Тжірибелік саба №11. Тарелкалы жне ондырылан ондырыларды технологиялы растыру.

Тапсырма:

1.Мнайхимиялы синтез нерксібінде олданылатын реакторларды типтік рылымы.

 

дістемелік нсаулытар:

 

Химиялы реакторларды рылымды ерекшелігі, химиялы процестерді типі, сонымен атар математикалы лгілерге сйкес есептеу дісіне сер ететін белгілер бойынша жіктеуге болады.

Негізгі органикалы жне мнайхимиялы синтез технологиясында негізінен здіксіз процестер, сіресе сйы фазалы гомогенді процестер олданылады. Бл процестерді жргізу шін блауышы бар реакторлар жиі олданылады. Мндай реактор оай масштабталады.

здіксіз сйы фазалы процестерде олданылатын реактор аыныны рылымы идеалды ыыстыру (бырлы, жылан трізді), сонымен атар идеалды араластыру (блауышы бар немесе шыаратын циркуляциялы сорысы бар аппараттар) реакторларыны лгісіне жаыныра болуы ммкін. Газ фазалы процестер шін лгісі идеалды ыыстыру лгісіне жаын реакторлар олданылады. Бл жадайда бырлы, жылан трізді реакторлар жне бааналы аппараттар олданылады. Жалында жретін реакциялар шін жанарысы бар арнайы реакторлар ажет. Мндай реакцияа метанды ацетиленге тотытырып пиролиздеу жатады.

здіксіз сер ету реакторларыны рылымды ерекшеліктері андай да бір дрежеде жылу алмасуды йымдастырылуына туелді. Бл е бірінші кезекте газ фазасында жретін реакциялара атысты. Тмен температуралы сйы фазалы процестер суытыш агентпен байланыс жасайтын жылу беру беті бар аппараттарда жзеге асырылады.

Органикалы жне мнайхимиялы синтез технологиясындаы здіксіз сер ету реакторлары стационарлы жадайда за уаыт жмыс істейді.

Органикалы жне мнайхимиялы синтез технологиясында гомогенді реакциялар да іске асырылады. Оларды ішінде гетерогенді-каталитикалы процестер ызыушылы тудырады. Бл процестер мнай шикізатын крекинглеу мен риформинглеуде, гидрлеу мен дегидрлеуде, тотытыруда, тотытырыш аммонолизде, метан конверсиясында, СО жне сутек негізіндегі синтездерде жне кптеген баса процестерде жзеге асырылады.

Бл жиі жадайда газ трізді заттарды атты озалмайтын (стационарлы абат), озалатын немесе жалан сйытылан кйдегі катализатор бетіндегі реакциялар. Стационарлы немесе озалыш абаты бар процестерді реакторларын тадау е алдымен процесті кинетикасымен, реакцияны жылу эффектісімен жне жылу алмасу жадайларымен, катализаторды белсенділігін айтарлытай тмендетпей жмыс істеу затылыымен аныталады. Катализаторды стационарлы абаты бар реакторларды рылымы бойыншга мынадай топтара блуге болады:

a) Сырты ортамен жылу алмаспайтын реакторлар (адиабатты). Олар шахталы аппараттар трінде жасалады;

b) Катализатор абаты биіктігі бойынша жеке айматара блінетін реакторлар. рылымы бойынша срелік аппараттар трінде жасалады;

c) Катализатор абатыны имасы бойынша блінетін реакторлар. Бл катализатор быр немесе быраралы кеістікте орналасан бырлы аппараттар.

d) Аппаратты корпусында жоарыда аталан топтарды барлыы йлестірілген комбинирленген реакторлар.

Катализаторды озалмалы абаты бар реакторлар органикалы жне мнайхимиялы синтез технологиясында сирек олданылады.

Мнайхимиялы синтез процестері гетерофазалы жйелерде кеінен олданылады. Олара «сйы–сйы» жне «сйы–газ» жйелері жатады. «Сйы–газ» жйесіні артышылытары бар, мысалы, этиленді гидратациялауда, парафиндер мен ароматты кмірсутектерді тотытыруда, бензолды олефиндермен алкилдеуде жне т.б. олданылады.

Гетерофазалы реакторларды мынадай топтара блуге болады:

1. Газды барботер арылы сйы абатына енгізгенде фазаларды жанасу беті тзілетін барботажды реакторлар;

2. Аппарата енгізілетін газ сйыта р-трлі араластыраш рылылармен диспергирленетін газды механикалы диспергирлеу реакторлары.

 

Негізгі дебиет 4 [70-83, 88-122]

осымша дебиет 2 [27-44];5[254-270]; 6[15-37]

Баылау сратары:

1. Реакторлар андай белгілері бойынша жіктеледі?

2. Реакторларды рылымды ерекшеліктері андай параметрлерге туелді?

3. здіксіз сйы фазалы процестерді аын рылымы андай лгіге жаын?

4. Мнайхимиялы синтезді андай процестерінде гетерогенді-каталитикалы реакциялар жзеге асады?