Идеал газды изопроцестеріне олдану

Изохора ,

Изобара

Изотерма

19. Идеал газды жылу сыйымдылыыденені температурасын бір Кельвинге ктеруге ажетті жылу млшері меншікті жылу сыйымдылыы бір кг затты температурасын бір кельвинге ктеруге ажетті жылу млшері . Молярлы жылу сыйымдылыы бір моль заттын температурасы бір кельвинге ктеруге ажетті жылу млшері . Денені траты клемде ыздыранда барлы жылу ішкі энергияны арттыруа жмсалады, бір кило моль шін . P=const жылу млшері ішкі энергияны арттыруымен атар денені клемін лайтуа ажетті жмыса жмсалады ,

Изохора A=0

Изобара

Изотерма

Адиабаталы , ,

Политропты ,

20. айтымды процесскері баытта ткізуге болатын процесті тура баытта ткізгенде жйе андай кйлерден тсе, кері баытта сондай тізбегінен тетін процесті айтады. айтымды процеске тек тепе те процестер жатады. айтымды процесте жйені оршаан денелерде ешандай згеріс болмайды.

айтымсыз процестерздігінен бір баытта тетін процес. Наты процестер айтымсыз процестер болады. Олар мейлінше баяу те отырып, айтымды процестерге тек жуытай алады. айтымды процеске мысал ретінде вакумдегі абсолют серпімді серіппеге ілінген денені лшейті тербелісі алуа болады. Кедергісі бар ортада тетін процестерді барлыы айтымды процестер. айтымсыз процестерге температуралары р трлі денелерді бір біріне жылу алмасу салдарынан температуралары тенелу процесі жатады, себебі жылу ыссы денеден салына беріледі, керісінше болу ммкін емес.

Карно циклы4 айтымды процестен трады :2 изотермадан,2 адиабатадан. Циклді жзеге асыру шін, жылулы дене (газ), суытыш жне ыздырыш болуы тиіс.Q жылу млшері газ бірінші кйден екінші кйге изотермиялы трде ткенде: .

Адиабаталы лаю барысында газ 2ші кйден 3ші кйге ткенде:

Изотермдік сыыланда:

Адиабаталы сыылу 4тен 1ге

Адиабатты лаю жне сыылу шін тедіктері ,

21.айтымсыз машиналардыпкі айтымды машиналарды пкінен кіші

. Бдан . Бл атынас Клаузиус тесіздігі ал Q/T атынас келтірілген жылу млшері деп аталады. Клаузиус тенсіздігінен: егер бір жйеде цикл жасалып, соны барысында температуралары траты болатын екі жылу резервуарларымен жылу алмасатын болса, келтірілген жылу млшеріні осындысы, цикл айтымды болан жадайда нольге те, ал айтымсыз боланда нлден кіші болады.

Энтропиятермодинамикалы жйені сырты ортамен жылу алмасу жне здігінен шетін процестерді ту баытын сипаттайтын шама. , . Ішкі энергия сияты Энтропия процестін жріа теті жолына байланысты емес кез келген процесте бастапы кйіне келеті болса, онда Энтропияны толы згеруі нлге те. .

айтымсыз процесте онашаланан жйені энтропиясы артады жне процестер Энтропия артатын жаа баытталады .

айтымды процестердеонашаланан жйені энтропиясы , згермейді S=const жне изоинтропиялы процесд.а. Егер жйе онашаланбай сырты ортаа жылу беретін болса, Энтропия азаяды.

Энтропияжйені райтын блшектердін бей берекетсіздігіні лшемі.

Изотермиялы

Изохоралы

Изобаралы

Адиабаталы ,S=const

Энтропияны кй ытималдыымен байланысы S=klnW

Термодинамиканы ІІ бастамасытермодинамикалы процестерді айтымсыздыын тжырымдайды.

1)Жалыз нтижесі жылудын салын денеден ысты денеге ауысуы болып келетін процестерді жзеге асырылуы ммкін емес.

2)Жалыз нтижесі бір денеден наты жылу млшерін алып ол жылуды толыымен жмыса айналдыру болып келетін процестерді жзеге асыру ммкін емес

3)Екінші текті мнгі жмыс жасайтын озалтыш жасау ммкін емес. Яни периодты істеп бір резервуардан жылу алатын жне ол жылуды толыымен жмыса айналдыратын озалтыш жасау ммкін емес.

22. Молекулаларды еркін жру жолыны орташа зындыымолекуланы тетелес екі сотыысу арасындаы жріп тетін жолын айтады. Сотыысу кезінде екі молекуланы центрлері арасындаы кіші ашытыты эффективтілік диаметрі , ал эффекктивтік имасы деп аталады. Егер уаыт бірлігіні ішінде молекула рет сотыысатын болса, онда . сотыусыларды орташа саны.

Тасымалдану былысыгаз немесе сйытын тыыздыы, температурасы жне ретті озалысын ртрлі абаттар жылдамдыы кеістік бойынша біртекті болмаса осы біртексіздікті жоятын реттік озалысын айтамыз. Тасымалдану былыстарына: диффузия, ішкі йкелі жне жылу ткізгіштік жатады.

Диффузиямолекулаларды ретсіз озалысынан тиісіп тран екі денені молекулаларыны бір бірімен алмасуы. Диффузия былысында масса тасымалданады. диффузия коэффициентті.

Жылу ткізгштікжылу млшерін жылырак абаттан суыыра абата ауысуы. Энергия тасымалданады .

Ішкі йкелісгаз аыны жылдамды абаттан абата згеріп отыратын болса, онда атар жатан екі абаттын арасында пайда болатын йкеліс.

23. Тасымал б- МКТ-сы. Тасымал коэф-рі (ФИК, Фурье, Ньютон задары)

Ньютон тедеуін МКТ трысынан орытып шыарайы.

Жанасан газ абаттары U₁ жне U₂р трлі жылдамдыпен озалсын. Газды р молекуласы екі трлі озалыста болады. V – хаосты жылулы озалыс жылдамдыы жне V-дан кп кіші U-ретті озалыс жылдамдыы. абаттан абата ткен молекулалар сотыысады, нтижесінде ол зіні арты импульсін баса молекулалара береді немесе баса молекулалар есебінен зіні импульсін артырады. Осылайша бір абаттан екіншісіне импульс тасымалданып, екі абат арасында йкеліс кші пайда болады.

24. Элементар электр заряды:электронны зарядына те е кіші электр заряды . рбір q заряд элементар зарядты жиынтыынан тратындытан q=+-Ne, мнда Nблшектер саны.

Электр зарядынысаталуы кез келген тйы жйеде электр зарядыны алгебралы осындысы, осы жйеде тетін процестер кезінде р уаытта згеріссіз алып отырады, яни .

Нктелік зарядэлектр заряды тасымалдайтын денені лшемін ескермейміз.

Кулон заывакуумде нктелік екі зарядтты зара сер кші рбір зарядты шамаларына тура пропорционал ал, араашытыыны квадратына кері пропорционал болып зарядтар арылы тетін тзумен баытталады , ,

Электр рісікез келген заряд зіні айналасындаы кеістікте электр рісін туызады. Зарядтарда арасындаы зара сері осы электр рісі арылы жзеге асады. Зарядтарды араышытыы артан сайын электр рісі азаяды. Электр рісіні негізгі асиеті оны бір нктесіне орналаан заряда бір кшпен сер етуі. Электростатикалы ріс электр зарядтардан пайда болып уаыт бойынша згермейтін ріс.

Электр рісіні кернеулігівекторлы шама берілген нктедегі бірлік сыншы q сын заряда сер ететін кш

Нтелі заряд шін ріс кернеулігі

Суперпозиция принципы:Зарядтар жйесіні ріс кернеулігі жйені рбір зарядтары жеке жеке туызатын ріс кернеуліктеріні векторлы осындысына те. . Супепозиция принципі зарядтарды кез келген жйесіні ріс кернеулігін есептеуге ммкіндік береді.

25.Электр дипольі шамасы бойынша те, табасы бойынша арама арсы рісте аныталып отыран нктеге дейінгі ашытыпен салыстыранда ара ашытыы те аз екі заряд жйесі.

Электр дипольіні моменті

Диполь рісіні кез келген нктесіні ріс кернеулігі

Зарядты шамасын немесе ара ашытыын згерткенде диполь электромагниттік толын шыарады.

26.Кернеулік векторыны аыныскалярлы шама, белгілі бір бетті тесіп тетін кернеулік сызытарыны жалпы саны.

Остроградский Гаусс теоремасытйыталан бет арылы тетін электр рісі кернеулігіні вектор аыны осы бетті ішінде оршалан зарядтарды алгебралы осындысын диэлектрлік тратылыына блгенге те.

1)Зарядталан сфералы бетті рісі кернеулігі:

2)Клемдік зарядталан шарды рісі кенеулігі:

Егер r>R,

Егерr=R,

Егерr<R,

3)Бір текті зарядтаан шексіз жазытыты х осі бойынша ріс кернеулігі:

27.Электр рісіндегі орын ауыстыру жмысызарядты шамасы мен потенциал айырмасыны кбейтіндісімен аныталады.

Тйы контур бойынша потенциал кштіні істейтін жмысы нолге те:

Кез келген тйы контур бойынша кернеулік векторыны циркуляциясы нолге те.

Электростатикалы рістегі ткізгіштер. ткізгішті ішіндегі жне оны бетіндегі электр рісі. ткізгіш вакуум шек-ы шек- шарттар.

ткізгіште заряд тасушылар те аз кшті серінен озала алады. Сондытан ткізгіштегі зарядтарды тепе-тедігі тек тмендегі шарттар орындаланда ана байалады:

1. ткізгіш ішіні барлы жеріндегі ріс кернеулігі нольге те болуы керек:

2. ткізгіш бетіні рбір нктесіндегі ріс кернеулігі бетке нормаль бойымен баытталан болуы керек:

Демек, тепе-тедік жадайында ткізгішті беті эквипотенциалды болады.

Егер ткізетін денеге аздаан q заряд берсек, онда ол тепе-тедікті шарттары орындалатындай болып таралады. Дене шегінде толы амтылан кез келген тйыталан бетті ойша елестетейік. Зарядтарды тепе-тедік кезінде ткізгіш ішіндегі кез келген нктеде ріс болмаандытан, бет арылы тетін электрлік ыысу векторыны аыны нольге те болады. Гаусс теоремасына сйкес бетті ішіндегі зарядтарды алгебралы осындысы да нольге те болады. Бл ткізгішті ішінен алауымызша жргізілген кез келген лшемдегі клем шін орынды. Демек, тепе-тедік кезінде ткізгішті ішіндегі ешбір жерде арты заряд болуы ммкін емес, оларды барлыы ткізгішті бетінде белгілі бір тыыздыпен орналасады.

29.Диэлектрикток ткізбейті зат.

Диэлектрикті поляризациялануы сырты электр рісі серінен байланысан о жне теріс зарядтарды арама арсы ыысуы.

Полярлы диэлектриктеро жне теріс зарядтарды орналасу «ауырлы центрлері» дл келмейті молекулалардан трады (электр моменттеріне ие болатын, атан диполь). Мыс спирт, су.

Полярсыз Диэлектриктермолеккулаларды о жне теріс зарядтарыны «ауырлы центрлері» дл келеді. Мыс инертті газдар, бензол, сутегі.Полярсыз диэлектриктерді сырты электр рісіне енгізсек молекулаларды о жне теріс зарядтар центрлері ыысып меншікті электр моменттеріне ие болады.Сырты рісте молекулаларды электр (дипольдері) моменттері брылып электр рісіні баытына баыттас орналасады, ал молекулаларды ретсіз жылулы озалысы бл орналасуды жоюа тырысады.Диэлектрик поляризациялананда молекулаларды электр моменттер осындысы нолге те емес болады.

Поляризация векторы векторлы шама, диэлектрикті поляризациялану векторы сипаттайды, бірлік клемдегі молекулалар дипольдеріні векторлы осындылары

затты диэлектлік абылдаыштыы ,

молекулалар концентрациясы,

молекуланы полярлану коэффиценті .

Диэлектрикті зарядталан екі пламтинканы электр рісіне егізсек, диэлетрик поляризацияланады. Пайда болан о жне теріс зарядтарды байланысан зарядтар д.а.

, , , , , .

30. Электрлік ыысуоны D рпі арылы белгілейді де электрлік ыысу (немесе электрлік индукция) д.а. Сонымен электрлік ыысу (электрлік индукция) деп рнегімен аныталатын атысты айтады.

Электростатика озалма озалмайтын электр зарядыны бір бірімен серлесуін жне асиеттерін арастыратын физика блімі. Элементар электр заряды электронны зарядына те е кіші электр заряды р бір q заряд элементар зарядтарды жиынтыынан трандытан q=+-Ne мнда N блшектер саны. Электр зарядыны саталуы кез келген тйы жйеде электр зарядыны алгебралы осындысы осы жйеде тетін процестер кезнде р уаытта згеріссіз алып отырады яни

Электр рісікез келген заряд зіні айналасындаы кеістікте электр рісін туызады. Зарядтарды арасындаы з ара сері осы электр рісі арылы жзеге асырылады. Зарядтарды ара ашытыы артан сайын, электр рісі азаяды. Электр рісіні негізгі асиеті оны бір нктесіне орналасан заряда бір кшпен сер етуі. Электростатикалы рісэлектр зарядтардан пайда болыпуаыт бойынша згермейтін ріс