Д.13. Философиялы антропология мен аксилогияны негіздері.

1. Философия тарихында адам мселесі.

2. дылы туралы ілім жне оны иерархиясы.

Дріс масаты: философия пні анытау, философиялы білімні згешелігін крсету, философияны мдениетте орынын крсету.

Негізгі ымдар: дниегекзарас, аыз, дін, философия, діс, метафизика, диалектика, материализм, идеализм.

Антропология –адам туралы ылым.

Философиялы антропология:

1. Адам туралы философиялы ілім, «адам дегеніміз не?» деген сраа жауап беретін, адам лемні объективті ылыми жне ндылыты крінісін синтездейтін философиялы пн.

2.Германиядаы екінші дниежзілік соыстан кейін толытай алыптасан азіргі философия аымы. Философиялы антропологияны негізгі идеялары жне дістемелік рылымдары Макс Шелерді «Адамны космостаы жадайы» (1928), Гельмут Плесснерді «Органикалы сатылары жне адам. Философиялы антропологияа кіріспе» (1928) атты ебектерімен байланысты. Философиялы антропология кілдері – Г.Хенгстенберг, А.Гелен, П.Ландсберг, Э.Ротхакер жне басалары адамны «синтетикалы» концепциясын жасауа баытталды. Олар философияны «адамны мні жне мндік рылымы», «адамны з болмысынан араандаы адам» туралы ілім ретінде арастырады.

Философиялы антропология кілдеріні бл мселелерге кіл блуі жеке пндерді танымды негізіні алануына ыпал жасады: Э.Кассирерді, М.Ландманны «мдени антропологиясынан» бастап, Р.Христиан жне В.Вайцзекерді «медициналы антропологиясына» дейін.

Макс Шелер – философиялы антропологияны негізін салушы, осы терминге толытай тсінік береді: «Егер де бізді тпелі, асыыс заманымызда шешімін ажет ететін философиялы мселе бар болса, ендеше ол - философиялы антропология. Философиялы антропология адам табиаты жне рылымы, адамны табиат сфераларымен (органикалы емес, сімдік жне жануарлар лемі) жне барлы заттара длелдеме келтіретін пн ретінде, адамны метафизикалы пайда болуы, жне оны лемдегі физикалы, психологиялы, рухани бастамасы туралы; оны жне зі жылжытатын кштер жне энергиялар, оны биологиялы психологиялы-мдени, рухани-тарихи жне леуметтік даму задары туралы, оны мнді ммкіндіктері мен аиаттыы жайындаы ылым деп тсінемін. Бл пнде жан мен тнні психологиялы мселелері, танымды жне мірлік сратар жинаталан. Тек ана осындай антропология соы негіздеу бере алады жне сонымен атар барлы ылыми жне медициналы немесе тариха дейінгі, этнологиялы, тарихи жне оамды пндерді, алыпты жне дамушы психология мен характеристикологияны зерттеу масаттарын анытай алады» [4, 220-221].

Аксиология (гр. ндылы жне ілім, сз) – ндылытар табиатын зерттейтін философия. Аксилогия ХІХ . аяы - ХХ . басындаы жалпы ндылытар мселесіне жататын кейбір иын философиялы сратарды шешуге талпыныс ретінде туды.

Философ-аксиологтар бл сратарды (мір жне тарих мні, танымны баыттылыы жне негізделуі, адам іс-рекетіні соы масаты жне оны атау, оам жне тла атынасы жне т.б.) ылыми анализге берілмейді дейді.

Осылайша, ндылытар мселесі барлы нрсені шешімі ретінде келеді жне тануды ерекше, ылымнан тыс зерттеу тсілі болып табылады. Сонымен, ндылытар крінісі леуметтен тыс феномен ретінде арастырылады.

Аксиология ндылытар арасында ш трге блінеді. Объективті – идеалистік теориялар (неокантшылды, гуссерльдік феноменология ізбасарлары М.Шелер жне Н.Гартман, неотомизм, интуитивизм) ндылыты кеістіктен жне уаыттан тыс тылсым мн ретінде тсіндіреді.

Субъективті – идеалистік теория жатаушылары (Д.Пролл, К.Льюис жне т.б. логикалы позитивизм, эмотивизм, этикадаы лингвистикалы анализ) ндылыты сананы бір крінісі ретінде арастырады, одан психологиялы баыта сйеніп, адам баа беретін объектілерге субъективті атынас ретінде арайды. Натуралистік теориясы (ызыушылы теориясы, эволюциялы этика, космосты телеология этикасы) ндылыты адамны табии ажеттілігіні немесе жалпы табиат задарыны крінісі, - деп арастырады.

ндылытар мселесіні ішінде ылыми жолмен шешілетін р трлі философиялы сратар жатыр. Наты айтса, аксиологиялы аспект – ндылытарды табиат зерттеу ретінде тек ана салыстырмалы ерікті жадайа ие.

Кбінесе аксиологияны Шелерлік нсасы йгілі. Ол Кантты 1916 ж. атты сына алынан «Этикадаы формализм» атты ебегіне емес, теизмге, сіресе, Августинге сйенеді. Бл жерде ндылытар таза трансцендентальды немесе алыпты сана ретінде емес, ол иерархия кмегімен траталатын дай ашылуынан крінеді.

Адам трансцендентті болып эмоционалды актілер арасында дайа атысты болады. Жемісті жне е жоары акт ретінде махаббат шыады. Эмоционалды мірді айнар кзі жрек боландытан, онда адамды трансцендентті ндылытармен жне дайды зімен байланыстыратын бастау ашылады. йткені, адамны жрегіндегі рухани энергия зіні крінісін осы байланыстар арылы шыатын эмоционалды актілерден табады.

Осылайша, жрек жне одан шыатын эмоциялар психикалы жадай болып арастырылмайды, зіні космосты жне трансценденттік фундаменталдылыында бейнеленеді.

Жрек – дейді Паскальды соына еріп Шелер – пайымынан тыс логикаа ие (logigue du coeur), ал оны те ортасы – махаббат. Махаббатты онтологиялы болмысын сызып крсету шін Шелер махаббат жинатылыы (ordo amoris) жайында айтады. Ал ол з кезегінде дай жинатылыына негізделген. Осылайша, одан махаббатта діреттілікке жаындайды, натыра айтса, оан зі адам жасайды, йткені ол бастапыдан оны жрегінде болды, осы арылы зіні жатсынуынан тіп, з-зіне айта келеді.

Дегенмен, адам махаббаты р трлі махаббат, ол дайды ашытылыы мен тазалыын аша алмайды. Адамны зі ordo amoris–ті орындаанда жне ішкі ндылытары толы крінгенде з-зін табады. Шелер бл жинатылы дрыс жне дрыс емес болатынын айтады, яни дрыс та, дрыс емес те сюге болады, ал бл з кезегінде махаббата лайыты адам зіндегі ндылыын алай крсететініне байланысты болып келеді. Сондытан, махаббат жинатылыы діреттілік иерархиясында з затыны объективті ндылыына сай болуы керек.

1. Философияда адам мселесі.

2. Тла: табиаты жне мні.

3. ндылытар туралы философиялы ілімдер.

Масаты:философиядаы адам мселе туралы философиялы концепциялар жне ндылытар туралы философиялы ілімдерін ашып крсету.

Негізігі ымдар мен сздер:антропогенез,антропология, антропоцентризм, тла, гуманизм, леуметтік, ноосфера, биосфера, экология, прогресс, ндылытар, аксиология .

Философиялы антропология – 1920-1970 ж.ж. неміс философиясындаы аым. Оны жолын ашан Маркс Шелер жне Хельмут Плеснер. Философияны антропологияны барлы кілдеріне орталы нрсе адамды ттастай алып арауа мтылу болды, адамны органикалы ерекшеліктерін, танымды абілеттерін, эмоционалды сферасын, мдениеті мен леуметтігін тсіндіретін бірыай принципті іздеу болды.

Шелерді пікірінше, адам бкіл жануарлара арама-арсы заттарды жинаталан бірлігін білдіреді. Адамны мні жануарларда да бар аыл-ойда емес. Оны рухында, яни рух аыл-ойда жоары жне мірден тыс. Рух оршаан лемнен тыс жне ерікті. Философиялы антропологияа адамны мнін тануда эклектика (шатастыру) тн. Блайша шатастыру 70-ші жылдарды ортасында философиялы антропологияны зіні згешелігін, ерекшелігін жоалтып алуына келді.

Марксизм адамны мні леуметтік деп крсетеді. Марксті сзі бойынша, адам оамды атынасты субъектісі. Натылы адамды оып-зерттеу марксизм трысынан леуметтік-экономикалы жне саяси процестерді активті субъектісі ретінде зеріттеу. мірді сана емес, керісінше, мір сананы айындайды. Марксизм Аристотельді «адам-саяси жануар» деген анытамасын жаластырды деуге болады. Алайда марксизм бл аиданы адаммен оамны зара байланысын крсеткенге дейін дамытты. оам адамды, адам оамды згертеді.

Марксизмде адамны бірттастай тану концепциясы адамны ммкіндігін жанжаты жзеге асыру ретінде тсіндіріледі. Алайда, адамны даму ммкіндігі абстрактілі болып шыты. Себебі марксті коммунизмі атеистік болса да, оны принциптері діни принциптермен пара-пар. Коммунистер барлы ебекшілер шін коммунизм ру шін креседі, ол дінге сенушілерді жма рысы келетін сияты. Дінде адам-рал, ал дай-масат. Коммунизмде де адам коммунизм руды ралы. Ал азіргі уаытта адам реформа ткізуді ралы. Адам оамдаы згерістерді дамуды масаты болуы керек.

Философия тарихында адам мселесі оны пайда болуы, алыптасуы жне адамзатты дамуыны антропогенез процесі табиатты айталанбас туындысы.

Антропогенез- (грек anthropos-адам жне genesis- шыу тегі) – оамды жан иесі ретінде адамны пайда болып, жетілу процесі. Дарвин, Гексли жне Геккель адамны шінші кезеіндегі жоары дрежедегі дамыан маймылдардын шыандыын длелдеді. Адамдарды оамды - ебек ызыметі антропогенезді озаушы кші болды, ол ызымет ерекше оамды байланыстарды мдениетті жасады, адамны дене бітімін алыптастырды. Мны брі адамды дай жаратты деген діни уаызды теріске шыарды. Оны пайда болуы жне даму процесі австралопитектерді (адамны е жаын ары тегі – азбалардан табылан маймылдар) жер бетінде тіршілік ету салтына, талаусыз таматану жне табии заттарды рал ретінде ораныс шін олдануа, сонан со оларды жетілдіре тсугек кшкнтен кейін зірленді. Мны зі делмеген тас сйік жне ааш ралдарду гдіксіз жасауа, демек, оамды ндіріс нышандарыны алашы оамды тобырларыны пайда болуына келді. оамды ндірісті тууы сана мен тілді пайда болуыны алы шарты болды, адамны дене бітімі алыптасты. оамны, адамны алыптасу процесі жздеген мы жылдара созылды жне алашы ауімдік тобырды алашы ауымды тобырды алашы ауымды оама ойысуымен, ал неандерталдытарды шамамен 35-40 мы жыл брын азіргі адам кейіпіне келуімен аяталады.

Жаа заманны философиялы антропологиясы.Жаа заманны философиялы антропологиясы пайда болып келе жатан капиталистік атынастарды, гуманизм деп аталатын жаа мдениет пен ылыми білімні ыпалымен алыптасады. Егер ортаасырларды діни философиясы адамды жерге тсіріп, оны мселесін осы тбірде шешуге тырысады. Адамны уел бастаы карлыы туралы ілімге арсы, ол адамны айрымдылыа, баыта жне йлесімдікке табии мтылысын бекітеді. Бл философияа гуманизм мен антропоцентризм ттастай тн.

Антропоцентризм- дниетанымды айындама, оан сйкес «адам» дегеніміз - лемні орталыы жне асар шыы. Осы айындамаа сйкес лемде арышты соы сзі ретінде адама жіберілетін прогрессивті тенденциялар, эволюция жерлері жо жне болуы ммкін емес. Адам лемні а ортасында тр, яни, бкіл лем адам шін-шет айматар, адам лемні е шар басында тр, демек бкіл лем дегейі жніненде, маызы жніненде адамнан тмен. Тек адам ана-субъект, ал бкіл лем оны объектісі ана. лем адам игілігіне, з еркінше пайдалануына рал ретінде ана берілген. Дние адам шін тырдан баса ештее емес. Кзарас ретінде антропоцентризмні екі негізгі типі, белсенді жне енжер типі бар. Белсенді антропоцентризм адамды тікелей арышты орталыына жне асар шыына орналастырып, дайды атрибуттарын тадады. Батыс Европадаы айта рлеу дуірі оамны белгілі бір блігіні кіл-кйі ретінде антропоцентризм осындай. Мнда іс жзінде рбір суреткер (кен маынада) — алып немесе тіпті дірет, алан бкіл лем соны тірегінде шыр айналады. М.Штирнер з ілімінде антропоцентризмні мейлінше эгоистік, жеке-дара формасын корсетті. Адамзатты дріптеп, оан бас июге де болады (П. Боранецскийді тжырымдамасы) . Енжар антропоцентризм жанама трде — адам трізді е жоары негізді, мселе антропоморфты-дайды жасап, адамны стінен арату арылы адамды дниені орталыына жне жоары жаына келіп орныктырады. Антропоцентризм принципі - адам дегеніміз барлы нрсені лшемі (тезисті софист Протагор тжырымдаан). Тоталитарлы режимдер мен кейбір дамыан елдер жадайында антропоцентризм практикалы сипат алады — табиат талан-таража тсін, экологиялы дадарыстар етек жайды.

Бл дуірді философиялы антропологиясында жеке мдде стемдігі мен туындап келе жатан капиталистік оамды атынастара байланысты жаындай бастаан индивидуализм, эгоизм жне утилитаризм адамдары байалады. Жеке мдде стемдігіні адам туралы кзараса сері Т.Гоббс концепциясынан білінеді. Аристотельге керісінше, ол табиаты жаынан адам коамды жан емес деп есептейді. Керісінше, «адам - адама асыр», ал «барлыыны барлыына карсы соысы» оамны табии жадайы болып табылады. Оны методологиялы индивидуализмі мен номинализмі леуметтік жне этикалы индивидуализммен тыыз байланысты.

Алайда жаа еуропалы рационализмні негізін алаушы Рене Декарт болып ессптеледі. Оны ойынша адамзат мір сруіні жалыз кмнсіз айаы ойлау болын табылады жне ол мънадай негіздеуші тезистен келіп шыады: «Meн ойлаймын, демек, мір сремін». Оны стіне бл философта жан мен тнні екеуін екі трлі санадаы субстанция ретінде карастыратын антропологиялык дуализмді ааруа болады. Декарттъ ойынша, дене зіндік машина болып табылады, сана оан сер етеді жне з кезегінде оны ыкпалын да абылдайды. Бл адамды машина ретінде арастыран механистік кзарас Жаа заман философиясына кеінен таралды. Ж.Ламетриді «Адам - машина» деп аталатын жмысында механистік материализм кзарасы негізделеді. Ол бойынша, тек бірттас материалды субстанция ана мір среді, ал адам азасы саат тетігі трізді дербес оталатын машина.

Мндай кзарас XVIII асырдаы француз материалистеріне (Гольбах, Гельвеций, Дидро) де тн. Олардын философиялы антропологиясыны згеше ерекшелігі - адамды табиат задарымен детерминацияланан оны німі ретінде арастыру.

И.Канттан бастап немісті классикалы философиясы адамды философиялы зерттеулерді негізгі объектісіне айналдырады. Декарт сияты Кантта антропологиялы дуализм позициясын станады, біра оны дуализмі жан мен тн дуализмі емес, адамгершілік-табии дуализм. Кантты пікірінше, адам бір жаынан табии ажеттілікке жатса, екінші жаынан адамгершілік еркіндік пен абсолюттік ндылытара жатады. Сезімдік лемні рамдас блігі ретінде ол ажеттілікке баынса, ал руханилыты тасымалдаушысы ретінде ол ерікті. Біра Кант aдaмны адамгершілік рекетіне басым кніл блді.. Кант адамды автономды жне туелсіз бастау ретінде, зіні теориялы практикалы рекетіні ожайыны ретінде айкындауа мтылады. Адам рекеті мен ылыыны тпкі принципі категориялы императив болуы тиіс. Категориялы императив - кезкелген тланы зіндік масаты зіндік жетілу боландытан, ол ешашан да, андай да бір міндеттерді, тіпті игілікті міндеттерді де жзеге асу ралы ретінде арастырылмауы тиіс деген тжырыма негізделген формальды ішкі талап.

з ілімінде Кант сана мен бейсаналы мселелерін де озайды. Ол адамда аылмен баыланбайтын «араы елестері» бар екенін айтады. Жне бл танылмаан елестер саласы сапа саласынан лдеайда кбірек. Осылайша Кантгы философиялык антропологиясы Фрейдтен кп уаыт брын адамдаы саналылы пен бейсаналылыты араатынасы мселесін кн тртібіне ойды. Бл жадайда, егер Фрейд бойынша лззат алу принципі биологиялы ажеттіліктерді теумен байланысты болса, ал Кант шін «жмыс мірмен шаттануды жасы тсілі». Адам кп жасаан сайын кп нрсе тындырды, мірі нерлым рекетке толы болан сайын, мірдеп кп лззат алды.

Гегельді антропологиялы концепциясы, оны бкіл философиясы сияты рационализммен тнып тр. Адамны жануардан артышылыыны зі, е алдымен адамзата оны адамдыы туралы хабар беретін ойлауында. Ол адамны рухани рекет субьектісі жне жалпы маызды рух пен аыл-ойды тасымалдаушысы ретіндегі жадайын аса зор кш-жігермеп длелдеп берді. Тла индивидпен салыстыранда адам зіні «шексіз, жалпы жне еркін» жан екендігін сезінгенде ана басталады. леуметтік трыда оны ілімі индивидтен леуметтік бтіндікті басымдылыы принципін айшыты трде крсетеді.

Гегель идеализмімен салыстыранда материалист Фейербах тірі, эмпирикалы адамны маыздылыын тиянатайды. Ол адамды е алдымен табиатты блігі, сезімдік-тндік жан ретінде таниды. Оны философиясыны зегін райтын антропологиялы принцип адамыны дл осындай тсінігін сынады. Фейербахты антропологиялы монизмі адамні идеалистік тсінігіне арсы, жан мен тн дуализміне арсы баытталан жне табиата материалистік кзарасты бекітумен байланысты. Біра адамны зін Фейербах те абстрактылы тсінеді. Оны адамы наты леуметтік байланыстар мен рекеттерден ошауланып алады. Оны фи-лософиялы антропологиясы негізін «Meн» жне «Сен» арасындаы атынастар, оны ішінде, сіресе ерекше маыза ие еркек пен йел арасындаы атынастар райды.

АКСИОЛОГИЯ(гр. ахіа — ндылы жне logos —ілім, сз) -ндылы табиатын философиялы трыдан зерттеу. Аксиология философияда ХІХ .– аяы—ХХ . басында; философияны жалпы «ндылы проблемасына» атысты кейбір крделі мселелерін шешуге тырысан рекет ретінде дниеге келді. Буржуазиялы философия бл мселелерге (мір мен тарихты мні, танымны бадарлылыы мен негіздемесі, адам рекетіні тпкі масаты жне оны атау, жеке адам мен оамны атынасы жне т. б.) ылыми талдау жасауа болмайды дегенді басшылыа алады. ндылы проблемасы, сйтіп, барлы нрсені жаппай шешіміні сипатына ие болады жне ерекше, ылыми зерттеуден тыс, дниеге кзарасты зіндік тсілі деп есептеледі. Бл орайда ндылы былыстары леуметтіктен тыс сирек кездесетін былыстар ретінде аралады. Буржуазиялы аксиология ш трді ндылы теориялары болып саналады. Объективті-идеалистік теориялар (неокантшылды, Гуссерль феномено-логиясыны кілдері М. Шелер мен И. Гартман, неотомизм, инту­итивизм) ндылыты кеістік пен уаыттан тыс тран о дниелік нрсе ретінде тсіндіреді. Субъективті — идеалистік теорияларды логикалы неозитивизмні, этикадаы лингвистикалы талдауды аффективтік-ерік теорияларыны жатаушылары У. Эрбанны, Д. Проллды, К. Льюисті жне т. б. ндылы жатастары ндылыты тек адамны немесе жалпы табиат задарыны табии ажеттеріні крінісі ретінде арастырды. ндылыты натуралистік теориясын (Мдде теориясы, эволюциялы этика, космосты телеология этикасы) адамны табии ажеттеріні немесе жалпы табиат задарыны крінісі ретінде тсіндіреді. ндылыты маркстік ымы буржуазиялы аксиологиядандан принципті трде згеше. ылыми тсіндіруде ндылы проблемасы универсализмнен арылан. Бл проблеманы астарында ылыми жолмен шешілетін алуан трлі философиялы мселелер жатыр, шындыында аксиологиялы аспект — ндылытар табиатын зерттеу—сонымен тек салыстырмалы дербес сипата ана ие бо­лып отыр. Сонан со азіргі кзарас ндылытарды ерекше леуметтік былыстар ретінде, оамды былыстарды жне оамды сананы нормативті турде бааланатын жаыны белгілі бір кріністері ретінде арайды. Соысы осы сананы дниетанымды сипатын бейнелейді, біра оны ттас ашпайды. Басаша айтанда, дниетанымды белгілі бір ндылы позициясына саюа болмайды. Мысалы дниетаным кейде субъективті трде мраттарды, моральды бааларды жне т.б. нормативтік формасы ретінде корініс тапанымен, зіні негізінде дниені ыл. трыдан тсіну жне тарихи задарды ылыми трыда білуге сйенетін оама кзарас болып табылады

Тестер:

1. ндылытар туралы ілім:

А) антропология C) аксиология

B) гносеология D) онтология

2. ндылыты кеістік пен уаыттан тыс тратын мн ретінде арастыратын теориялар:

А) объективті-идеалистікC) натуралистік

B) субъективті-идеалистік D) материалистік

3. ндылыты тек адам санасыны былысы деп есептейтін теориялар:

А) объективті-идеалистік C) натуралистік

B) субъективті-идеалистікD) материалистік

4. ндылыты адамны жне табиатты жаратылыс задары ретінде арастыратын теориялар:

А) объективті-идеалистік C) натуралистік

B) субъективті-идеалистікD) материалистік

5. Шелер бойынша, е маызды ндылы:

А) сана C) рух

B) сенім D) махаббат

6. Шелер аксиологиясында эмоцияларды айнар кзі:

А) жрекC) тйсік

B) аыл D) тжірибе

7. «Е басты ндылы – адам», - деп есептейтін баыт:

А) эмпиризм C) сенсуализм

B) гуманизмD) рационализм

8. «ндылы – бл бкіл дниені, р адамны, р былысты мні анытайтын тсінік», - деп айтан:

A) Соловьев В.C) Лосский Н.

B) Хомяков А. D) Бердяев Н.

9. "ндылы – бл адамны тртібін, іс-рекетін белгілейтін жне мірдегі станымдарын анытайтын тсінік", - деп жазан:

A) Соловьев В.C) Лосский Н.

B) Хомяков А. D) Фролов И.

10. «Аксиология – адаммен мірді ндылытары туралы ылым, жне тланы ішкі дниесін алыптастыратын тсінік», - деп жазан:

A) Соловьев В.C) Лосский Н.

B) Ананьев Б. D) Фролов И.

11. Антропология – бл:

A) таным туралы ілім C) болмыс туралы ілім

B) ойлау туралы ілім D) адам туралы ілім

12. Философиялы антропология баытыны кілдері:

А) Поппер, Мах, Авенариус C) Сартр, Камю, Ясперс

B) Шелер, Гелен, ПлеснерD) Фрейд, Юнг, Зиммель

13. Философиялы антропология баытыны негізін алаушы:

А) Маркс C) Хайдеггер

B) Фрейд D) Шелер

14. «Адам – бар нрсені лшемі», - деп есептеген ойшыл:

А) Платон C) Протагор

B) Аристотель D) Пифагор

15. «Адам – саяси жануар», - деп есептеген ойшыл:

А) Платон C) Протагор

B) АристотельD) Пифагор

16. Кантты тртінші е маызды сраы:

А) мен не біле аламын? C) адам деген кім?

B) мен не істей аламын? D) мен неге міттене аламын?

17. «Тла – оами атынастарды жиынтыы» - деп есептеген философиялы баыт:

A) интуитивизм C) экзистенциализм

B) прагматизм D) марксизм

18. Людвиг Фейербахты философиясы:

А) утопиялы социализм C) субъективті идеализм

B) антропологиялы материализмD) натуралистік пантеизм

19. Экзистенциализмні басты проблемасы:

А) адамны мні C) адамны мір сруі

B) адамны сенімі D) адамны ойлау абылеттілігі

20. Адамны «бейсаналыын» зерттейтін философиялы ілім:

А) экзистенциализм C) постмодернизм

B) структурализм D) психоанализ

Баылау сратары:

1. Философиядаы адам мселесі.

2. Руханилы жне адам лемі.

дебиеттер:

1.Аназаров Х.З. Философия тарихынан дрістер курсы-Алматы 1992.

2. абитов Т. Философия. 2002.

3. абаева Ж. Философия біліміні негіздері.

4. Трынбаев . Философия. 2005.

5. Кішібеков Д., Садыов А. Философия. Алматы.2002.

6. Философия хрестоматиясы. Алматы 1986.

7. Нурышева Г. Философия. 2006.

8. Эбішев М. Философия. – Алматы, 2000.