Кирхгофты екінші заы бойынша 6 страница

 

 

Техникалы жне немділі артышылытары шфазалы тока бгінгі электротехникада бастаушы орынды амтамасыз етеді.

 

6.2 Жлдызша жне шбрышты жаланан электр тізбектер

 

Фазалы ораманы екі шыпасы бар, оларды ораманы басы жне аяы деп атайды.

6.2-суреттегі слбеде шфазалы генераторды орамаларыны осылуы жлдызша деп аталады; генераторды фазалы орандарыны аяы бір орта нктеде осылан. Келесіде жлдызша осылуды 6.5-суреттегідей крсетеміз. Генераторды фазалы орамдарыны орта нктесі бейтарап нкте деп аталады. Талаптара арай бейтарап нкте N блек шыпаа шыарылады.

6.5-сурет. шфазалы генераторды жлдызша осылуы.

 

Генераторды орамаларын шбрышты осан кезде бір фазаны басын екінші фазаны аяымен, екінші фазаны басын шінші фазаны аяымен, шінші фазаны басын бірінші фазаны аяымен осады (6.6-сурет).

6.6-сурет. шфазалы генераторды шбрышты осу.

 

ш орама тйыталан шбрышты рады, ал ЭК-терді осындысы нлге те. Генераторды осылан орамаларды орта нктелерін сызыты сымдара немесе жктемеге осады. шфазалы тізбекте жктемеде немесе шбрышты немесе жлдызша осылуы ммкін.

 

6.3 шфазалы тізбекті симметриялы ережесі

 

шфазалы тізбекті жне шфазалы абылдаышты егер де барлы фазаларды комплекстік кедергілері бірдей болса симметриялы деп атайды, ал болмаса – симметриялы емес ереже дейді.

6.8-суретте симметриялы ереже кезде 6.7-суретте крсетілген слбе шін жне жктеме индуктивтік трде боланда топографикалы жне токтарды диаграммалары келтірілген.

 

 

6.7-сурет. Генератор жне абылдаыш 6.8-сурет. Топографика-

жлдызша осылан слбе. лы жне токтар

диаграммалар.

 

Сызыты кернеулер фазалы кернеулерді айырымдарына те:

(6.2)

Те бірлі шбрыш ANB-ден шыады:

немесе (6.3)

6.10 суретте симметриялы ереже кезде 6.9-суретте крсетілген слбе шін жне болан кезде топографикалы жне токтарды диаграммасы келтірілген.

6.9-сурет. Генератор жне абылдаыш 6.10-сурет. Топографи-

шбрышты осылан слбе. калы жне токтар

диаграммалар.

 

Сызыты токтар фазалы токтарды айырымдарына те:

(6.4)

Симметриялы шфазалы абылдаышты активтік уаты те:

(6.5)

абылдаышты тарматарын жлдызша осанда жне , ал абылдаышты тарматарын шбрышты осанда жне болатынын есекке аланда осуды тріне туелсіз шыады:

(6.6)

Бл кейіптемедегі -фазалы кернеумен фазалы токты арасындаы брыш (фазалы ыысу).

йлесті реактивтік жне толы уаттар шфазалы абылдаыш шін:

(6.7)

Симметриялы тізбекте (6.11-сурет) токтарды симметриялы ережеде есептеу тртібін арайы.

а) б)

 

в)

6.11-сурет. Берілген симметриялы тізбек (а), трлеген симметриялы тізбек (б), бірфазалы есептеу тізбек (в).

 

Кркендіру кзді кернеу жне 1,2,3,4 тізбекті элементтеріні кедергілері берілген. Есептеуді ткізу шін кріктендіру кзді жне 4 элементтеріні шбрыштан жлдызшаа алмастыру керек. Симметриялы жлдызды фазалы кедергілер баламалы симметриялы шбрышты кедергілерінен 3 есе аз. Баламалы кріктендіру кзді фазалы кернеулері берілген сызыты кернеулерден есе аз.

Сонымен, 6.11, б-суретте крсетілген слбеге келеміз. Симметриялы ережеде бейтарап нктелерді потенциалдары бірдей. Сондытан, слбені ережесін бзбай оларды кедергісі жо сыммен бір бірімен осамыз (зік-зік сызы). Содан кейін слбеден екі фазаны шыарып тастап 6.11,в-суреттегі слбеге келеміз. Бл жадай алан А фазаны ережесін згертпейді.

Бірфазалы слбедегі токтар жеіл табылады. В жне С фазадаы токтар модуль бойынша А фазадаы токтара те, ал аргумент бойынша брыша алады жне озады. шбрышты тарматарындаы ток элемент 3 ткен токтан есе аз.

 

6.4 шфазалы тізбекті симметриясыз ережесі

 

шфазалы тізбекте симметриясызды бірнеше себептен болуы ммкін:

- фазаларды кедергілеріні те болмаумен (симметриясыз жктеме); - симметриясыз ыса тйыталумен (мысалы, екі фаза арасында);

- фазаны ажыратылумен;

- ЭК-терді айырмашылыымен жне т.б.с.

1.Бейтарап сымы бар жлдызша осылан симметриясыз шфазалы тізбек . 6.12-суретте крсетілген симметриясыз шфазалы тізбекті екі тйіні боландытан тйінді потенциалдар дісін олданамыз.

6.12-сурет. Бейтарап сымы бар жлдызша осылан симметриясыз шфазалы тізбек

(6.18)

мнда -сйкесті тарматарды ткізгіштіктері.

Содан кейін тарматардаы Ом заы бойынша токтарды табамыз:

Егер де фаза немесе бейтарап сым ажаратылса, онда сол фазаны немесе бейтарап сымны ткізгіштігі нлге те болады.

Мысалы, бейтарап сым жо кезде шыады:

(6.10)

2. Шыпаларында берілген сызыты кернеулері бар жлдызша осылан симметриясыз шфазалы жктеу (6.13-сурет).

6.13-сурет

 

Кирхгофты бірінші заы бойынша:

(6.11)

жне фазалы кернеулер жне берілген сызыты кернеулер арылы мынаан те:

(6.12)

(6.13)

Сол сияты жне фазалы кернеулер шін:

(6.14)

3. Шыпаларында берілген кернеулері бар шбрышты осылан симметриясыз шфазалы жктеме (6.14-сурет).

 

 

6.14-сурет. шбрышты осылан симметриясыз шфазалы жктеме.

 

Жктемені кедергілендегі токтар те:

Сызытаы токтар жктемені сйкесті токтарыны айырымы ретінде табылады:

 

6.5 Симметриясыз шфазалы тізбекті уаты

 

шфазалы тізбекті толы уаты комплексті трде те:

(6.15)

Бл тедеуді натылы блігі активтік уат болады:

(6.16)

Симметриясыз шфазалы тізбекті ттынытын осынды активтік ш ваттметрлерді кмегімен лшеуге болады. Ваттметрлерді кернеу орауыштары фазалы кернеулерге осылады, ал ток орауыштар сол сйкесті фазалара тізбектеп осылады (6.15-сурет). Активтік уат ш ваттмерді осында крсетуіне те, яни

6.15-сурет. Бейтарап сым бар кезде уатты лшеу.

 

Егер де бейтарап сым жо болса, онда уатты екі ваттметр кмегімен лшеуге болады.

 

6.16-сурет. уатты екі ваттметрмен лшеу.

 

Бл жадайда (6.15) крініс келесі трде трлендіріледі: ток мынаан те деп алып табамыз:

(6.17)

(6.17) крініп тр: уатты екі ваттметрмен лшеген кезде бір ваттметірді кернеу орауышы сызыты кернеуге осылады, ал ток орауышы А фазаа тізбектеп осылады, екінші ваттметрді кернеу орауышы сызыты кернеуге осылады, ал ток орауышы В фазаа тізбектеп осылады, сондытан .

 

 

Жетінші тарау