Периодонтиттерді физио ем-шаралармен емдеу дісі.
Созылмалы периодонтиттерде олданатын
Физио-ем шаралар.
Созылмалы гранульденген жне тамыр жайан периодонтит-терде диатермокоагуляция жолымен, тйірлі тіндерді рамындаы ауыз коагуляция жасалынады. Мнда тіндер рамындаы ауыз іриді, жылу микрофлораны суін тотатып, тіндерді айта алпына келуін жола ояды.
Сйек тіндеріні айта алпына келуіне дрі-дрмектермен сер ету шін электрофорез жасау керек. Сары сулы абынуларда йод пре-параттарымен, ал іріді абынуларда трипсин ферментімен электро-форез жасалады. Ол шін бірінші арналардан некротомия жасалып, йод тнбасын азу тістерде, алдыны тістерде калии йодидін олда-нады. Йод тістерді бояйды. Трипсинді натрий хлорды изотоник ерітіндісі 2 мл ерітіп олданылады. Трипсинді олдану кезінде баса ерітінділер олданылмайды.
Электрофорез дісі:
- арналардан некротомия жасалады;
- арналар дрі-дрмектермен деледі;
- тбір инесіне білте оралып, трипсинге малынып арнаа ендіріледі, тпейтін арналарды бастауына тампон ойылады;
- ерітілген балауызды уыса енгізіп, жабыстырады да, белсенді электродты тбір инесіне жалайды;
- белсенді емес электродты иыа жабыстырады;
Трипсин жне йодты (-) полюстен гальваникалы аппарат арылы 15-20 минут 1-2 мкА ток кшімен енгізіледі. Манипуляция аяталаннан кейін электродты ажыратып, ине шыарылып алынады да, тісті герметик жауып алдырамыз. 1-2 ден 5-6 ем-шара олданылады.
Гальванизация дісі- катодты тіс жегі уысына орнатып, 5 минута ток кзіне осылады. уыста электролиз жреді, сйек тіндері алпына келеді. Кейде бл діс абыну рдісін асындыруы да ммкін. Сондытан ке олданылмайды.
Йодпен ультрафонофорез жасау дісі- 30-60 секунд ішінде ультрадыбысты алпа арылы арнаа 2% йод тнбасын олданамыз. Тербелістер жиілігі 880- 900 кГц импульсті тртіпті, кшеюі 0,2 Вт/см2. Бл діс абыну рдісіні тез тотатып, тіндерді айта алпына келуін кшейтеді.
Жедел периодонтиттерде олданылатын
Физио ем-шаралар.
Ірідіктер ашылып, ірі шыарылып жіберілгеннен кейін т-мендегі физио ем-шаралар олданылады. ЖЖТ (УВЧ) абынуа ар-сы, стимулдеуші, ан тамырларды, блшы ет жиырылуын жояды, ауруды жойып, сілекей блінуін кбейтеді.
Амплипульстерапия- айнымалы синусты ток 5000 Гц сер етеді. Науас жаымды тербелістерді сезеді, ол ауруды жай ыыстырып, зіне кіл аударады. Бл ем ан тамырларды жиырылуын жойып, тіндерді кректенуін жасартады. Оны 5-6 минутдан 2-5 рет ем жасайды.
абынуа арсы те жасы сер ететін флюктуоризация дісін олданса болады. Синусты айнымалы токпен ретсіз жиілікте 106дан 2000 Гц дейін сер етеді. Оны 8-10 минут ояды. Флюктуоризация ауруды басады, жараны жазылуын жылдамдатады, сау тіндерден іріді ошаты ажыратады жне абыну тыыздалан тінні (ин-фильтрат) кері дамуына кмек береді.
Егер абыну кезінде ауру сезімі баса белгілерге араанда кшті болса, онда ызыл иекке 3-5 минут дарсонвализация жасалады. Оны айнымалы токпен жоары жиілікте (100-300 кГц), жоары кернеуде 20кВ, лсіз ток кшімен (0,02 мА) олданады. Ол блшы еттер мен ан тамырларды сергектігін алыптастырады. ан тамыр-ларды кеейтіп, фагоцитозды кбейтіп, тіндерді айта алпына кел-тіреді, ауруды кемейтеді.
Диадинамотерапия – траты токты жарты синусты трімен 50 жне 106 Гц жиілікте сер етеді. Диадинамотерапияны бірнеше трі бар. Олар рефлекторлы бас миына сер етіп ауруды басады, ауруды жансыздандыру арылы тотатып, тіндерді кректенуі мен ан айналуын кшейтіреді, сйыты жиналуын кемейтіреді.
Магниттік терапия- абынуа арсы сер етеді, ауруды басады, ан айналуын жасартады, тіндерді кректенуін жне зат алмасуын реттейді.
Таырып. Периодонтиттерді емдеуде пайда
Болатын асынулар.
Периодонтиттерді емдеуде болатын асынулар 2 топа блінеді:
1. ерте асынулар;
2. кеш асынулар.
Ерте асынулара:
- емдеу кезінде жне емдеп боланнан кейін болатын асы-
нулар;
- эндодонтиялы рал –саймандарды арнада сынып алуы;
- арнаны ту кезінде абырасыны тесіліп алуы.
Тісті емдеп боланнан кейін болатын аурулар, тбір шында ем-шаралар жасау нтижесінде, дрі- дрмектер мен пломбалы мате-риалдарды серінен периодонт тіндері тітіркеніп, ауру пайда болады. Мндай кезде диадинамикалы токпен не флюктуоризация жасалады. Аурудан баса да абыну рдісі байалса, онда ЖЖТ, гидрокортизонмен ультрафонофорез, флюктуоризацияны олданады.
Арнада рал- саймандар сынып аланда, оларды шыарып алуа рекет жасау керек. Арнаны ЭДТА ерітіндісімен кеейтіріп, ммкіндік болмаанда электрофорез олдану, не ота жолымен тбір шын кесіп алып тасталынады.
Е ауыр асынулар болып тбір арнасыны тесілуі саналады. Мнда рентгенде адаалап отырып, арна пломбаланады, тесік жабылады. Егер жабылмаса тбір шы кесіледі.
Кеш асынулар:
Арналарды дрі-дрмектермен деуде кшті сер ететін антисептиктерді олданудан периодонтты улануы келіп шыады. Ол препараттара формалин, фенол, резорцин-формалин ерітінділері жатады. Улану белгісі: тістескенде ауру сезіміне шаымданады. Мн-дай кезде арнада периодонтты тітіркендірмейтін заттарды (эвгенол, алампыр майы, фурациллин, гидрокортизон) олданады, не калии йодпен, ферменттермен электрофорез жасалады.
Кбіне периодонтиттерді емдеуде герметикалы жабу кезінде тіс ауырып, айта ашуа тура келеді. Бл арналарды шына дейін тілмегенінен болады. Мндай кезде арнаны толы ашып тіп, электрофорез жасалса жасы нтиже береді.
Емдеп боланнан кейін ауру пайда болса, онда тпелі атпара антибиотик, гидрокортизон егіледі, физио ем-шаралар таайындала-ды. тпелі атпар ісінсе, ошаты кесіп ашып, жиналан іріді шыа-рып, дренаж салу ажет.
Уаыт туімен келіп шыатын кеш аурулар, арнаны толы тол-тырылмаандытан, тар арналарда импрегнацияны жеткіліксіз жаса-андытан периодонтиттерді асынуы болады. Мндай жадайда арнаны айта деп, пломбалау ажет. Ал тар арналарды эндодон-тиялы ралдарды пайдалана отырып тіп, кеейтіріп, пломбалау керек.
Кеш асынулара созылмалы тамыр жайан, созылмалы грану-льденген периодонтиттерді емдегеннен кейін болатын асынулар да жатады. Мнда тбір шында сарысулы уыс(киста) пайда болады. Ол те иын емделеді. Тбір шын кесіп алып тастау керек, кп т-бірлі тістерде йод препараттарымен электрофорез жасалады. Созыл-малы периодонтиттерді емдеуде ем онбаанда, ол жалпы азаны улануына (интоксикация) алып келеді. Дер кезінде емделмегенде сепсиске тіп кетуі ммкін. Сондытан ем онбаан кезде тістерді ота жолымен жлынады
Таырып. Балалардаы периодонтиттерді
клиникалы аымы мен емдеу ерекшеліктері.
Балалардаы периодонтиттерді келіп шыу себебі лкендерде-гідей болып, жпадан, жарааттан жне химиялы агенттерді се-рінен болуы ммкін. Балаларда е кп кездесетін периодонтит ол жпаны леттенген лпа арылы периодонта шыуы болып саналады. Аымына арай жедел, созылмалы, жне созылмалы перио-донтиттерді асынуы болып блінеді. Балалар тжірибесінде ст тістерді периодонтиттері кп кездеседі. Алдыы ст тістерді периодонтиті тіс мойнын айнала тіс жегімен заымдануынан келіп шыады. Тіс сауыты мойнынан сынып, тіс уысы ашылып, жпа лпадан периодонта теді де, оны абындырады.
Жедел периодонтит балаларда те арынды теді. Ол тіс айна-ласындаы тіндерді ісініп, абсцесс, флегмона жне лимфаденитке тіп, жалпы жадайыны нашарлап, дене ызуы ктеріліп, ЭШЖ ктерілуімен барады.
Балалардаы жедел шектелген периодонтит, тез арада жайылып, одонтогенді абыну рдістеріне себеп болады, кейде сепсиске алып соады.
лкендерге араанда ауру тез дамиды. Ол бала азасыны ан тамырлар мен май тіндеріне бай екендігінен болады.
Созылмалы периодонтиттерді кбіне тамыр жайан трі кездеседі, сирек талшыты жне гранульденген трі кездеседі.
Мнда периодонтит шектелмей, тістерді бифуркациясына дейін заымдайды.
Балалар тжірибесінде ст тістерді жне траты тістерді тбірлері алыптаспаанда емдеу те иын болады. лкендерде емдеу те иына тсетін периодонтит, балаларда емдеу оай болады, себебі бала азасы абынуа те жасы арсы тра алады. Сондытан созылмалы периодонтиттерде рдіс жайылып бифуркацияа дейін жайылса да, жыланкздер болса, ем тиімді болады. олданылан ем шаралардан кейін сйек тіндері тез тзіліп, з алпына келеді. Егер ст тістер ерте жлынса, тістемні згеріп, патологиялы тістем алыптасуына алып келеді. за уаыт тістер болмаандытан тама жасы шайналмай, асазан ішек ауруларына себеп болады. Жатар-ды зына суі негізінде тістер аралыында жне соы азу тіс ар-тында болады. Тіс ерте жлынса, ол тран жерді суі тотап, жлы-нан жа кеміс болып алады. Ол з кезегінде бет-жа аймаыны ассиметриясына алып келеді. спеген жата шыатын траты тіске орын болмай, ол тіс доасыны шетінен шыады, яни дистопияа шырайды. Сондытан тіс алмасуына 1 жыл алана дейін оны жлмай, емдеу ажет.
Ст тістерді емдеуге арсы крсеткіштер:
1) тбірлері сорылып кеткен тістер;Тіндерді жиырылуына тмендегі дрі-шп тнбалары олданылады.
2) тіс ауысуына 1 жылдан кем уаыт аланда;
3) периодонттаы абыну рдісіні траты тіс рыына таралау
аупінде;
4) олданылан ем-шаралара арамай науасты жадайы
нашарлаанда, ст тістер міндетті трде жлынады.
Жедел жне созылмалы периодонтиттерді асынуында олданатын ем лкендердегідей болады. Біра жалпы ем белсенді жргізіледі.
Емдеу тртібі:
- іріді ошатан арна арылы шыару;
- тпелі атпарда ісік болып тегістелсе, оны міндетті трде
кесіп, білте салынады;
- йге- науас тсекте жату ажет, антибиотиктер егу таайын-
далады;
- ішуге 10% кальций хлор ерітіндісі 1 шй не десерт асыта
кніне 3 рет
- кп сйыты ішу;
- ауыз уысын жылы антисептик ерітінділерімен шаю.
Науас жадайын дрігер кнделікті адаалау ажет. Арналар-ды антибиотик, антисептик жне фермент ерітінділерімен жуып- шайылады. Науас жадайы жасарса, антибиотиктерді тотатып, сульфаниламид препараттарына теді. Егер науас жадайы нашар-ласа, ірі траты тіс рыына, сйекке жне жмса тіндерге тіп, флегмона, остеомелит, сепсис аупі тнсе, тіс жлынады. Ал олдан-ан ем шаралардан кейін тістегі ауру басылса, емді созылмалы перио-донтитті емдегендей жаластырылады.