Жеке табыс салы есебі

Есепті жыл бойы салы салынатын табыса ие болан жеке тлалар салы тлеушілер болып табылады. Жеке тлаларды жылды жиынты табысына ебекаы трінде алынатын табыстар, ксіпкерлік ызметтен алатын табыстары, жеке тлаларды мліктік табыстары, таы да баса табыстары кіреді.

Жеке тлаларды мліктік табысына тек ана активті келесі трлеріні ндарына инфляцияа байланысты тзетуді есепке ала отарып ткізуден тскен нны сімі жатады: салы тлеушіні траты тратын жері болып табылмайтын, жылжымайтын млікті, нды ааздарды, зады тлалара жне баса материалды емес активтерге атысу лесінен; шетелдік валютадан; асыл тастар жне асыл металдардан, олардан жасалан зергерлік бйымдардан, рамында асыл тастар жне асыл металдар бар баса да бйымдардан, нер туындылары мен антиквариаттардан. Жеке тлаларды салы тлейтін табыстарыны рамы салы кодексінде аралады.

Табыс салыыны млшерін ай сайын бір алыпты стау шін салы салынатын табысты есепті сомасы мен одан сталатын табыс салыыны сомасы есептелетін айларды санын біддіретін сан мні бар бірлікке 12 саныны атынасын крсететін айта есептеу крсеткіші белгіленген. Мердігерлік шарт бойынша жмыс істейтін тлалара тленетін тлем, сондай-а бір жолы тлем трінде есептеу крсеткіші одданылмайды.

Жеке тлалар бойынша бюджетпен есеп айырысу есебі 3120 пассивтік шотында жреді.

 

Кесте 3

Жеке тлалар бойынша есеп айырысу

Жаа табыс салыты тлеуші	Салы салынатын объектісі	Салы млшерлемесі	Салы кезеі
Салы салы-натын объек-тісі бар, а-застан Рес-публикасыны резиденттік жеке тласы	Тлем кзінен алатын табысына салынатын(салы кодексімен сй-кес салы салуа жатпайтын, табыстарынан, оспаанда)     Тлем кзінен алатын табысына салынбайтын салытар	І.тыс, марапаттау, диви-денд тріндегі табысы (сатандыру оры бойынша марапаттауды оспаанда) - 15 %; 2.Адвокаттар жне жеке нотариустар — 10 %; 3. Баса да табыстар — 15 еселенген жылды есептік кр-сеткішке дейін — салы салы-натын табысты сомасынан 5%; 15 еседен 40 есе еселенген жыдды есептік крсеткішке дейін — 15 еселенген жылды есептік крсеткіште сн салы сомасы + 10 % одан арты сомадан; 40 еседен 600 есе есе-ленген жылды есептік кр-сеткішке дейін - 40 еселенген жылды есептік крсеткіштен салы сомасы + 20 % одан арты сомадан; 600 есе есе-ленген жылды есептік кр-сеткіштен жне одан рі арай - 600 есе еселенген жылды есептік крсеткіштен жне одан рі арай - 600 еселенген жыл-ды жылды есептік крсет-кіштен салы салу сомасы+30 % одан арты сомадан	Кнгізбелік жылы
Салы салы-натын объек-тісі бар, а-застан Рес-публикасыны резиденттік емес жеке тласы	Тлем кзінен ала-тын табысына салы-натын жне салын-байтын салытар (салы кодексімен сйкес салы салуа жатпайтын, табыс-тарынан, оспаганда)	Резиденттік емес жеке тлаларды табысына салы салуды ерекше-ліктері тменде текс бойын-ша келтірілген

Ескерту–Жанбулатова Ж. Налогообложение субъектов малого бизнеса в рамках специального налогового режима. (С учетом изменений, внесенных в Налоговый кодекс Законом РК от 23.11.2009 г. № 358-11). // Вестник министерства государственных доходов. № 1, 2009 ж.-18-20бб.

 

2014 жыла арналан айлы есептік крсеткіш (АЕК) = 1852 теге Жылды есептік крсеткіш (ЖЕК) = 22 224 теге (1852*12).

азастан Республикасы заына сйкес жмыс беруші ебеккерлерді жалаысынан ртрлі сталымдар жасайды: міндетті зейнеткерлік жарнасын жина зейнеткерлік ора; жеке табыс салыын, атару паратарын (сот кіміні ааздары бойынша), сондай-а ебеккерлерді зі берген тініші бойынша сталымдар жасалады, сонымен оса оларды келісімінсіз: айтарылмаан аванстар, жмыстан шыанда істемей кеткен уаыты шін, келген зияндары шін т.б. сталымдар сталады.

Жеке табыс салыын стау.

Осы табыс салыын тлеуші болып салы жылы ішінде салы салынатын табысы бар азастан Республикасыны азаматтары, шетел азаматтары жне азаматтыы жо тлалар табылады.

Табыс салыы есептелген жне е аз млшердегі ебекаы клеміні араатынасына байланысты млшерлеме бойынша ебекаыны салы салынатын минимумынан асатын сомадан сталады.

ызметкерді табысы бойынша жеке табыс салыыны сомасы оны салы жылы ішінде тлем кзінен салы салынатын табысынан мынадай шегерімдерді жасап, белгіленген ставкаларды олдану жолымен есептеледі:

1) азастан Республикасыны за актісінде табысты есептеуді тиісті айа белгіленген бір айлы есептік крсеткіш млшеріндегі сома;

2) ызметкерді асырауындаы отбасыны рбір мшесіне бір айлы есептік крсеткіш млшеріндегі сома;

Бл жерде отбасы деп бірге тратын жне орта шаруашылы жргізетін ерлі-зайыптылар, балалары жне ата-анасы танылады.

Асырауындаы адам деп салы тлеушіні табысы есебінен мір сретін жне бір айлы есептік крсеткіш млшерінен асатын жеке табыс кзі жо отбасы мшесі танылады.

Жеке табыс салыын есептеу жне стап алу укілетті мемлекеттік орган белгілеген тртіппен лаю нтижесімен ай сайын жргізіледі.

Жеке тланы тлем кзінен сталатын табыс салыыны есебі аымдаы салы жылында бір алыпты (ай сайын) жргізіледі. Жеке тланы тлем кзінен сталатын табыс салыын бір алыпты есептеу шін “айта есептеу коэффициенті” жне “салы салынатын табысты жылды есеп айырысу сомасы” крсеткіштерін пайдалану егізіледі. [40,365б.].

Тлем кзінен алатын табысына салынатын салытар.

Тлем кзінде салынатын салы салы тлеушіні табысына алынады, оларды атарына:

- ебеккерлерді табысы. Тлем кзінде салы салынатын, ебеккерлерді табысына жмыс берушілерді ашалай немесе заттай нысанда есептеген жалаысы жатады, оан рекет етіп тран салы заында аоастырылан, салы шегерім азайтатын сомасы, материалды олжасы, леуметтік жне материадды игілік т.б. табыстары кіреді.

- Ебеккерлерді табысы бойынша жеке табыс салыыны сомасы ебеккерлерді табысына олданатын млшерлемені кмегімен есептелінеді.

- Табыс салыы стаан кезде 3350 шоты дебеттеліп, 3120 шоты кредиттеледі.

- бір жол тлемдерден тскен табыс. Бндай тлем алдын-ала жасалан келісім-шарт бойынша аныталады,

- жинатау зейнеткерлік орларынан тленетін зейнеткерлік тлемдері, бл з кезегіндегі айлы есептік крсеткіштерді (АЕК) азайтады;

- жеке тлаа тленетін тыстар, марапаттаулар, дивиденттер, табысты бл тріне 15 % дегейінде салы салынады;

- стипендия, блара да салы салынады, сондай-а стипендия мдениет, ылым, т.б. айраткерлерге арналады;

- сатандыру оры бойынша табысы;

Тлем кзінен салынбайтын табыстар. Тлем кзінде салы салыбайтын табыса салы тлеушіні келесі табыс трлері жатады: мліктік табысы, жеке ксіпкерлерді салы салынатын табысы, адвокаттарды

табысы жне жеке нотариустарды табысы жне т.б.

Резидент емес зады тлгаларды табысына салы салуды ерекшеліктері. Жеке шетел тлаларыны табыстарына салы салу кезінде резиденттердегі аидалар пайдаланылады, осыан сйкес салы тлеушілер резиденттік жне резиденттік емес болып блінеді.

Салы салу масатында жеке тла, егер де олар келесі тжырымдамаларды кез келгеніне жауап берсе, онда олар азастан Республикасыны резиденті болып саналады:

- азастан Республикасына зады жолымен келген (трылыты болу шін);

- азастан Республикасына біршама уаыта келген;

- азастан Республикасы 183 календарлы кнінен кем емес уаыта келген.

Егер де азастан Республикасында шетелдік жеке тласыны тран кні аымдаы жылы 31 календарлы кннен кем болмаса жне аымдаы салы езеімен аяталатын, ш жылды кезе ішіндегі календарлы кні 183-тен кем болмаса, онда ол "біршама уаыта келген" деген тжырымдамаа сйкес келеді.

Жеке табыс салыы бойынша салы салута жеке тлаларды келесі тлемдері жне табыс трлері жатпайды:

1) Р азаматы болып табылмайтын, дипломатиялы немесе консульдік жмысшыны жаддаудан тскен ресми табыс,

2) Шет мемлекетте мемлекеттік ызмет бабымен жрген жмысшыдан тскен ресми табыс,

3) Бір жеке тладан, баса жеке тлаа мраа берген млікті ны,

4) Мемлекеттік зейнетаылар, стипендия жне жрдемаы,

5) Балалара алименттер

6) Жергілікті бюджет жне республикалы аражат есебі мен крсетілетін бір уаытты тлемдер жне материалды кмек.

Аудитор ерекше кілді бюджетке тлемдерді толытылыына жне уаыттылыына блу керек, тлем трлері бойынша салы инспекциясына есптілікті дрыс рылуына жне уаытылы берілуіне аса кіл блу керек.

Р- мемлекеттік комитеті келіміс-шартына байланысты, инвестиция бойынша салы тлеушілерге мыналар белгіленеді: негізгі ставкадан 100% дейін табыс салыы ставкасыны тмендеген келісім шарт орытындысынан кейін 5 жыл мерзімге.

Келесі кезеге 5 жыла дейін — негізгі ставкадан кем дегенде 50% шегінде табыс салыыны тмендеген ставкасы. Табыс ставкасы бойынша крсетілетін жеілдіктер клемі жне наты мерзімдері рбір салы тлеуші бойынша келісім-шартта белгіленеді.

Салы тлеушілерге салы сомасы еркін аныталады, белгіленген ставкалар жне крсетілген жеілдіктер есебімен салы салынатын табыс клемі негізінен. Бюджетке салыты аымдаы жарнасы салы жылына шамаланан табыс салыы сомасыны 1/12 блігінен шыа отырып рбір айды 20-нан кешіктірілмей жргізіледі. Зады тламен аымдаы авансты тлемдер бойынша есептесулер есепті кварталды 2-ші айды 15-не дейін салы ызметіні органдарына тапсырады.

Жыдды жиынты табыс туралы декларация жне зады тламен шыарылан шегерімдер тур салы ызметіні органдарына есепті кезеде жыдды 31 наурызына салы регистрациясыны орны бойынша тапсырылады.

Зады тла жылды жиынты табыс туралы декларация жне есепті жыла шыарылан пппп терімнен кейін 10 кннен кейін табыс салыын тлейді.

Бюджетке табыс салыын аударуа салытлеушімен тлем тапсырмасын банк мекемесіне тлеу мерзімі кезінде тапсырады, ал инкассалы тлап - тлеу мерзімінде жне бірінші тртіпте орындалады.

Егер салыты тлеген сомасы аударылан сомада жоары болса, салы ызметі:

1) салы тлеушіні баса салыты тлеу штына жоарылауды кіргізеді;

2) салы тлеушіні келісім бойынша келесі тлемдер бойынша міндеттемені штына алдытарды кіргізеді;

3) салы тлеушіге жазбаша анытама бойынша 20 кнді мерзімде алдыты айтарады [41];

Зады тлаларды басарушысы жне сйкес жмысшылары тексеру актісін ол оюа міндетті, егер ол фактімен келіспесе жазбаша тсініктеме жазады.

Салы тлеушіге салыты дрыс есептеу жне уаытылы тлеу жауаптылыы жктеледі.

Уаытында тленбеген салы сомасы Р лтты банкісімен белгіленген 1,5 ставка клемінде пеньяны аударумен бюджетке тленеді, рбір кешіктірілген кн шін. Салыты айта тлеу сомасын салы тлеушіге уаытында тлемесе Р лтты Банкімен белгілеген 1,5 ставка клемінде процент тленеді, рбір кешіктірілген кнге.

Белгіленген мерзімде салы декларациясыны крсетпеген зады тлаа рбір айда 5% клемінде айып пл таады.

Декларацияда салы клеміні тмендеуі, яни тлейтін сомадан аз болса, салы тлеушіге тмен салы сомасынан 100% клемде айып пл тлетеді 1 айды аымдаы тлем сомасынын азаюына аымдаы тлеу сомасынан 100% клемде айып пл тленеді.

Тауарларды ткізу бойынша тауарларды жргізу есепте крсетілмесе тауарлар нынан 100% клемінде айып пл тленеді.

Салы тлеуші салы кезеі біткеннен кейін 5 жыл ішінде табыс салыын дрыс есептемеуді нтижесінде арты тскен сомасына талап ету шін анытама жаза алады.

Салы тлеушіні салы декларациясын дрыс ру бойынша ызмет крсететін аудитор салы тлеушіге крсетілген декларацияны жазуа, мр оюа жне зіні тіркеу нмірін крсетуге міндетті.

Зады тламен салы декларациясын дрыс руды жне уаытындаа крсетуді тексеру отырып, аудитор занды жне жеке тладан бюджетке табыс салыын тлеуді жне есептеу бойынша бухгалтерлік проводкаларды руды дрыстыын тексеру керек.

Табыс салыы бойынша бюджетпен есеп айырысу тексергеннен кейін аудитор С бойынша бюджетке тлемдерді дрыстыын жне уаытында тлеуді тексеруге міндетті [42].