Тапсырма (М) WEB браузер дегеніміз не? WEB браузерді алай пайдаланады?
Вижинерді шифрлау жйесі.
К= (k0, k1, k2…, kn-1)
Пайдаланушы кілті деп аталатын кілт тізбегіні соынан бастайы жне тізбекті айталап, жйелілікті шексіздікке дейін созамыз. Осы жолмен жмысшы кілтті аламыз
K= ( k0, k1…,kn-1 ), kj= k( j mod r), 0 j
Мысалы, егер r= болса жне пайдаланушы кілті 15 8 2 10 11 4 18-ге те болса, онда жмысшы кілт периодты трде айталанып отырады:
15 8 2 10 11 4 18 15 8 2 10 11 4 18...........
Гаммерлеу дісі
Гаммерлеу ке олдануа ие болан криптографиялы трлендіруді бірі болып саналады. Гаммерлеу мен Вижинер шифрдаы шексіз кілттер арасындаы шекара шартты емес. Гаммерлеу арылы шифрлау принципі шифр гаммаларын генерациялауда орытындылады. Мліметтерді айта шифрлау процесі кілт белгілі блоанда шифр гаммасын айта генерациялау кезінде жзеге асады. Егер шифр гаммасы айталанатын бетті тізбектен тратын болса, онда шифрланан мтінді ашуа иын болады. Негізінде, шифр гаммасы рбір сз шифрына згеру керек. Бл жадайда крипто тратылы кілтті клемімен аныталады. Егер аскнемге бастапы мтінні фрагменті жне шифргамма белгілі болса, онда гаммерлеу дісі лсіз болады.
Тапсырма (С) Криптографиялы дістер
Бтен адамдара оуа ммкіндік бермейтіндей трлендіру дісімен апаратты орау проблемасы адамзатты брыны заманнан толандырды. Криптографияны тарихы адамзат тіліні тарихымен жасты. Сонымен атар, ежелгі ауымдастытарда онымен тек ана тадаулылар иемденгендіктен алашы жазу криптографиялы жйемен те болан. Оан мысал ретінде Ежелгі Мысыр, Ежелгі ндістанны асиетті кітаптары бола алады. Жазу-сызуды ке таралуына байланысты криптография жеке ылым ретінде алыптаса бастады. Алашы криптожйелер бізді эрамызды басында кездеседі. Сондытан Цезарь хат жазуда зіні атымен аталан жйелі шифрді пайдаланды. Криптографиялы жйе бірінші жне екінші дниежзілік соыста арынды дами бастады. Соыстан кейінгі уаыттан азіргі кнге дейін есептеу рылыларыны пайда болуы, криптографиялы дістерді деу мен жетілдіруді жеделдетті. Мліметтерді орауды криптографиялы дістері автоматтандырылан жйелерде ЭЕМ- дерде делетін немесе ртрлі типтегі ЗУ- да саталатын апаратты орау шін пайдаланады. Криптографиялы трлендіру рсат етілмеген алдын- алу тсілі ретінде кпасырлы тариха ие. азіргі кезде кптеген шифрлар дістері жетілдірілген жне олдануды теориялы жне практикалы негіздері рылан. Бл дістерді кбісі апаратты жабуда ойдаыдай пайдалануы ммкін. андай себептен апаратты жйелерде криптографиялы дістерді пайдалану проблемасы азіргі кезде аса маызды болды. Бір жаынан, компьютерлік жйелерді, соны ішінде лкен клемді мемлекеттік апараттарды, скери, коммерциялы жне жеке тлаларды рсат етілмеген мліметтері жіберілетін интернет глобальді жйесі пайдаланады. Екінші жаынан, жаа уатты компьютерлерді жйелі жне нейронды есептеу техникасыны пайда болуы шешуге ммкін емес деп саналан криптографиялы жуйеге сенімсіздігін арттырды. Апараттарды трлендіру жолымен орау проблемасымен криптология айналысады ( kryptos- пиялы, logos- ылым ). Криптология 2 баыта блінеді- криптография жне криптоанализ. Бл баыттарды масаты бір-біріне арама-айшы. Криптография апаратты трлендіруді математикалы дістерін іздеу жне зерттеумен айналысады. Криптоанализ ортасы – апаратты кілтсіз шешу ммкіндігін зерттейді. азіргі заманы криптология 4 лкен блімнен трады:
1.Симметриялы криптожйелер
2.Ашы кілтті криптожйелер
3.Электронды олтаба жйелері
4. Кілттермен басару
Криптографиялы дістерді пайдалануды негізгі баыттары- апаратты байланыс салалары арылы жіберу ( мысалы, электронды почта) , жіберілетін хабарламаларды шыынын растау, тасыыштаы шифрланан трдегі апаратты сатау ( документтер, мліметтер базасы ). Сонымен, криптография апаратты оу тек кілтін бергенде ана ммкін ететіндей трлендіреді. Апаратты шифрлау жне айта шифрлау кезінде андай- да бір алфавит негізінде рылан текстер арастырылады. Бл терминдер мынандай маына береді. Алфавит – апараттарлы кодтауда пайдаланылатын белгілерді соы жиыны. Мтін - алфавит элементтеріні реттелген жиыны. азіргі заманы апаратты жйелерде пайдаланылатын алфавиттерді мысалы ретінде келесілерді келтірйге болады:
1. орыс алфавитіні 32 рпі мен бос орын ( пробел );
2. ASCII жне КОU-8 стандартты кодына кіретін символдар;
3. Бинарлы алфавит;
4. Сегіз ретті немесе он алты ретті алфавит;
Тапсырма (D) Ашы кілтті жйелер
Криптографиялы жйелер анша крделі жне сенімді боланмен, оларды тжірибе жзінде е осал жері- кілттерді тарату проблемасы. Екі апарат жйелеріні субъектілеріні арасында конфеденциалды апаратпен алмасу керек болса, онда бір субъект кілтті генерирлеп, конфеденциалды трде айта жіберуі тиіс. Яни, жалпы жадайда кілтті тарату шін андай да бір крипто жйені пайдалану керек. Жасалан орытындылар негізінде бл проблемаларды шешу шін, классикалы жне азіргі замана алгебра ашы кілтті жйе сынан. ысаша айтанда, апаратты жйелерді 2 адресатты райсысы бір- бірімен аныталан ережемен байланысты 2 кілтті генерирлеу керек. Бір кілт ашы, ал екінші жабы деп жарияланады. Ашы кілт адресата хабарлама жібергісі келетін кез келген адама рсат етілген. пиялы кілт трінде алады. Бастапы мтін адресатты ашы кілтімен шифрланады да, зіне жіберіледі. Шифрланан мтін сол кілтпен айта шифрлана анмайды. Хабарламаны айта шифрлау тек ана адресата белгілі жабы кілт арылы жзеге асады.
андай себептен ашы кілтті жйелермен апаратты орауда 2 те маызды талап ойылады:
¾ Бастапы мтінді трлендіру болу керек жне ашы кілт негізінде айта ашылмау керек.
¾ Жабы кілтпен ашу кілт сияты азіргі замандаы технология дегейінде жзеге аспауы керек жне де шифрді шешу крделілігіні наты баасы болады.
¾ Ашы кілтті крипто жйелерді алгоритмін 3 баытта олдануа болады:
¾ Таратылатын жне саталатын млметтеріні дербес ралдары ретінде
¾ Кілттерді тарату ралы ретінде. Ашы кілтті крипто жйу алгоритмі дстрлі крипто жйелерге араанда сыйымды. Сондытан тжірибе жзінде ашы кілтті крипто жйе алгоритмі кмегімен кілттерді тарату ыайлы. Содан кейін арапайым алгоритм кмегімен лкен апараттар тасынымен алмасуды жзеге асыруа блоады.Пайдаланушыларды аутентификациялау ралдары олтаба блімінде.
Тменде е кп таралан ашы кілтті жйелер арастырылады. Ашы кілтті крипто жйелерді алгоритміні кп трлілігіне арамастан, соларды ішінде е белгілісі- RSA крипто жйесі. Бл жйені 1977 жылы негізі салынып, зіні жасап шыаран Рона Ривест, Ади Шамир жне Леонардо Эйдельман аттарына сай RSA атына ие болды.
Алгоритмді сипаттау.
Шифрлау жйесі мен математикалы проблемаларды арастырмас брын, проблеманы крделілігін анытау керек. Алгоритм дегеніміз- шешуді ажет ететін, проблеманы сипаттайтын процесс.
Осы кнге ауіпсіз жне тиімді жйені 3 типі арастырылады:
¾ Факторлауды бтіндік проблемасы (IFR): RSA жне Rabin- Уильям.
¾ Логарифмні дискретті проблемасы (мліметтерді жіберу процесі).
¾ Логарифмні дискретті проблемасыны эллиптикалы исыы (ECD 4 P).
Апаратты орау дістері
Апаратты сатауды жне тасымалдауды жай амалдарымен бірге
азіргі уаыта дейін,дейі ол жеткізуден орайтын келесідей тсілдері бар жне лі де з мнін жоалтан жо:
¾ ол жеткізуге шек ою;
¾ ол жеткізуді анытап айыру;
¾ ол жеткізуді блу;
¾ апаратты криптографиялы трлендіру;
¾ ол жеткізуді тексеру жне есепке алу;
¾ зады шаралар ;
Крсетілген дістер тек йымдастырылан немесе техникалы рылылар кмегімен ана жасалатын.Апаратты автоматтандырылан делуі пайда боланнан кейін, апаратты физикалы тасуышы згерді
жне жаа трлермен толытырылды, сондай-а оны деуді техникалы рылылары крделенді.
деуді крделенгенінен бастап, соны ішінде техникалы рылылар саныны кбеюінен кейін, кездейсо сер етуді саны мен трі кбейді, сонымен атар ммкін болатын рсатсыз ол жеткізу арналары да кбейді. Клемдерді суімен, апаратты шоырлауымен, олданушылар саныны кбеюімен жне баса да жоарыда крсетілген себептермен бірге апарата дейі рсатсыз ол жеткізу ытималдыы да кбейді. Осыан орай есептеу жйелерінде апаратты орауды ескі дістері дамып, жаа осымша дістері пайда болуда:
¾ аппаратураныны істен шыуы мен адамны ателерін, сондай-а программалы ателерді табуды жне диагностикасын амтамасыз ететін функционалды тексеру дістері;
¾ апаратты дрыстыыны су дістері;
¾ апаратты авариялы жадайдан орау дістері;
¾ аппаратураны ішкі монтажына, байланыс тізбегіне жне техникалы басару органдарына ол жеткізуді тексеру дістері;
¾ апарата ол жеткізуді шегін айыру жне тексеру дістері;
¾ олданушыларды, техникалы рылыларды, апараттар мен жаттарды тасуыштарды састыру (идентификация) жне аутетификация дістері;
¾ апаратты осымша слелену мен баыттаудан орау дістері;
дістерді райсысын толыыра арастырайы жне мліметтерді деу жйесінде: есептеу жйесінде, желілерде жне БЖА-да оларды мнан былайы олдану ммкіндіктерін баалайы.
Тапсырма (Е) Апаратты шифрлау дістерін ысаша шолып ту жне оларды трлері
Апаратты криптографиялы трлендіру дісімен орау оны рама бліктерін (сздерді, ріптерді, буындарды, сандарды) арнайы алгоритмдер немесе апаратты шешімдер мен кілттер кодасы арылы трлендіруге негізделген, яни оны белгісіз трге келтіру. Шифрланан апаратпен танысу шін кері процесс олданылады: декодалау (дешифрлау). Криптографияны олдану ЭЕМ тораптарындаы, жадыны жойылан рылыларындаы (саталан), жойылан объектілер арасында апаратпен алмасандаы мліметтерді жіберу кезіндегі ауіпсіздікті аса жоарылататын кп таралан дістерді бірі болып табылады. детте трлендіру шін (шифрлау шін) берілген алгоритмді іске асыратын, ке клемді адамдар тобына белгілі болуы ммкін беллгілі бір алгоритм немесе рылы олданылады. Шифрлау процесін басару периодты трде згеретін жне бір ана алгоритм немесе рылыны неше айталап олданан кезде апаратты р уаытта трлі-трлі берілуін амтамасыз ететін кілтті кодасы арылы іске асады. Кілт белгілі болса, шифрланан мтінді оай ашып алуа болады. Ал кілт белгісіз болып, оны орнына шифрлау алгоритмі белгілі болса, бл іс-рекетті орындала оюы ммкін емес.
Тіптен апаратты жай ана трлендіруді зі сол апаратты мазмнын кптеген жаттыпаан ереже бзушылардан сатауа ммкіндік беретін тиімді рал болып табылады. Апаратты шифрлауды рылымды слбасы 10.1-суретте крсетілген.
Кодалар мен шифрлар ЭЕМ пайда болана дейінгі кптеген асырлар бойы пайдаланылан. Кодалау мен шифрлауды арасында айырыша айырмашылы жо. Тек ана айта кететін жайт, соы кезде тжірибеде «кодалау» сзін апаратты техникалы жабдытарда деу кезінде цифрлы трде крсету масатында пайдаланылады, ал «шифрлау» - рсатсыз ол жеткізуден орау масатында апаратты трлендіру кезінде. азіргі кезде шифрлауды кей дістері жасы жетілген жне классикалы болып табылады. Рсатсыз ол жеткізуден орау жабдытарын жасау шін шифрлауды кейбір дстрлі дістермен танысуымыз керек: орналастыру,орыналмастыру, комбинирленген жне т.б.
Трлендіруді орау дістеріне ойылатын негізгі талаптар:
¾ олданылатын діс тек ана шифрланан мтіні бола тра, бастапы мтінді ашуа баытталан талпыныстара жеткілікті млшерде тзімді болуы ажет;
¾ кілтті клемі оны есте сатауды жне жіберуді иындатпау керек;
¾ шифрлау мен дешифрлау шін олданылатын кілт пен апаратты болмауы ажет: оранышты трлендірулеріне кететін шыындар апаратты саталуыны белгіленген дрежесіне сйкес болуы ажет.
¾ шифрлау кезіндегі ателер апаратты жойылуын тудырмау керек. Шифрланан хабарды байланыс арналары арылы жіберуде ателерді пайда болуы кесірінен абылдаышта мтінді ашу кезінде иындытар тумайтынына сенімді болуымыз керек;
¾ шифрланан мтін зындыы бастапы мтін зындыынан аспауы ажет;
¾ апаратты шифрлауа жне дешифрлауа ажетті уаытша жне ндылы ресурстар апарат талап ететін оранышдрежесімен аныталады.
Крсетілген талаптар негізінен дстрлік оранышты трлендіру жабдытарына сай келеді. лкен тыыздыпен жазылатын жне за уаыт бойы лкен клемді апаратты сенімді трде сатайтын жады рылыларыны дамып келуімен кілтті клеміне шектеу ою тмендетілді. Электронды элементтерді пайда болуы жне дамуы апаратты трлендірумен амтамасыз ететін аса ымбат емес рылыларды жасауа ммкіндік берді.
Біра апаратты жіберу жылдамдытарын арттыру лі де осы апаратты деу жылдамдыынан кпке алып барады. Бл сйкессіздік тжірибелік трде жете алатын апаратты жіберу жылдамдыына заым келтірмей, з-талапты біраз млшерде бседетуге ммкіндік береді. ЭЕМ-ді пайдалану жадайларында 4-талапты атадыы тмендеді. Шынымен де, аппарат жабдытары сенімді жне ателерді табу, жндеу дістері дамытылан боландытан, бл талап лсіреді. Сонымен оса, ЭЕМ жне АБЖ (автоматтандырылан басару жйелері) тораптарындаы мліметтерді жіберу технологиясы хабарды жіберу кезінде ате табылан жадайда апаратты айта жіберуді арастырып ойан.
оранышты трлендірулерді азіргі кездегі дістерін лкен трт топа блуге болады: орналастыру, орыналмастыру, аддитивтік жне комбинирленген дістер.Орналастыру жне орыналмастыру дістері детте кілттеріні зындыыны ысалылыымен сипатталады, ал оларды оранышыны сенімділігі трлендіру алгоритмдеріні крделілігімен аныталады.Орналастыру дісіні негізгі мні – бастапы мтінді райсысында айта орналастыру жргізілетін бліктерге блу.Бл діске бастапы мтінді кез-келген матрицаа жолдар бойынша жазып, оны осы матрицаны баандары бойынша оуды, Гамильтон маршруттары деген маршруттар жиынтыынан тратын сегіз элементі бар кестені, бадарламалы жне аппаратты жолмен іске асырылатын баса да тсілдерді, мысалы, бойымен апаратты параллель жіберетін электрлік тізбектерінолданатын аппаратты жолмен жасалан алмастыру блогын мысал ретінде айтуа болады.
Орналастыру дісіне алгоритмні арапайымдылыы,оранышты т-мен дегейі тн.Орыналмастыру алмастыру дісіні мні – белгілі бір алфавиттен алынан бастапы мтінні белгілерін абылданан трлендіру кілті бойынша баса алфавитті белгілерімен алмастыру.Бан бастапы белгілерді келесі алфавитті осы орындаы белгілерімен алмастыруды, Вижинер кестесін, матрицалар алгебрасын пайдаланып алмастыруды мысала келтіруге болады.Аддитивтік дістерге трлендіру алгоритмдеріні арапайымдылылыы сйкес, ал оларды сенімділігі Кілт-ті зындыын арттыруа негізделген.Жоарыда аталан барлы дістер симметриялы шифрлауа жатады: шифрлауа да, дешифрлауа да бір ана кілтті олданамыз.
Соы кездерде симметриялы емес шифрлау дістері пайда болды: шифрлауа бір кілт (ашы), ал дешифрлауа екінші кілт (жабы).
Комбинирленген діс шифрлауды олайлы дістеріні бірі болып табылады. Шифрлауды негізгі дістері – орналастыру мен орыналмастыру дістеріні осылуы нтижесінде крделі трлендіру аламыз, осы туынды шифр деп аталады. Бл шифрды олдану орналастыру мен орыналмастыруды жеке-жеке олдануа араанда кштірек криптографиялы трлендірулер береді. Бл діс АШ-ты федералды стандарты NBS-та (ол таы DES деп аталады) олданылады. Ол отанымызда МЕСТ 28147-89 длінеді жне 1990 жылды шілде айында енгізілген.
|
1-кесте DES жне RSA криптографиялы алгоритмдеріні сипаттамасы
DES стандарты орналастыру, орыналмастыру, гаммалау дістерін
комбинирлеп олданады, зындыы 32 бит болатын шифрланатын мліметтерді р блігі 15 рет трлендіріруге шырайды, ал кілт ретінде кездейсо гамманы белгілер тізбегін генерациялауа олданылатын зындыы 56 бит болатын тізбек пайдаланылады. Мндай кілт гамманы 1016
трлі комбинацияларын береді.Ашы кілтті жйелер криптографияны соы жетістіктері болып келеді. Мнда екікілт арастырылан, оны бірін бірі арылы табу ммкін емес. Бірінші кілтті (ашы) апаратты шифрлау шін жіберуші олданады, екіншіні – абылдаушы апаратты оу шін олданады. Ашы кілтті криптографиялы жйелер айтымсыз біржаты функциялар пайдаланады.
Бл дісті зерттеуді Диффи жне Хеллман бастаан еді, кейін Р.Л. Ривест, А. Шамир жне Л. Адельман айтымды функциялар жиынтыы ретінде аныталатын пия жрісі бар айтымсыз функцияны олдануа негізделген кілтті олдануды сынды .Шифрлауды симметриялы жйелеріні ары арай дамуы IDEA (International Data Encryption Algorithm) жаа алгоритмні пайда болуына келді. Бл Швейцарияда жасалды. Бл тиімді, кп олданылатын алгоритмдерді бірі болуы ммкін. Бл блокты шифрлау алгоритмі, ол зындыы 64 бит ашы мтінні блоктарын сондай зындыты шифрланан мтінні блоктарына айналдырады. Шифрлау кілтіні зындыы 128 бит. Мліметтерді шифрлауа да, дешифрлауа да бір алгоритм олданылады.
Тапсырма (F) Веб шолыш(браузер)
Веб шолыш (аылш. web browser) — интернеттегі не баса кез келген желілердегі http://https веб сайттарын, яни веб паратарын (html, php жне т.б.) арап шыу, деу жне араларымен ту рекеттерін орындауа арналан бадарлама.
Кейбір шолыштар электронды поштамен, ftp протоколымен, жаалытар тобымен жмыс істеуге, сондай-а веб паратаы дыбысты жне бейне файлдарды сияты мультимедиа рамасын ойнатуына ммкіндік береді.
Mozilla Firefox
Mozilla Firefox ([mozl fafks] / [mozl fafks]) — еркін таратылатын веб браузер.олданылуы бойынша дние жзінде екінші орынды (2011 жылды наурызында 29,98%), ал еркін бадарламалы амтама ішінде бірінші орын алады.Mozilla Firefox ашы стандарттарды олдайтын еркін таратылатын Gecko озалтышыны негізінде жасалан.
Файрфокс рамында орфографияны тексеру, мтін терілген кезде-а оны іздеуді бастау, RSS-аымдарыны интеграциясы, жктеулер менеджері, "атып шыатын" терезелерді болдырмау, шолыша орнатылан кеейтулерді автоматты трде жаарту асиеттері бар. 2 000-нан астам кеейтулерді олдану арылы Firefox ммкіндіктерін шексіз арттыруа болады.Mozilla Firefox ресми трде Microsoft Windows, Mac OS X жне Linux операциялы жйелеріне шыады.[
Mozilla - бадарламалы амтама ндіретін дстрлі компания емес. Дниені р тпкіріндегі пайдаланушыны Интернеттегі тіршілігін жасартуа баытталан тегін рі ашы кодты бадарламалы амтама мен технологиялардыжасап шыаруды з алдына масат еткен лемдік ауымдасты. Программистер, маркетологтар, тестерлер мен загерлер Вебты ашы рі бріне орта ресурс болып ала беруін амтамасыз ету баытында жмыс істейді.
Марапаттара ие болан ашы кодты бадарламалы німдер бен технологиялар ркімге тегін рі 70 астам тілдесынылады.
Mozilla басшылыы Маунтин-Вью, Калифорнияда, ал айматы офистері Окленд, Пекин, Копенгаген, Париж, Токио мен Торонтода орналасан.
Ммкіндіктері
Firefox браузері барлы ммкіндіктерді стандартты версияда олдануды орнына, з пайдаланушыларына зіне ажетті ммкіндіктерді кенейтулер арылы кірістіре алады.Мысала е танымал кенейтулерді бірін алайы - бл AdBlock, ол [[интернет-сайт|интернет-сайттардаы жарнаманыамалдап, з олданушысына крсетпей ояды. Таы Mozilla Firefox браузеріне сырты трін згертетін осымшаларды кірістіруге болады. Соны брі оны е икемді браузерларды бірі болып крсетеді
аламтор (аылш. World Wide Web, WWW) — компьютердегі мліметтер мен жаттарды, мультимедиа элементі бар гипермтінді жйелерді байланыстыратын аламды тор.
Е жаа жне кпшілікке ке тараан Интернет ызметін алады. WWW гипермтін принципіне негізделеді жне мультимедиа ресурстарын (бейне, аудиографика т.б.) ммкіндігінше пайдалана отырып, апарат беруге абілетті. SLIP, РРР немесе интернетпен тікелей осылуды, сондай-а арнайы бадарлама Интернет навигаторларымен (Mosaic немесе Netsape типті) амтамасыз етуді талап етеді. Интернетке берілген орны жо, біра Интернетке тікелей осылан пайдаланушылар мтіндік Lynx навигаторымен жмыс істей алады. WWW апаратты ізденістерді гипермтін ммкіндіктерімен біріктіретін жйе. Бл жйеде рбір жат, апаратты кеістікте з ізденісін шексізге дейін тередете жне кеейте алуыны арасында зге жаттармен кптеген байланысы (айас сілтеме жйесі секілді) бар. Жйе сіресе немі жаартылатын файлмен жне саталу орнына арамастан жаттар арасында байланыс жасау шін жмыс істеуге ыайлы.
Тапсырма (М) WEB браузер дегеніміз не? WEB браузерді алай пайдаланады?
WEB сайттар HTML атты программалау тілі арылы рылады. (Hyper Text Markup Language). WEB паратарды сіздер арнайы программалау арылы кре аласыздар. Оны аты WEB браузер деп аталады(Web browser).. Е кеінен тараан веб-браузерлер: Internet Explorer (Microsoft.com), Netscape Navigator (Netscape.com), Opera (Opera.com), Mozilla (Mozilla.org), AOL (aol.com).
HTML тілінде рылан браузер сіздерге апаратты барлы трлерін, оны ішінде мтіндерді, графиканы, дыбысты, анимацияны, слайд – шоуды, бейне жне баса кптеген апараттарды круге болады. Сіздер WEB браузерді пайдалануды білесіздер, апарат алуды, оны іздегенде белгілі уаыт аралыы жеткілікті.
WEB браузер сіздерге жеке WEB сайттарды, жеке WEB паратардан крсетеді. WEB сайттар былай йымдастырылады: апараттарды байланысы бірге жиналады, олар WEB паратара топталады, яни бізді кз алдымыза немесе журналды елестетеді, мысалы, сізді мектебіізде WEB сайт бар деп есептейік, оларды кптеген паратары бар делік. Ал жергілікті кітапханаларды баса WEB сайты болады, яни оларды паратары да блек болады немесе оларды паратары блек беттерден трады. рашанда WEB сайттарды басы болады, ол й параы деп аталады. (HOME PAGE). й параы дегеніміз: ол журналды сырты беті немесе газетті бірінші бетімен пара-пар. детте ол бетте адамдарды еліктіретін картинкалар болады, яни ол дегеніміз сайтты мазмнын ашатын таырып немесе идея. Оны рамында сайттарды картасы немесе длелдеуіш панель болады. Олар сайттардаы баса беттерді андай екенін білдіреді. Браузер беттен –бетке секіруге ммкіндік береді. Бны желіні ішін аралау деп айтады. Сіз желіге браузерді терезесі арылы кіре аласыз. Сіз браузерді жктесеіз сізді дербес й параыызды кре аласыз. Сіз й параыызда баса да беттерді ашуа ммкіндік аласыз, сіз оны рдайым згертіп отыруыыза болады. Флэш – бл WEB браузерде жмыс істеуге арналан кішкене программа. Ол арылы дыбысты, анимацияны жне интерактивті WEB параты осуа болады. Интернет желісіндегі флэш – мультфилмдерде жиі кездестіруге болады жне т.с.с. Осыны барлыы сіздерге интернет желісінде активті ойындармен ойнауа жне детальды ойындармен ойнауа ммкіндік береді.