ЭК-і бар тізбек блімшесі шін Ом заы

Л-фараби атындаы аза лтты университеті

 

Атты дене физикасы жне сызысыз физика» кафедрасы

К.Т. Бажиков

Электротехника

Дріс жинаы

 

 

Алматы 2011

«атты дене физикасы жне сызысыз физика» кафедрасыны отырысында келісілді

 

 

растыран:

ф.-м..к. доцент К.Т.Бажиков

 

 

К.Т.Бажиков. Электротехника: Дріс жинаы. Алматы: БО КазУ, 20»», 90 б.

 

ã Бажиков К.Т.

ã л-Фараби атындаы аза лтты Университеті, 2011

Дріс. Траты тоты электр тізбектері

Электр тізбектері туралы ым

Электр тізбек деп беруге, таратуа жне зара электр энергияны трлендіруге таайындалан рылыларды жиынтыын атайды.

Электр тізбектерді негізгі элементтері бір-бірімен сымдар арылы косылан электр энергияны кздері жне абылда-ыштары.

Электр энергия кздерінде (аккумуляторлар, электрогенераторлар жне т.б) химиялы, механиалы, жылулы жне т.б энергиялар электр энергияа трлендіреледі, ал электр энергияны абылдаыштарында электр энергия жылулы, жарыты, механикалы жне т.б энергияа трлендіреледі.

Токтары жне кернеулері уаыт бойынша згермейтін тізбектерді траты токты тізбектері деп атайды.

Токтар жне кернеулер траты электр ондырыларда магнит жне электр рістер уаыт бойынша згермейді, сол себептен траты ток тізбектерде здік индукцияны ЭК пайдалы болмайды, ал диэлектриктерде жылжу ток жо болады.

Электр слбе – электр тізбекті графикалы крінісі. Ол электр тізбекті элементтеріні осылуы алай орындаланды крсетеді де,тізбекті есептеуде олданады.

Ом заы бойынша кедергідегі кернеу те:

 

Кедергіге кері шама - ткізгіштік деп аталады. Кедергідегі кернеуді токтан туелділігі, яни вольт-амперлік сипаттама деп аталады.

 

ЭК-і бар тізбек блімшесі шін Ом заы

Тарматалмаан слбені блігіні тоы шін, еркінше ЭК-тері жне кедергілері боланда, егерде аятарындаы потенциалдар айырымы белгілі болса жазуа болады:

1.1-сурет

Егер токты баыты алдын-ала белгісіз болса, онда токты баытын еркінше тадаймыз. Мндай еркінше тадалан токты баытын болымды деп атайды.

Мнда - блікті осынды кедергісі;

- потенциалдарды айырымы немесе блікті ысыштар арасындаы кернеу;

- блікте рекет ететін ЭК-терден алгебралы осындысы.

1.3 Тарматалан тізбектерді есептеу шін Кирхгофты задарын олдану

Тізбектеп осылан ЭК-терді кздерінен жне кедергілерден ралан электр тізбекті блігі тарма деп аталады.

ш жне одан кп тарматарды осылан орыны (нктесі) электр тізбекті тйіні деп аталады.

Бірнеше тарматардан тетін тйыталан жол электр тізбекті контуры деп аталады. Сонымен бірге аралып тран контурда рбір тйін біра рет кездеседі. андай да болан кескін йлесімі бар электр тізбекті ережесі Кирхгофты бірінші жне екінші задарымен толы белгіленеді.

 

Кирхгофты бірінші заы:

Тйіндегі тотарды алгебралы осындысы нлге те, яни

Кирхгофты екінші заы:

андай да болан тйыталан контурда осы контура кіретін кедергілердегі кернеулерді алгебралы осындысы сол контура кіретін ЭК-терді алгебралы осындысына те, яни