесе фермер ожалытарына арналан арнаулы салы режімдерін олданатын дара ксіпкерлер шін патент немесе оайлатылан малмдама негізінде арнаулы салы режімін олданатын салы тлеушілер шін салы занамасында леуметтік салы млшерлемелері белгіленген.
леуметтік салыты тлеу, егер Салыты кодексте згеше белгіленбесе, салы тлеушіні орналасан жері бойынша есепті тосаннан кейінгі айды 25-інен кешіктірілмей жргізіледі.
рлымды блімшелері бар леуметтік салы тлеушілер леуметтік салы тлеуді осы рлымды блімше жмыскерле-ріні табыстары бойынша есептелген леуметтік салыты негізге ала отырып жзеге асырады.
Мемлекеттік мекемелерді есепті айа есептелген леуметтік салы сомасы азастан Республикасы занамасына сйкес ебекке уаытша абілетсіздігі бойынша тленеген леуметтік жрдемаы сомасына азайтылады. Есепті айда жоарыда аталан леуметтік жрдемаыны тленген сомасы есептелген леуметтік салы сомасынан асып тскен жадайда асып тскен сома келесі айа ауыстырылады.