Логикалы позитивизмні /неопозитивизм/ (1920-50 жж.) классификациясы.

Екі маынадаы сциентизм:

· білімді тек ылым наты трде береді;

· барлы ылымдардан «стемді ылым» - физиканы дісіне сйену ажет.

 

 

Формалды	Табиаттану	леуметтану	Гуманитарлы
логика математика	наты	Конфигурациялы	экономика луметтану	тарих дебиеттану
физика химия	геология ботаника

рине, бл классификацияны біз «жмысшы» трінде абылдаймыз, сонымен бірге, ол ылымны негізгі типтік айырмашылытарына сілтеу жасайды, сйтіп, эмпириялы пен теориялы дістерде олданылатын пндік айырмашылытар мен наты задылытарына да назар аударады. Осы жадайда, ядерлы физикамен лде этология мен орта асыр сурет тарихыны арасындаы айырмашылытарды да анытау иын.

19 . шін ылымдарды наты жне толы классификациясын жасау талпыныс стемді болан. «лкен ылым» 20 . пайда болды, бір-неше мы пндермен субпндерді амтиды, олар арасында р-трлі згеріске икемделген атынастар да айын. Сонымен атар кп техникалы, олданбалы ылымдар туылды.

ылым философиясыны кілдеріні назарына кбінесе екі шекті ылымдар тскен –физика мен тарих – бл тарихи алыптасан жадай.

Бірата, леуметтік ылымдар да ызытырады, мысалы, экономика – методологиялы трыдан е дамыан ылым. лде, лингвистика – гуманитарлы ылымдарды «кішкентай ханшайымы» деп аталады.

Жаалы ашу контексті – длелдеу контексті: ылым философиясы алымдармен жаа за мен теорияларды ашу процесстерді зерттемейді, бл «таным психологиясыны» шебері. Оны масаты – білімді длелдеу процесі.

Тікшіл классификациясы, азіргі ылымны йымдастыру трлері бойынша келесі 4 блоктан трады:

1. академиялы ылымдар ылым академиясы орта болан сон; фундаменталды табии ылымдар /физика, химия, биология/ жне гуманитарлы /тарих, тіл білімі, дебиет/;

2. вузды ылымдарорталы вуз болан сон, ылымдар фундаменталды жне олданбалыа блінеді; ылыми зерттеу институттар, ылыми лабораториялар.

3. оамды ылымдар, здері алыптасан;ылыми студенттік оамдар, семинарлар, рационализаторлар оамы;

4. соы кезде ылымдарды бірігуі, интеграциясы, универсалды ылымдарды алыптастырды /кибернетика – бадарламаларды ндеу жне игеру туралы ылым; алаушысы Норберт Винер /1894-1964/ американды алым, математик; синергетика - лем зідік рылыса дайын жйе; дниені бейнесі кездейсоты себептермен негізделеді; флуктуация – ауыту, толу; бифуркация – екіге бліну, осылардан жйені сапалы згерістері басталады; синергетиканы бастаушысы, физика мен химия салаларында йгілі, ататы алым, Нобель премияны лауреаты Илья Романович Пригожин /1917-2003/; осы ылымдармен тыыз дамитын жйе туралы жалпы теория; бастаушы Аристотель; Платонны жйелерінде айын; алаушысы Людвиг фон Берталанфи /1901-1972 /; лем жйелі жиынтытардан трады, зі жйе; негізгі асиеттері: бірттас; структурлы, дискретті, блінеді; оршаан ортамен байланысты; иерархиялы тртіпке баынады, субординация; згеше иын, кп аспектілді. Ашы жйені мысалы – ылым.

Тбінде ылым орта жне бірттас жйе. ылым білім жйесі; згеше ызмет; леуметтік институт; ндіргіш кш; оамды сананы трі. ылым функциялары: мдени-кзарасты; ндіргіш кш; оамды кш.