Сурет 1. Бензолды олдануды негізгі баыттары.

 

Гидродеалкилдеу жне диспропорционирлеу процестерін олдананда толуолды кп млшері бензол мен ксилола айналады.

о-ксилолды олдануды негізгі баыты – терефталь ышылы немесе диметилтерефталат ндірісі жне оларды негізінде полиалкилентерефталаттар алу. м-ксилолды кп млшері п- жне о-ксилола изомерленеді. Оларды ндірісте олдану ауымы м-изомерге араанда жоары.

С₉ арендер фракциясы шайыр, лак, жабынды жне еріткіштер ндірісіне ажет шикізат кзі болып табылады.

Катализаторды здіксіз регенерациялау арылы бензин фракцияларын каталитикалы риформинглеу.

 

Каталитикалы риформинг риформаты бензол, толуол жне одан да ауыр ароматты кмірсутектер алуды негізгі кзі болып табылады. Бензин фракцияларын каталитикалы риформинглеу процесіні технологиясы мен кмірсутектерді ароматтау реакциясыны механизмі баса курстарда арастырылан жне сіздерге белгілі.

Каталитикалы риформинг процесі екі трлі болады: жоары октанды бензин жне ароматты кмірсутектер алу. Бл екі процесте бастапы бензин 30-180⁰С р трлі фракциялара блінеді: 30-62⁰С; 62-85⁰С жне 85-180⁰С фракциялары – бензинні жоары октанды компонентін алу шін; 30-62⁰С; 62-140⁰С жне 140-180⁰С фракциялары – ароматты кмірсутектер концентратын алу шін. Бензинді риформинглеу арылы ароматты кмірсутектер мен бензинні жоары октанды компонентін алу ондырыларыны бір-бірінен айырмашылыы тек німдерді блу блогыны схемасымен ана ерекшеленеді.

Алашында риформинг процесі алюминий оксидіне отырызылан платина катализаторында (платина млшері 0,4-0,65%) жргізілді. Каталитикалы риформинг процесіні дамуы алдымен биметалды, содан кейін белсенділігі, таламдылыы, тратылыы жоары полиметалды катализаторларды жасаумен байланысты болды. Бл катализаторларды рамында рений, иридий, германий, алайы, литий жне сирек жер элементтері сияты бір немесе екі металл болады. Мндай катализаторларды рамында платинаны млшері аз болады, демек катализаторды ны да арзандайды.

Платина катализаторларын би- жне полиметалды катализаторлара ауыстыраннан кейін осы кнгі ондырыларды жмысы айтарлытай арындады. Би- жне полиметалды катализаторларды артышылыы бл катализаторлара тн тиімді режим мен жадайларда жмыс істеуге ммкіндік беретін арнайы жасалан ондырыларда жасы байалды. сіресе регенерацияны здіксіз жргізуді маызы жоары. ндірісте полиметалды катализаторда здіксіз регенерациялау арылы жргізілетін риформинг процесіні екі трі бар: UOP америка фирмасыны процесі жне Француз мнай институтыны процесі.

азіргі кезде лемде осындай шамамен 130 ондыры жасалан жне табысты жмыс істеп жатыр, таы да 50-ден аса ондыры салынып жатыр. азастанда мндай ондырыны Атырау мнайхимиялы кешенінде іске осу жоспарланан. 1980 жылы Франциядан сатып алынан Бірінші ондыры Бакуде (ЛФ-35-11/1000) салынып, іске осылан. Бл ондырыны принципиалды схемасы 2-суретте крсетілген. олданылатын катализаторлар трлері: R-20 жне R-34. Катализатор – шарикті, рамында цеолит бар (шариктерді диаметрі 2 мм).

Шикізат гидротазалаудан ткен со, РК-1 баанасында траталып, риформинг процесіне жіберіледі.

Риформинг блогына тскен гидротазаланан бензин регенерациялы жылуалмастырыштар арылы тіп, П-2/1 пешіне, рі арай Р-2/1 реакторына тседі. Содан кейін ол пешті алан ш секциясы арылы тіп, рі арай реактор сатыларыны арасында ыздырылып, реакторды алан секцияларынан (Р-2/2, Р-2/3,Р-2/4) тіп, Т-3 жылуалмастырышынан кейін Е-3 сеператорына тседі. Е-3 сеператорынан шыан сйы фаза РК-2 тратандырыш баанасына, ал бу фазасы К-2 сыыш сеператора барады. рі арай бу фазасы 1,5-1,8 МПа ысымда Т-6 мен Х-3-те суытылып, Е-4 сеператорына тседі. Е4-те К-3 компрессорымен шыарылан сутекті газ блінеді, ал сйы фаза РК-2 тратандырыш баанаа тседі.