Цех рылымын тадау дісі. Ірі сериялы жне массалы ндірісті аынды сызытарыны рылымдары.

2. Дайындама пішіндеріні дл еместігіне механикалы деу длдігіні сері. деу ателіктерін тмендету жолдары.

 

Балыту жне пісіру жмыстары шін жабдытар. Пісіру орек орларыны негізгі параметрлері, трлері жне жіктелуі.

Пісіру шін жабдытар.Пісіру процесі деп атомдарды зара рекетіні арасында блінбейтін бірлігін, ттастыын айтады. Пісіру тсіліні кптеген трін екі топа бледі.1) балытып пісіру (сйы фазада пісіру), 2) ысым арылы пісіру (атты фазада пісіру). Балытып пісіргенде металды осылан жері балытылып зінен-зі бір бтін болыпосылады да атан кезде днекерленіп бірігу пайда болады. ысым арылы днекерлеудеыздырылмай немесе металды пластикалы дрежесіне дейін балытып осылатын жерінбіріктіре ысу дрежесімен іске асады.Бгінгі кндері нерксіпті барлы трінде пісіру технологиялы процестерді негізі болып саналады. Пісірусіз машина жасап шыару ммкін емес. Тжірибе жзінде жндеужмыстарыны барлыында пісіру олданылып, алдыы орын алады. нерксіпте, жндеужмыстарында е ке олданылатыны газбенен жне электрдоалы днекерлеу.

Газбенен пісіру жне кесу процесіне ажетті материалдар. Газбен пісіруде металды балытып немесе оны пластикалы дрежеге дейін жеткізу шін жылу олданылады. Осыдан оттегі оспасы бар ысты газ жанып пайда болады. Демек, ндірісте газбенен пісіріп не кесу шін е ажетті жанатын газ, оттегі, отырызатын не жапсыратын материалдар, ождамалар керек. Газбен пісіруде жне кескенде жанатын газ шін олданылатыны ацетилен, сутегі, табии газ, бензин буы жне керосин жне т.б. Оттегі алыпты температурада газ секілді тссіз, иіссіз болады. Ол ауадан біршама ауыр келеді. Таза оттегінде газды жануы те тез болады. Техникалы оттегін су электролизі арылы немесе атмосфералы ауадан алады. Сйы метала осатын материал металмен пісіру кезінде пайда болатын сйы былауды балытуда металмен толтыру шін ажет. детте сйы метала осылатын материал (присадка) шін сым диаметрі 1 мм-ден 6 мм-ге дейінгі сымды пайдаланады. Ол днекерленетін метала рамы жаынан сас келеді. Сымны жоары (стігі) жаы таза, абыршысыз, тотсыз, майсыз жне басалай кір болмауы ажет. Егер де сым болмай алатындай жадай болса, тсті металды днекеріне сол маркалы металды жаймасынан кесіп алып пісіруге болады. ождарды балыан металды тотыып немесе днекерленген жерді тігісі тотыып кетпеуі шін пайдаланылады. ожды рамында днекерленетін металды рамына байланысты іріктеп алады. ож металдан брын балып тігіске жасы барып, металды тігістеріне зиянды рекет жасамауы ажет. Кміртекті болат ождарын олданбайды. Себебі, пісіру жалыны балыан металды тотыудан сатап трады. Шойына жоары легірленген болата мыс пен оны оспаларына, алюминий жне оны оспаларына, магний оспаларына днекерленетін металды тотын шыару шін ожды олдануа болады. Сондай-а ожды легірленген жікке де пайдалануа болады.

Газбен пісіру шін жабдытар жне рылымдар. Газбен пісіруді йымдастыру шін мынандай жабдытар мен рылымдар аса ажетті. Ацетиленді генератор (немесе ацетеллинді баллон), оттегі баллоны, оттегі редукторы (ацетиллинді баллона ацетеллинді редуктор олданылады), днекер жанарысы (газбен кескенде – ацетелинді – оттекті кескіш), оттегі мен ацетелин жретін ттік.

Ацетилен генераторлары. Ацетиленді генератор – карбид кальциінен газ алып ызмет ететін аппарат. ысыммен жасалан ацетиленге байланысты генератор екі топа (ГОСТ 5190–67) блінеді; тменгі ысымды – 0,1 мн/м2 (1 кг/см2) дейін; орташа ысымды – 0,1– 1,5мн/м2 (1–15 кг/см2 дейін). Жндеу шеберханаларында ацетиленді генераторлар кеінен олданылады. Оларды тменгі ысымдаысы АНВ-1-66 жне орташа ысымдаысы АСМ- 1,25-3. АНВ-1-66 генераторыны німділігі 1,25м3/с жне жмыс барысындаы ысымы 0,025–0,03 мн/м3 (0,25–0,3 кг/см2). Карбидті ажырауы мен газды шыуы автоматты трде реттеліп трады. Бл да генератордан ацетиленні іріктелуіне байланысты. Генератор ыс айында тоазымай 25°С температураа дейін жмыс істей береді. Себебі, оны су жйесі корпусты ішкі жаына орналасанда, рі жылу реакциясыны арасында ызып трады. Днекерлеу жанарысынан шыан жалын айыра соанда генераторды жарып жібермеу шін оан сулы апа орнатылан. Жарылу ауіпі тек газ шыар тесікті бітеліп алуынан болады. Егер де мундштук бітеліп алса, жанарыны ызуы оспаларды жануын лайтып ондаы оттегін лайтып жібереді. Баллондар. Баллондар сыылан газа арналан. Ол цилиндр тзірді болат ыдыс. Жоары ауыз жаы жіішкелеу келіп, тп жаы шыыы болады. Мойны аузында винтельді тыын бар. Оттегі баллоны (35-сурет) 15 мн/м2 (150 кг/см2) ысыма есептелген жне 22 мн/м2 (220 кг/см2) гидравликалы сына ысымына шыдайды. Оттегі баллонын кгілдір тспен бояп, ара бояулы ріппен «оттегі» деп жазып ояды. Баллондар рбір бес жылда сынатан теді. Баллондаы оттегіні есебін білу шін оны наты сыйымдылыын (литрмен) атмосфералы ысымына кбейтеді. Оттегі баллоны те сатыты ажет етеді. Жарылу аупінен сатану шін металды зата сотыпауын, жанып тран отты асында болмауын адаалау керек. Ацетилинге арналан баллонды арнайы активтендірілген кмірмен немесе кмір оспаларымен кеуектаспен не инфузорлы топырапен толтырады. Осы массаларды ацетонмен анытырып алады. Ацетилен жасы еріп жарылмау ауіпін сатайды. Баллондаы ацетиллин ысымы 1,5–1,6 мн/м2 (15–16 кг/см2).

35-сурет. Оттегі баллоны:

1-апа, 2-вентиль, 3-мойны, 4-шыыршы, 5-тбі, 6-башпа.

Ацетиллин баллонында оттегі баллоны тріздес келеді. Оны сыртын а тспен бояп ызыл бояулы ріптермен «Ацетиллин» деп жазып ояды.

Редукторлар. Редукторлар баллона толтырылан газ ысымын бседету шін олданылады. Екінші жаынан осы ысымды балллондаы газды ысымына арамастан траты стап трады. Оттегіне арналан редуктор ысымды 0,1-ден 1,5 мн/м2 (1-ден 15 кг/см2) дейін, ацетилендісі – 0,02-ден 0,15 мн/м2 (0,2-ден 1,5 кг/см2) дейін стап тра алады. Оттекті редукторлар бір сатылы (ДКП-1-65) не екі сатылы (РКД-8-11) болып келеді. Екі сатылы редуктор екі белдікті келіп, ол газды збей зіліссіз шыып труын амтамасыз етеді.

Ттікшелер. Ттікшелер газды жанарысына немесе кескішіне газды жеткізіп труа ызмет етеді. Олар барлы жаынан мыты, мерік, икемді келіп днекерлеушіні имылына кедергі келтірмейді. Оны ысталан резинадан бір не екі абатты кендірмен немесе аазды матамен аптап жасайды. олданылу ретіне арай ттікшелер ш трлі келеді. 1–ацетиленге жне ала газдарыны жмыс істеу 0,6 мн/м2 (6 кг/см2) ысымына арай; 2–сйы отына (бензин, керосин) 0,6 мн/м2 (6 кг/см2) ысымынан арты емес болса; 3–оттегі шін, жмыс істеу ысымы 1,5 мн/м2 (15 кг/см2) осыдан арты болмаса. Барлы ттікшелерді сырты тсті болып келеді. Оттегі шін –кк, ацетилен шін – ызыл, сйы отын шін – сары. Днекерлеуші еркін жмыс жасауы шін ттікшелерді зындыы 8-ден 20 метрге дейін келеді.

Пісіру жанарысы. Пісіру жанарысы оттегімен жанатын газды араластырып, траты жалынды алыптастырады, днекерленетін металды ыздырып жне балытуа ызмет етеді. Пісіру жанарысы зіні рекетіне арай инжекторлы жне инжекторсыз болады. Инжекторлы жанарыда (36-сурет) оттегі йылымы ацетиленні берілуімен сорылып, инжекторды тесігімен лкен жылдамдыпен аады. Инжекторлы жанары ГС-2 жне ГС-3 ацетиленні орташа жне тменгі ысымында пайдаланылады. Жанарыа ауысымды шты жинатамасы болады. Онымен ртрлі алыдытаы металдарды пісіруге бола береді. Инжекторлы жанарыны жасы, тиімді жмыс істеуі шін оттегіні ысымын 0,3–0,4 мн/м2 (3–4 кг/см2), ацетиленні ысымын 0,001–0,02 мн/м2 (0,01–0,2 кг/см2) етіп алуа болады. Жанарыа газды оттегі мен ацетиленді реттейтін вентиль (апаша) реттеп трады. Ацетилен – оттегі кескіші (Пламя-62), «РУ-1-66» металды кесуге арналан. Кескішті конструкциялы блігіндегі араласан оспалар днекер инжекторыны жанарысынан артышылыы жо, біра кескішке (37-сурет) кесетін оттегін беру шін осымша быр орнатылан.

36-сурет. Инжектор жанарысыны слбасы:

1-ацетилен жргізетін ниппель; 2-оттегін жргізетін ниппель; 3-ацетилен беретін вентиль; 4-оттегін беретін вентиль; 5-инжекторды соплосы; 6-жапыш бранда; 7-араластыратын камера; 8-шты; 9-мундштук

37-сурет. УР газды кескіш слбасы:

1-кескішті басы; 2-кесетін оттегіні каналы; 3,4,5-вентильдер (апашалар).

Мундштуктерді шеберленген ыздырыш жалын жне кпшынды пайдаланады. Шеберлі мундштуктар ішкі жне сырты мундштуктан трады. Олар кескішті басын дгелентіп трады. Шеберді айналасындаы саылауларынан ысты оспа аылып кесу кезінде ысты жалын пайда болады. Мундштукты ішкі орталы каналынан кесетін жерге таза оттегі тседі де металды жандырады. Кпшынды шты аны емес, оларды диаметрі (0,7–1 мм) каналдары орталы каналды айналасына орналасан. Кпшынды мундштуктар табии мнаймен, коксті газ арылы жану жылдамдыы тмен олданылатын жмыса олданылады.

Электрдоалы пісіру жне кесу. Электрдоамен пісіргенде днекерленетін детальды балуына электр доасынан шыан жылу пайдаланылады. Электр доасы дегеніміз за рі кшті газды ортадаы электр шыны. Бл екі электродты ортасынан шыады. Тыш рет электр доасын 1802 ж. В.В. Петров ашан. Ал, дние жзінде электр доасын бірінші рет пісіріп металл балытуа, днекерлеуге орыс инженері Н.Н. Бенардос 1882 жылы олданан. Ол кбіне кмірлі электрод дісін пісіруге пайдаланады. Бл тсілмен электр тогы днекерленетін метала, жне кмір электродына беріледі. Доа негізгі металл мен электродты тйісуі арылы жанып рі ажырайды. Пайда болан доа негізгі металл мен жабыстырылан сымды балытады. 1888 жылы Н.Г. Славянов доалы днекерге металды электродты олданды. Бл арада электрод жапсырылатын металл ретінде де пайдаланылатын болды. Бгінгі кндері бл тсіл техникада е кп тараан трі болып есептеледі. Пісіруді траты не ауыспалы токпен жргізе беруге болады. Траты токта доа орныты жанады. Сондытанда блінген жылу есебі (анодта) жаымды жаында кп болып (катодан) артышылы танытады. ара металдарды пісіргенде (электродты маркілеріне де байланысты) бірден ашы крінеді. Анод бйыма осылып, катод электрода осылады. Жа жайма болатты пісіргенде керісінше болады. Электрода анод, ал бйыма катод осылады.ндірісте жне жндеу шеберханаларында пісіруге ауыспалы ток кеінен олданылады. Себебі, электр уатымен электр пісіруші жабдытардаы шыын траты тоты пайдалананан тмен.

Доалап пісіру шін жабдытар жне рылымдар. оректендіру кзі. Доалап пісіру орегіне арнайы то кзі олданылады. Ол белгілі техникалы сыныс-талапа жауап береді. Ток кзіні маызды баасы – сырты вольт-ампер сипаттамасы. арапайым масата (жары, электрдвигатель орегіне жне басалара) жмсалатын ток кзі сырты клбеулік сипаттамаа ие. Пісіруге жмсалатын ток кзі жоары немесе ата трде болып келеді. Бл белгілі траты токта доаны зіліссіз, берік жануына ммкіндік жасайды. Жмыс стіндегі токтан, ыса зіліс кезіндегі ток 1,5 еседен аспауы керек. Пісіру кезіндегі ток ыайлы рі жеткілікті басарылуы ажет. Электрдоалы пісіруде траты ток кзі олданылады. Оан пісіруді айта жасаталуы, генераторлар, тзетулер жатады. Ауыспалы тоа, днекерлеу трансформаторы жатады. Пісіруді айта рау лгісіне ПСО-300-3, ПСО-500 біркорпусты олданыстаы олданылатын автоматты жне жартылай автоматты пісіру пайдаланылады. айта раудаы жмысты негізі здігінен туындап жне сырты серді рекетінен де болады. Пісіруді айта рау лгісіндегі ПСГ-300, ПСГ-500-1 ата трдегі вольтамперлі трде болады. Ол доаны автоматты не жартылай автоматты пісіру трінде болсын траты токпен амтиды. Пісіруді айта рау лгісіндегі ПСУ-500, шыл жне ата вольт-амперлі режимде жмыс істей береді. Сондай-а пісіруші тзету лгісі ВВС-300-3, ВКС-500-1, ВД-302 траты токпен доалап пісіруші олменен жргізуге арналан. Пісіру трансформаторы ауыспалы токпен днекер жргізуге олданылады. Пісіруді дрыстап тратын ондырылар. орек кзінен баса, днекер жргізу ндірісі шін электрод стаыштар, днекерге тсетін сымдар, ораныс ондырылары баса да ажетті дегендер керек. Электродты стаыштар электродты бекітуге жне оны озап, ауыстырып труа, токты оан келіп тсуіне арналан. Электрод стаыштарды оны бекітетіндігіне арай, айырлы серіппелі, ысушы деп бледі. Днекер сымдары ыайлы, жеіл, мыты ошауланан аптамалы (ПРГД немесе ПРГДО маркалы) келеді. Токты келу ммкіндігіне арай пісіру сымдарды имасын мына трде алады. Ток, а .... 200 300 400 600. Пісіру сымдарыны имасы, мм2 25 50 75 95 Днекерлеушіні кзін, бетін орап сатау шін телпек, ала олданылады. Оан ажетті деген материал фибра мен фанера. Доаны кріп, баылап тру шін телпек пен аланны бет жаына тртбрышты ойы 120×79 мм жасайды. Ойыты жан-жаы йнек салынып, ультраклгін жне инфраызыл сулелер жібермейтін жары сзгі салады.

Балу^[1] — атты кристалды затты сйы кйге ауысуы (І текті фазалы ауысу). Таза заттар балуыны басты сипаттамалары — балу температурасы жне балу жылуы. Белгілі бір сырты ысымда атты кристалды затты сйы кйге ауысу температурасы балу температурасы деп, ал траты ысымда атты кристалды затты толытай сйы кйге ауыстыруа ажет жылу млшері балу жылуы деп аталады. Балу температурасы сырты ысыма туелді.Индукционные тигельные плавильные печиДуговая плавильная печьПроизводство стали в электропечах Производство стали в кислородных конвертерах Производство стали в мартен домна печах

 

Клік жабдытарын жіктеу. Клік байланыстарыны слбасы. Транспорттауды технологиялы рдісі.

Ксіпорына шикізаттарды, металды, жартылай фабрикаттарды жеткізу шін завод территориясына теміржол желісі кіріп, ары арай завод ішіндегі жолдар болып таралуы керек. Машинажасау заводтарындаы олданылатын теміржолдарды бірнеше типтік схемалары болады:

тйы схема – цехтара жеткен немесе кірген барлы жолдар тйыталады;

тік сызыты – завод территориясынан тетін барлы жолдар тік сызыты; бл схема тік тртбрышты аудана орналасан ірі заводтара тиімді;

саиналы схема – цехтар мен оймалара жеткен барлы жолдар тйыталан саина трізді болады;

ішкі тйыталан жерлері бар саиналы схема – саиналы жне тйы схемаларды біріккен трі.

 

 

Сурет 1.4 – Теміржол желілеріні орналасу схемасы: а –тйы (тупиковая) схема; б – тік сызыты (прямолинейная или сквозная) схема; в – саиналы (кольцевая) схема; г – ішкі тйыталан жерлері бар саиналы (кольцевая схема с внутренними тупиками)

 

Ішкі автомобиль жолдары міндетіне байланысты магистраль жне ндірістік жолдар болып блінеді.

Магистралді жолдар территорияны зоналар мен заводты ндірістік жне кмекші объектілері орналасатын панелдерге бледі.

ндірістік жолдар заводты объектілеріні ндірістік байланыстарын амтамасыз етеді жне оларды магистраль жолдармен жалайды.

Машинажасау заводтарындаы ішкі автомобиль жолдары да теміржолдар сияты тйы, тік сызыты жне саиналы схемалармен жобаланады.

 

Суды айта олдану шін арналан тазалау ралдары, оларды жіктелуі, сипаттамасы, жобалануы жне есебі. Теміржол техникасын жууа арналан жабдытарды жаа трлерін арау

Темір жол клігі ндірісіні алды суын механикалы, физико-химиялы, химиялы, биологияялыжне басада дістермен тазалауа болады.

Механикалы.алымалы алдытарды (атты жне сйы ) кетіру шін гидромеханикалы жне де сзгілеу дісі олданылады. дісті тадау оспаны бліктеріні лшеміне, оларды асиетіне, шоырлануына, алды суды жмсалуы мен тазалауа ажетті дегейіне туелді болады. тндыру алды судан ірі тйірлі оспаларды мстаышта, тндырышта, гидроциклондарда жне млдірлеткіштерде (осветлитель) тндыру шін олданылады. Млдірлеткіштерде алды суды тндырумен атар алыма блік арылы сзгілеу жзеге асады.

Рис.1.1. сзілмелі мстаыш: Рис.1.2. клдене мстаыш:

1 – темір бетонды ды; 1 - тор; 2 - пульпаткізгіш;

2 - быр; 3 – жарыы бар науа 3 – аынды быр жйесі; 4 - гидроэлеватор; 5 – шибер

 

Рис. 1.3. Тндырыштар:

а) - клдене: 1 – кіріс науа; 2 – тндыру камерасы; 3- шыыс науа;

4 - жанасшыр; б) - тік; 1 – цилиндрлік блігі; 2 – орталы быр; 3 - астауша; 4 – конусты блігі;

в) - радиалды; 1 - тры; 2 - астауша; 3 – блу рылысы; 4 – тынышталдырыш камера; 5 – ырыш механизм

Рис. 1.4. мнайстаыш: 1 - ырыш механизм; 2 – мнай жинау быры;

3- гидроэлеватор

Рис. 1.5. млдірлеткіш блім: 1 - млдірлеткіш; 2 - астауша; 3 – тнбаныыздырыш

Физико-химиялы діс алды судан жоары дисперсиялы алыма жне коллоидты бліктерді, ерітінді газдарды, минералды жне органикалы заттарды кетіру шін физико химиялы діс олданылады, олара йыту, алыту, адсорбция, ионды айырбас, ультрасзілу жне т.б. жатады.

Рис.1.10. алытуды орнату слбасы: 1 – ыдыс; 2 – соры; 3 – аынды бак; 4 – алытпа

Химиялы діс.алды суды химилы тазалауа бейтараптандыру, тотыу жне алпына клтіру жатады. Оларды еріген заттарды кетіру шін жне тйы сумен амтамасыз ету слбасында олданады.

Рис. 1.13. электр юды ру слбасы: 1 - ортайтыш; 2 – оспа дайыдауа арналан ыдыс; 3 – уат кзі; 4 – электр йытыш; 5 - тндырыш; 6 – жансыздандыру рылысы.

Биохимиялы діс Биологиялы тотыуды сзгілеу, суару алаында жне биологиялы бгеттерде табии жадайда жгізумен атар, олдан жасалан биосзгілерде жне аэротенктерде жзеге асырады. Сгілеу алаы, суару жне биосзгілер топыраты биоценоздар арасында жмыс істейді. Ал биологиялы бгеттер жне аэротенктер осы су оймаларыны биоценоздарыны арасында. Биоценоз зара байланысан кптеген артрлі бактериялардан, арапайым жне те жоары йымдасан азалардан — балдырлардан жне т.б. трады. Микроазаларды дрыс мір сруі шін биологиялы фильтрлерді шамамен 20°С температурада жмыса осады.

Беттік белсенді заттарды (ББЗ) жне фенолды кетіру дісі.алды суды ББЗ дан тазалау шін биохимиялы тотыу, сііру, кбікті блу, йыту, булау ультрасзу жне т.б. олданылады. Тазалау дісін тадау алды судаы ББЗны оюлыына, ББЗны химиялы ортасына, органикалы жне бейорганикалы оспаларды болуына жне тазалауды ажетті дегейіне, баасына туелді болады.

Рис. 1.14. алды суды кбікпен блу дісімен тазалауа рылысыны слбасы слбасы: 1 — ыдыс; 2 — соры; 3 — аралы жина; 4 — шыын лшегіш; 5 — сепаратор; 6 ауа рлегіш; 7 — жиынты ; 8 — вентилятор; 9 — циклон; 10 — тндырыш; 11— кбікті шоырландыру камерасы