Тжірибелік саба №15. Бензолды гидрлеу реакторын технологиялы есептеу.
Тапсырма:
1. Химиялы німдер ндіру дісін отайландыру критерийлерін тадау.
дістемелік нсаулытар:
Энергия орын немдеу мселесіні химиялы ндірісті дамуына серіні артуы инжернер-технологтарды химико-технологиялы жйелерді термодинамикалы сараптау туралы сратара немі ызыушылыын арттыруда. Термодинамиканы бірінші заы (энергия саталу заы) негізінде алынан химико-технологиялы жйелерді энергетикалы жетілуін баалау те жасы белгілі.
Химико-технологиялы жйелерді жмысын термодинамиканы екінші заы трысынан сараптау, яни, эксергетикалы сараптаманы тарихы ыса. Эксергетикалы сараптама энергияны р трлеріні меншікті шыындарын салыстыруа ммкіндік береді.
Химиялы процестерді жылуын пайдаа асыру ндірісті технологиялы жатарын жетілдіруге жатады. Мысал ретінде этилбензолды темір-хром-калий катализаторында дегидрлеп стирол алу процесін арастырайы. Дегидрлеу – эндотермиялы реакция болып табылады; реакторды е арапайым рылымы, бл – оршаан ортамен энергия алмаспайтын адиабатты трдегі реактор. Сондытан реактордан шыандаы температура реактора кіргендегіден тмен.
Реактордан шыанда су буыны, этилбензол мен реакция німдеріні оспасы, сонымен атар сутек, метан жне этилен сияты газдар болады.
Сонымен, реакциялы оспаны рі арай деуді мынадай схемасын сынуа болады. Алашында ысты бу-газ оспасыны жылуын жылуалмастырышта этилбензол буын ыздыру мен буландыру шін жне азан-утилизаторда дегидрлеу процесіне ажет су буын алуа олданады. рі арай оспаны суытады, бл кезде су мен органикалы заттар конденсирленеді, содан кейін газды конденсаттан жне суды органикалы заттардан бліп алады. Бензол, толуол мен этилбензол жне стиролдан тратын соы оспа ректификацияа тседі. Бл процесте жоары потенциалды жылу алуды олайлы тсілі – жылу сорысындаы тмен потенциалды жылуды айналдыру.
Жылу сорысын олдануа болатын олайлы аппарат, бл – стирол жне стиролды ректификациялауды кубты алдытарын блу баанасы. Дстрлі схемада баананы жоары блігінде стирол булары дефлегматорда 420С температура мен 0,004 МПа ысымда конденсирленеді, кубты сйытыты айнатышы аныан су буымен 0,3 МПа ысымда жне 1330С температурада ыздырылады.
Жылу сорысы бар лгіде стирол буларын кубты айнатыша берерден брын алдымен 0,35 МПа ысыма дейін ысады, бл кезде конденсация температурасы 1330С тмен болады, содан кейін куба беріледі.
Жоары потенциалды жылуды екінші те маызды кзі этилбензолды дегидрлеу німіні бу-газ оспасы болып табылады. Бу-газ оспасыны жылуын жзеге асыру кезіндегі жылу сорысыны жмыс істеу тиімділігі толы термоэкономикалы сараптамаа негізделген болуы ммкін.
Негізгі дебиет 4 [422-436]
осымша дебиет 7[171-179]
Баылау сратары:
1. Химиялы процестерді жылу эффектілері алай есептеледі?
2. Химиялы процестерді жылуын пайдаа асыруды андай дістері бар?
2.4 Оытушыны жетекшілігімен орындалатын студенттерді зіндік жмыстары бойынша ткізілетін сабатарды жоспары (СОЖ)
| № | Тапсырма | ткізу трі | дістемелік сыныстар | сынылатын дебиеттер | |
| Мнайхимиялы нерксіпті тиімділігін арттыру жолдары. азастандаы мнай-химиялы ндірісті зекті мселелері. | Пікірталас | Жоары техника-экономикалы крсеткіштермен сипатталатын тиімді технологиялы процестерді зерттеу мен жасауды жолдарын арастыру. | Нег.: 1[6-17] ос.: 1; 2 | ||
| Коксхимиялы зауыт-таы шикі бензолдан алынатын ароматты кмірсутектер. | Талылау | Іс жзінде бар схемаларды мысалында арастыру. | Нег.: 1[304-308] ос.: 1 | ||
| Пиролиз бензинінен ароматты кмірсутектер алу. | Талылау | олданыстаы ондырыны технологиялы схемасы мен жаа зерттеулерді салыстырып талдау. | Нег.: 1[215-221] ос.: 1; 2 | ||
| Сызыты алкилбензол-дар ндірісіні процес-тері. «CT-BISA» процесі. | Талылау | Технологияларды салыстырып талдау. | Нег.: 1 [95-108] ос.: 2; 4 | ||
| Тотытырып метилдеу німдеріні ндірісі. Толуолды тотытырып метилдеу. | Кеес беру, пікірталас | Метиль радикалдары-ны тзілу механизмі мен метилдеу реак-цияларын арастыру. | Нег.: 1[312-323]; 7[525-529] ос.: 2; 4 | ||
| Ароматты осылыс-тарды реакцияа абілеттілігін квант-механикалы трыдан сипаттау. | Ауызша срау, пікірталас | Алкилдеу технологиясындаы принциптерді талдау. | Нег.: 7[271-298] ос.: 2; 4 | ||
| Антрахинон мен оны туындыларын сульфирлеу. | Талылау | Процесті теориялы жне инженерлік негіздерін арастыру. | Нег.: 1[215-256]; 7[322-333] ос.: 2; 4 | ||
| Фенолдар мен енолдарды нитрозирлеу. | Талылау | Процесс технологиясын сараптау. | Нег.: 3[514-524]; 6[102-109] ос.: 1; 2; 4 | ||
| Нафталин мен оны туындыларын хлорлау. | Кеес беру, пікірталас | Процесті теориялы жне инженерлік негіздерін арастыру. | Нег.: 7[271-298] ос.: 2; 4 | ||
| Дибензил мен стельбен туындыларын алу. | Кеес беру, тренинг | ндірісті нерксіптік дістері мен технологиялы схемаларыны сипаттамасы. | Нег.:3[436-438]; 7[467-497] ос.: 2; 4 | ||
| Полиметилбензолдарды олдану баыттары. | Талылау | Баяндама жасау. | Нег.:7[511-529] ос.: 2; 4 | ||
| Ароматты осылыстар-ды зара айналулары. | Кеес беру, пікірталас | ндірісті технологиялы схемаларын сипаттау. | Нег.:3[314-323] ос.: 2; 4 | ||
| Бензолды ккіртті осылыстардан катали-тикалы гидротазалау. | Талылау | Процесс технологиясын сараптау. | Нег.:2[231-248] ос.: 2; 4 | ||
| Фенантрен ндірісі. | Ауызша срау, пікірталас | Технологиялы схемалармен танысу, сараптау. | Нег.:3[556-572] ос.: 2; 4 | ||
| Жасанды талшы ндірісі. | Талылау | ндіріс технология-сын сипаттау, баяндама жасау. | Нег.:3[544-556] ос.: 2; 4 | ||
2.5 Студенттерді зіндік жмыстары бойынша саба жоспары (СЖ)