Философияны дістері.
Философия - гуманитарлы, жаратылыстану, техникалы сияты барлы ылымдарды дістемесі болып табылады.
дістеме– таным дістері мен оларды жиынтыы туралы ілім.
діс – бл практикалы жне теориялы рекет принциптеріні жйесі.
зіні зерттеу пні бар білімні рбір саласы зіні объектісіні мнін тсінуден шыатын ерекше дістерді олданады.
Философиялы дістерді ерекшелігі - оларды жалпылыы, мбебаптыы. Бл дістер аиатты жалпы жолын крсетіп, барлы жерлерде олданылады. Мндай дістерге мыналар жатады: диалектика, салыстыру жне салыстырмалы-тарихи діс, анализ жне синтез, индукция жне дедукция, абстракциялау жне т.б.
Сонымен атар герменевтика, эклектика, софистика сияты таза философиялы дістер бар.
Диалектика – шындыты жне оны барлы элементтерін бір-бірімен зара байланыста, озалыста, дамуда, жан-жаты арастыратын философиялы діс.
Салыстыру – заттар мен былыстарды айырмашылытары мен састытарын табу.
Салыстырмалы тарихи діс – оам мен табиатты даму задылытары мен діни сенімдеріні, халыты, тілді генетикалы састыын анытауа ммкіндік береді.
Анализ- бл затпен былысты райтын бліктері мен жатарын ойша ыдырату.
Синтез – анализ арылы ыдыратылан элементтерді бірыай ттастыа ойша біріктіру.
Абстракциялау – бір затты оны баса бір затпен байланысынан зіп алып, затты бір асиетін оны баса бір асиетінен бліп алып, ойша дерексіздендіру.
Индукция – ойлауды жекеден жалпыа, бліктерден бтінге арай рлеу процесі.
Дедукция – ойлауды жалпыдан жекеге, бтіннен бліктерге арай рлеу процесі.
Герменевтика – (грек тілінен «тсіндіремін») – мтінні (текстті) объективтік жне субъективтік негіздемелерін ескере отырып, оны мнін анытауды масат ететін тсіндіруді немесе ынуды нері мен тероиясы.
Эклектика - (грек тілінен «тадаймын») – ртрлі, кбінесе арама-айшы кзарастарды, теориялы негіздемелерді тоысуы.
Софистика – пікір таластыру кезінде исынсыз пікірлерді, софизмдерді, яни сырттай ана дрыс болып крінетін амалдарды саналы трде олдану.
Тестер:
1. Философия (ежелгі грек тілінен аударанда):
А) даналыа штарлыC) болмыса штарлы
B) таныма штарлы D) ндылыа штарлы
2. Адамны зіне жне оршаан ортаа деген кзарастар жиынтыы:
А)антропология C) гносеология
B) дниетаным D) онтология
3. Мифологиялы дниетанымны негізі:
А) пікір C) иял
B) сенім D) сана
4. Діни дниетанымны негізі:
А) пікір C) иял
B) сенім D) сана
5. Философиялы дниетанымны негізі:
А) пікір C) иял
B) сенім D) сана
6. Дниеде алашы материя пайда болды, - деп есептейтін кзарас:
А) идеализм C) материализм
B) пантеизм D) антропоцентризм
7. Дниеде алашы сана, рух пайда болды, - деп есептейтін кзарас:
А) идеализм C) материализм
B) пантеизм D) антропоцентризм
8. Дниеде жалыз бір тпнегіз, бір субстанция бар, - деп есептейтін кзарас:
А) идеализм C) дуализм
B) монизм D) плюрализм
9. Дниеде екі тпнегіз, екі субстанция бар, - деп есептейтін кзарас:
А) идеализм C) дуализм
B) монизм D) плюрализм
10. Дниеде кп тпнегіз, кп субстанция бар, - деп есептейтін кзарас:
А) идеализм C) дуализм
B) монизм D) плюрализм
11. Дниені жан-жаты, згерісте арастыратын философиялы діс:
А) анализ C) диалектика
B) синтез D) метафизика
12. Затты, былысты оны элементтеріне, блшектеріне абстракті ойлау арылы бліп арастыратын философиялы діс:
А) анализC) диалектика
B) синтез D) метафизика
13. Затты, былысты элементтерін, блшектерін абстракті ойлау арылы біріктіріп арастыратын философиялы діс:
А) анализ C) диалектика
B) синтезD) метафизика
14. Диалектикаа арама-арсы философиялы діс:
А) анализ C) диалектика
B) синтез D) метафизика
15. Заттарды, былыстарды састыын жне ерекшеліктерін белгілеп арастыратын философиялы діс:
А) абстрактілеу C) диалектика
B) салыстыруD) метафизика
16. Бір затты баса заттардан абстракті ойлау арылы бліп алып арастыратын философиялы діс:
А) абстрактілеуC) диалектика
B) салыстыру D) метафизика
17. Жекеден жалпыа ауысу процесін олданатын философиялы діс:
А)эклектика C) индукция
B) дедукция D) софистика
18. Жалпыдан жекеге ауысу процесін олданатын философиялы діс:
А) индукция +C) эклектика
B) дедукция D) софистика
19. Мтінні мні тсінуге арналан діс, не болмаса талдау теориясы:
А) индукция C) герменевтика
B) дедукция D) софистика
20. Дауда жеіске жетуді масаттайтын философиялы діс:
А) индукция C) герменевтика
B) дедукция D) софистика
Баылау сатар:
1. Дниеге кзарас дегеніміз не?
2. Діндік кзарасты негізгі асиеттері?
3. Философиялы кзарас дегеніміз не? Баса тарихи кзарастардан айырмашылыы неде?
4. Философиялы білімні рылымы неден трады?
5. Философия дниені згерте ала ма? Болса, алай?
6. Философияны ылыма келтіруге бола ма?
дебиеттер:
1. Серіалилы З. Дниетану даналыы.- Алматы, 1994.
2. Трынбаев . Философия – Алматы, 2001.
3. Философиялы сздік. – Алматы, 1997.
4. Философия хрестоматиясы. – Алматы, 1986.
5. Абишев К. Философия. Учебник для студентов вузов и аспирантов. – Алматы, 2000.
6. Алексеев П.В., Панин А.В. Философия: Учебник для вузов. – М., 2003.
7. Чанышев А.Н. Начало философии. – М., 1985.
8. Радугин А.А. Философия: Курс лекций. – М., 1995.
9. Энгельс Ф. Людвиг Фейербах и конец классической немецкой философии. // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т.21. Гл. 2.
10. Сартр Ж.П. Экзистенциализм – это гуманизм // Сумерки богов. – М., 1990.
11. Мамардашвили М.К. Как я понимаю философию? М.. 1990.
12. Лосев А.Ф. Дерзание духа. М. 1988.
13. Серік Мырзалы. Философия. – Алматы, 2009.