Революциялы жне революция аралы кезедегі алымны іс рекеті.

Революциялы жне революция аралы кезедегі алымны іс рекеті сраында Лакатос кумуллятивті кезе деген тсінікті айтады, революция кезінде теориялар толы біткен формада болады.

Куннан Лакатосты айырмашылыы – революция кезінде пайда болан ылыми-зерттеу бадарламасы толыымен аяталан жне толы хатталан болып табылады. Лакатосты айтуынша ылыми зерттеуді здіксіздігі революциялытан кейін кезеінде зерттеу бадарламасыны басталуында лі аны болмайды, болашата айын емес суреттеледі.

Бадарлама келесі зерттеулерді жобасы іспетті. ылыми-зерттеу бадарламасынын жетілдірген сайын ол дами береді. Озы даму белгілі бір «аныан пункте» аяталады, одан кейін регресс, яни кері кеті басталады. Бадарламаны жаымды эвристикасы шешілетін мселені анытайды, сонымен бірге аномалияны болжайды жне оларды аныталан шешімге айналдырады. Егер Куннда аномалия парадигмаа сырттай атысты болса, Лакатосты концепциясында аномалия бадарламамен болжанады жне ылыми-зерттеуді ішкі іс-рекеті болып табылады.

Дамыан деген зерттеу бадарламаларды зі зіндік мысалдарын біртіндеп анан жеткізе алады. Теоретикті жмысы за зерттеу бадарламасымен аныталады, сол бадарламаны ммкін болатын жне болжамдарын айтады.

Бадарламаны дамуы мен жетілдіру революциядан кейінгі кезеде ылыми дамуды е негізгі, керекті шарттары болып табылады.

Лакатосты ойынша, революция аралы кезеде алымны іс-рекеті шыармашылы сипат алан. Длелдеу барысында революцияны слде болса маызды болуында білімні тратануы, бл білім трансформационалданады, йткені дейді Лакатос адам ешашан зі длелдеймін дегенін длелдемейді. Сонымен бірге логикалы длелді масаты, сенімге жету емес, сенімсіздікті болып табылмайды.

Кунны айтуынша, барлы жаа жне аныталан жаа парадигмалар, келесі басауыртар мселерді шешу кезінде парадигмаа деген сенімді бекітеді, оан ылыми оамны барлы мшелері іс-ректі бекітілген.

Лакатоста зерттеу бадарламасыны сыншыл алашы вариантыны длелдерді процедурасы оан сенуге емес, кдіктенуге келеді, жаадан айта жасауа, жетілдіруге, оны жабы тран ммкіндіктерін ашуа тырысады. з кітабында Лакатос білімні суі длелдемелер мен бас тарту арылы андай жадайда жзеге асады, нтижесінде шыан пікір таластар згереді жне алашы айтылан длелдер длелденбейді, - деп сараптайды.

Лакатоста Куна араанда революциялы ылыми-зерттеу іс-рекетті революция аралы кезеде алымны тікелей арама-арсы рекеті болып табылмайды, бл біріншіден ылыми революцияны тсінігімен байланысты.

йткені революция барысында жаа ылыми-зерттеу бадарламасы тек алашы жобасыана жасалады, ал оны толыымен жасалан жмысы барлы революциядан кейінгі кезеге блінеді.

Имре Лакатос з асырыны дара бір тласы. В.Н. Порусты сзіне келсек, Лакатосты ылыми-зерттеу бадарламасы философия тарихы мен методологиясындаы орны ерекше. Рационализм оны рухани идеалы болды, ол осы идеалына «рыцарь» ретінде ызмет етті. Лакатос зіне сенбеген, кдікпен араандарды интеллектуалды бсекеге шаырды, дйекті сздермен орана білді. Лакатос Европа философиясы тарихында ерекше орын алды».

Кптеген адамдарды жзеге асыра алмайтынды ол жзеге асырды - философия туралы з сзін айтты, йткені жылдар бойы жоалмай, жылдар ткен сайын айындала тсті.

Лакатос ылыми-зерттеу бадарламасында Ньютон, Эйнштейн, Декарт теорияларын мысал етті. з стазы Попперді іліміне сйенді, тарихпен штастырды.

Тестер:

1. Неопозитивизм баыты философияа арама-арсы осыны ояды:

A) Дін C) ылым

B) Мораль D) Саясат

2. Философия масаты – білімні тілге байланысты формаларын сарпаттау, - деп есептейтін философиялы баыт:

A) Неопозитивизм C) Постмодернизм

B) Экзистенциализм D) Персонализм

3. Теорияны жаландыын эксперименталды тексеру арылы длелдейтін ылыми процедура:

A) Верификация C) Фальсификация

B) Концепция D) Гипотеза

4. Теорияны аиаттыын эксперименталды тексеру арылы длелдейтін ылыми процедура:

A) Верификация C) Фальсификация

B) Концепция D) Гипотеза

5. «Билікке ерік» – осы философты басты мселесі:

A) А. Шопенгауэр C) Ф. Ницше

B) З. Фрейд D) М. Хайдеггер