Мнай-газ деу мен мнайхимияны негізгі процестерін жіктеу схемасы

 

Физикалы процестер кмегімен мнайды рамдас компоненттеріне (отын жне май фракциялары) химиялы згеріссіз блуге ол жеткізуге болады. з кезегінде физикалы процестерді келесі топтара блуге болады:

- массаалмасу (ректификация, абсорбция, адсорбция, экстракция, кептіру, кристалдау жне т.б.);

- гидромеханикалы (тндыру, фильтрлеу, араластыру жне т.б.);

- механикалы (гіту, млшерлеу, араластыру жне т.б.);

- жылулы (ыздыру, суыту, буландыру, конденсациялау жне т.б.).

ндірістік жадайдаы кез-келген химиялы технологияны іс жзіндегі тиімділігі андай-да бір млшерде сол технологияны жзеге асыратын жабдытармен (сонымен атар каталитикалы процестерді катализаторларымен) аныталады. Функционалды міндеті бойынша бл жабдытар келесі негізгі топтара блінуі ммкін:

- реакторлы – реакторлар, регенераторлар;

- массаалмасу – ректификациялы бааналар, абсорберлер, адсорберлер, десорберлер;

- ыздырыш – бырлы пештер, жылуалмастырыштар;

- салындатыш – тоазытыштар мен конденсаторлар;

- эмульсия мен суспензияларды блуге арналан аппараттар – фильтрлер, центрифугалар;

- сйы німдерді сатауа арналан аппараттар – ыдыстар жне резервуарлар;

- сйы жне газ трізді орталарды тасымалдауа арналан аппараттар –сорылар жне компрессорлар;

- рылылар мен быр блігін ажыратуа арналан аппараттар – бекіткіш арматура (ысырмалар, вентильдер жне т.б.).

Ароматты кмірсутектерді деуде массаалмасу немесе диффузиялы процестер маызды рл атарады. айнау температуралары бір-біріне жаын жне азеотропты оспаларды блу шін экстрактілі жне азеотропты ректификация процестері олданылады.

Азеотропты ректификация кбінесе ректификат трінде блініп алынатын, рі блінетін оспа компоненттерімен бір немесе бірнеше азеотроптар тзетін агент атысында ректификация процесін жзеге асыруа негізделген. Кубты алды ретінде бір компонент немесе рамында те аз млшерде блгіш агент бар компоненттер оспасы алынады.

Экстрактілі ректификацияда блінетін оспаны компоненттерімен салыстыранда салыстырмалы шыштыы тмен блгіш агент олданылады. Сондытан экстрактілі ректификация процесінде іс жзінде барлы блгіш агент кубты німге жіберіледі. детте ректификата блгіш агентті аз ана млшері ауысады.

Мнайхимиялы ндірісте ректификациялы баананы бірнеше трі олданылады: арапайым – бйір жатары шыпаан (тратандыру, екіншілік айдау бааналары жне т.б.); крделі – бйір жатарынан дистилляттар шыарылан (атмосфералы жне вакуум бааналары). Ішкі рылымыны тріне байланысты бааналар ондырылан жне тарелкалы болып блінеді.

Ректификациялы бааналарды пайдаланудан брын келесі жмыстарды жзеге асырады:

- ондыры тарелкалары мен оны элементтеріні дегейлерін тексеру; мндай тексеру барботаж кезінде тарелкадаы сйыты биіктігіні бірдей дегейін амтамасыз етеді деп танылан жне сйкесінше барботаж буы оны барлы ауданында біркелкі болады;

- баананы герметикалыы, яни барлы люкті жабу, баанаа жаланан бырлар бекітіліп тратын фланецтерді тартып брау;

- аып кету орындарын жне механикалы беріктілігін анытау масатында бааналарды сыып ысу;

- схеманы барлы жру жолындаы аып кету орындарын анытау масатында жйені мнаймен сыып ысу.

бырлы пештер аынды ыздыруа арналан, олар ректификациялы баанаа енгізілетін негізгі жылу аынын жне сйкесінше оларды блгіш абілеттеріні энергетикалы потенциалын амтамасыз етеді.

Дистилляттарды ысты аын жылуын регенерациялау, сонымен атар оларды конденсациялау, суыту, осымша ыздыру жне буландыру функцияларын р трлі типтегі жылуалмастырыш аппараттарды тарматалан жйесі атарады (21-сурет).