В) аиат тек бір ана, біра оан жету жолы екеу: ылым жолы жне дін жолы

С) екі аиат, екі тану жолы

D) екі аиат, тану жолы тек бір – дайа сену

дебиеттер:

1.Алтай Ж., асабек А. Философия тарихы. – Алматы, 2000.

2.абитовТ. Философия жне мдениеттану –Алматы, 1998.

3.Сбитов С. Батыс Европалы философиясыны антологиясы-Алматы, 2001

4. Философиялы сздік. – Алматы,1997.

5.Трынбаев . Философия. 2001.

6.Есім . Флсафа тарихы. Алматы-2004.

7. л-Фараби мен Ибн Сина философиясы. ФМ. 20 томды.Т.4. А. 2006.

8. Ортаасырлы діни философия. ФМ. 20 томды.Т.5. А. 2006.

Д.5. айта рлеу жне Жаа заман философиялары.

1. айта рлеу дуіріні философиялы ойларыны негізгі тенденциялары.

2. Жааеуропалы философияны негізгі белгілері.

Дріс масаты: XIV – XVIII асырлар арасындаы батысевропалы философиясыны жалпы сипатын, басты мселелерін ашып крсету.

Негізгі ымдар: Гуманизм, пантеизм, антропоцентризм, деизм, идол, гелиоцентризм, механицизм, ренессанс, натурфилософия, ,утопия, индукция,дедукция, монада, рационализм, эмпиризм,сенсуализм.

Айта рлеу (Ренессанс) дуіріні философиясы.

айта рлеу (Ренессанс)дуріні филсофиясы XIV-XVI .. амтиды. Ренессанс орта асырлардаы теоцентризм іліміні орнына антропонцентризм принципін ойды. айта рлеу философиясы гуманистерді пайда болуымен басталады. Гуманистер – ол алым адамдарыны йымдары. Олар антикалы олжазбалар іздеумен, оларды аударумен, популяризациялаумен, наыз антиканы айта румен айналысты. Италиядаы гуманизм баытыны негізін салушы – Франческо Петрарка. Оны шыармашылыында тіл мдениетіні згеруі, ндылытарды жаа сатысы, жаа христианды айын байалады. Атаа тірек болу, жалыз дстрге адалды мдениетті барлы байлыын зерттеумен алмасты. Гуманизм адама ке кзарасты жаа идеялара жол ашу, дстрді тадау бостандыын берді.

Пико дела Мирандоланы ататы «Адам адір-асиеті туралы сзі» гуманисті антропоцентрлік ойларды тсіндіреді. Ол адал бостандыын керемет анытамасын берді. Ол азіргі заманны философиялы антропология негізінде жатыр. лемдегі барлы негізді табиаты бар, оны басынан аяына дейін мірін, мір сру тсілін жне негізін анытайды, тек ана адамны ешандай табиаты жо. Адамны «табиаты» - туелсіз болу, яни зін-зі ру, зіні «негізіді» анытау.

айта рлеу дуіріні философиясы социал-утопистік кзарастарымен йгілі. Томас Мор – утопиялы коммунизмні негізін салушы. Оны мірге деген кзарастары «Мемлекетті е ташама рылысы Утопия аралы туралы те пайдалы, рі ызыты, шынымен де алтын кітап ...», «Утопия» сзіні маынасы – «Жо жер». Кітапта Утопия аралыындаы адамдарды идеал мірі туралы баяндалан. Оны негізгі белгілері – антииндивидаулдылы, жымды, жеке меншікті жою, ттыну тедігі. Мор алашы христианды ілімге жне практикаа, Платонны идеалды мемлекет туралы теориясына сйенеді.

Томаззо Кампанелла инквизиция трмесінде 27 жыл ткізді. Онда ол зіні лемге йгілі «Кн аласы» атты «Утопиялы социализміні» екінші классикалы трактатын жазан.

ХVI асыр дін ктерілісі болды. Гуманизм интеллектуалды элитамен байланыстырылды. Реформация католиктік шіркеуге лкен соы берді, нтижесінде христиандыта шінші негізгі аым – протестанттыты пайда болуына келді. Католик шіркеуін екіжзділік жне сатынды шін жек крген Мартин Лютер 1517ж. Реформацияны бастады, ол Виттенберг шіркеуіні есіктеріне тезис атарларын іліп ойан болатын. Оны басты тезисі: тек ана сеніммен тылу. Адама тылу шін Библия ана ажет. Протестанттыты келесі бір принципі – барлыыны киелілігі. дай алдында барлыы те. Соны салдарынан руханият жойылмаса да, оларды ыы мен саны азайды. Протестантты моральда алашы буржуазиялы белгілер крінеді.

айта рлеу философиясына зіндік лесін осан ойшыл Николай Кузанский.Гуманизмні баса кілдеріне араанда Кузанский математика жне жаратылыстану ылымдарыны саласына кп кіл блген жне зіндік христианды натуралистік пантеимзні негізін салушы. Дние дайда мір среді, дай дниеде мір среді, дай шексіз актуальды боландытан, дние – шексіз, яни онда р трлі шекаралардан туге болады. Осылайша, еуропалытарды дниетанымында лы революция басталды - аристотель-птолемейлік христианды лемні геоцентрлік бейнесінен ту: Жер дниені орталыы емес, озалмайтын жлдыздарды соы емес. Дние шексіздігінен таным процесі шексіздігі келеді.

Гелиоцентрлік жйе идеясы ежелден белгілі, дегенмен оны алашы ылыма енгізген Коперник болды (1543). Коперникті философиялы дниетанымды теориясы мынада жатты: ол шіркеу беделіне арсы шыып, соны салдарынан шіркеу монополиялы шындытан айрылды. озалыс жне Кн тотауы жайында айтатын Інжілді зі кдікке шалынды.

«асиетті Жазуа наты арсы келетін философиялы трыдан жалан жан еретикалы» деген атаумен Коперникті ілімі 1616 жылы шіркеумен ата шектелді.

Галилейдіебектерінде гелиоцентризімге теоретикалы длелдемелер жасалды, ылыми динамиканы (антиперипатетикалы) негізі аланды. Галилей дниені механикалысуретіні негізін (механицизм) жне табиатты жаа эксперименталды-математикалы дісін алаан. Иезуиттерді баасы бойынша оны іс-рекеті «Лютер жне Кальвинні жазуларынан да ткен сораы». «Галилей идеясы» европалы ркениетті дамуында анытаушы рол атарды.