Екіншілік кернеуді згеруі жне сырты сипаттамалар.

Магниттеуші тарматы елемей біріншілік кернеуді анытаан кездегі ателік 0,1% аспайды (5.5, а-сурет).

Егер де ыса тйытауды толы кернеуі U жне оны активтік жне реактивтік растырушылары U_а жне U_р белгілі болса, онда кернеуді толы тсуі жне активтікпен реактивтік растырушылар былай белгіленеді

мнда -жктеу коэффициенті.

Трансформатор кернеуіні жктемеге туелді згеру дегеніміз бос жріс кезіндегі екіншілік кернеуді (U₂₀) мнінен жктемеленген кездегі кернеуді (U₂) мніні алгебралы айырмасыны U₂₀ кернеуге пайызбен крсетілген атынасы

(5.20)

Бос жріс кезінде жктеме тоы нлге те боландытан

(5.21)

5.5-сурет. Трансформаторды ышамдалан алмастыру слбасы (а) жне оны векторлы диаграммасы (б).

Брыш аз боландытан (5.5, б-сурет) вектор -ді модулі ретінде оны векторды баытына проекциясын, яни ОА кесіндісін алуа болады. Онда .

Сонымен, жктемеге атысты згеруі (%)

(5.22)

Трансформаторды кернеуіні згеруі жктеме тоы -ге пропорционалды жне жктемені сипатына ( ) туелді

. (5.23) Трансформаторды сырты сипаттамасы деп келтірілген екіншілік кернеуді жктемеден туелділігін айтады, яни . Оны трызу шін мына формуланы пайдаланады

(5.24)

5.6-сурет. Трансформаторды сырты сипаттамасы.

Орташа жне жоары уатты трасформаторларда ыса тйыталу кернеуіні реактивтік растырушысы активтік растырушысынан лде айда лкен болады, сол себептен реактивтік жктеме активтік жктемеге араанда кернеуді згеруін кбірек туызады.

Жктеме коэффициент траты кезде кернеуді згеруі брыш -ні (яни -ге) мніне туелді. Активті-реактивтік жктеме кезінде седі де боланда максималды мніне жетеді; активтік-сыйымдылы жктеме кезінде кері мнді болып кетеді (5.7-сурет).

 

6.5 Трансформаторды пайдалы рекет коэффициенті (еселеуіші)

а) энергетикалы диаграмма. Трансформатор жктелген кезде оны ішінде уат (энергия) шыындары пайда болады. Трансформаторды пайдалы рекет коэффициенті (ПК) дегеніміз жктемеге берілетін уатты тізбекке келіп тсетін уата атынасы

(5.25)

мнда -трансформаторды осынды шыындары.

5.7-сурет. Трансформаторды энергетикалы диаграммасы.

Біріншілік орамадан екіншілік орамаа энергияны берген кезде біріншілік жне екіншілік орамаларда активтік кедергілерде жне шыындар пайда болады; сонымен бірге магнит ткізгішті болатында магнит шыын пайда болады (гистеризистен жне йын токтардан).

боландытан

. (5.26) -электромагниттік уат. Оны млшері трансформаторды салмаын жне клемін анытайды;

б) уат шыындарын анытау. уат шыындарын бос жріс жне ыса тйыталу тжірибелер арылы табады.

Ток шамалы боландытан ( ) магнит шыындары трансформаторды бос жріс тжірибеде ттынатын уата те деп алуа болады, яни

. (5.27)

осынды электрлік шыындар

(5.28)

немесе

, (5.29)

мнда -ыса тйыталу тжірбие кезде ттынатын уат.

Толы шыындар

(5.30)

-ні мнін (5.25) тедеуге ойып, екенін еске алып, табамыз

(5.31)

в) ПК-ті жктемеге туелділігі. Бл туелділік (11.31) тедеу бойынша салынады.

5.8-сурет. Трансформатор ПК-ні жктемеден (а) жне сипатына туелділіктері (б).

Жктеме скен сайын ПК-те седі, йткені энергетикалы баланыстаы траты магнит шыындарды салыстырмалы млшері азаяды; кезде ПК максималды болады да, содан кейін кеми бастайды (орамалардаы электрлік шыындарды токты шаршышына немесе -а пропорционалды болуына байланысты).

азіргі уаытта жоары уатты трансформаторларды ПК-тері 0.98-0.99-а жетеді.

табу шін (5.31) тедеуден туындыны алып, оны нлге тедеу керек. Бл жадайда болады, яни ПК электрлік шыындар магниттік шыындара те болатын жктеме кезде максималды мніне жетеді

(5.32)

уат коэффициенті тмендеген кезде ПК-те азаяды. (5.9, б-сурет), йткені трансформаторды берілген уаты траты болан кезде жне тотары седі.

Трансформатор ПК-ті максималды мнін едуір аралыта сатайды ( ).