Ебекті физиологиялы маызы

4. ИЛЮЮСТРАЦИЯЛЫ МАТЕРИАЛДАР:

«Power Point» программасындаы слайдтар.

ДРІС ТЕЗИСТЕРІ:

· Организмге тигізетін серіне байланысты барлы мамандытарды шартты трде 4 топа блуге болады:

· Мамандыа маызды немесе «кілттік» функциялар зіні психофизиологиялы негізіне байланысты блінеді:

• Ебекті физиологиялы маызы

· Жасспірімдерді ебекке баулу трбиесіне ойылатын талаптар.

· Ебек жадайына ойылатын гигиеналы талаптар.

ДЕБИЕТТЕР:

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. «Гигиена детей и подростков», 2007, 342с.

3. В.Р.Кучма «Гигиена детей и подростков», 2004, 383с.

1. Учебник «Гигиена детей и подростков» под.ред. В.Н.Кардашенко., М.,М., 1988, 512с.

5. 4.Б.А.Неменко, Г.К.Оспанова «Балалар мен жасспірімдер гигиенасы»,2002,342 б

6. 5.Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков. Под.ред.В.Н.Кардашенко., М.,М.,-1983, 264с.

7. 6.8.Гигиена детей и подростков (руководство для санитарных врачей)/Под ред. Г.Н. Сердюковской и А.Г. Сухарева, М., Медицина, 1986.,496 с.

8. Гребняк Н. П ., Агарков В.И. Психофизиологические основы профориентации учащихся общеобразовательных школ (Методические рекомендации, Донецк , 1987 г.).

9. Карцев И. Д. Халдеева Л.Ф., Павлович К. Э. Физиологические критерии профессиональной пригодности подростков к различным профессиям.( М., 1977.-177 с.

10. Левин В.М., Рутенбург Э.С. Профессиональная ориентация и врачебная профессиональная консультация подростков., Л., - 1977.- 272 с.

11. Медицинские и психофизиологические аспекты профориентации школьников ( М.,- 1991 г. ) .

12. Сухарев А. Г. Медицинские аспекты профессиональной ориентации школьников М., -1982 .

6. Баылау сратары: (кері байланыс)

Организмге тигізетін серіне байланысты барлы мамандытарды шартты трде 4 топа блуге болады:

Е кп таралан -ауыр жмыс жадайлары мен олайсыз факторлары жо мамандытар. Олар: кесе жмыстары, халыа ызмет ету саласы, аспаптар (прибор) растыру, электр-есептегіш машиналармен жмыс, саат жндеу т.б. Бл топтаы мамандытарды медициналы арсы крсеткіштер ойылмайтындытан, оларды денсаулыында жне дене бітімінде, психикалы дамуында ауытулары бар жасспірімдерге сынуа болады.

		2 топ

олайсыз ндіріс факторлары орташа жне уаытша сер ететін мамандытар, мысалы, аспазшыларды жмысы жоары температура мен жоары ылалдылыты сер етуіне байланысты болады.

		3 топ

ртрлі ндірістік олайсыз факторлар траты трде сер ететін мамандытар. Мысалы, тоыма цехтарында жмысшылара жоары температура, ша-тоза, шуыл траты трде сер етеді.

Ауыр жне зиянды жадайлары бар мамандытар (300-ге жуы мамандытар мен жмыстар) жасспірімдерді денсаулыына ойылатын талаптардан баса, мндай жмыстара орналасу шін 18-ге толмаан жастарды алуа тыйым салынады жне мндай жмыс орындарында оушылар кніне 3 сааттан арты болмауы керек.

Оушыа педагогпен растырылан сипаттама келесі сратардан трады:

Ерекше аблеттілігі (техникалы, математикалы, спортты, йымдастырушылы жне т.б.).

жымдаы араласушылыы (араласыш, коммуникабельділігі, беделділік).

Ынта, зейін ою тратылыы, жаа жмысты тез абылдай алатындыы, алаасарлы.

Ойлау мен сйлеу абілетіні жылдамдыы.

Темперамент (озалышты, баяулы, ызбалы, салматылы).

Ттенше жадайлара дайындыы.

Осындай мліметтерді пайдалана отырып, дрігер жасспірімдерді мамандыа дайындыына денсаулы жадайы ана емес, сонымен атар кейбір негізгі психофизиологиялы белгілеріні де жарамдылыына баа береді.

Жмысшылар организміне ойылатын талаптар талдап крсетілген, мамандыты сапалы сипаттамасыны да (профессиограмма) маызы да те зор.

Профессиограммалар ндірісті гигиеналы баасын жне е бастысы жмысшыларды жеке типологиялы жадайларына ойылатын талаптарды крсетеді.

азіргі кезде профессиограмма банкі рылуда, оларды негізінде жмысшыларды организмдеріне ойылатын талаптарды жетекші принципі бойынша мамандытарды классификациялары делетін болады.

имыл-озалыс – блшы ет кштері, тзімділік, координация.

Сенсорлы – кру, есту, иіс сезу, дм сезу, вестибулярлы тратылы.

Жйке ызметіні жеке типологиялы ерекшеліктері – оны кші, жылдамдыы, біркелкілігі.

Аттенционды-мнемикалы - кіл аудару, есте сатау.

Осы жктемеде крсетілген «кілттік» функцияларды ажет санына байланысты барлы мамандытарды мынандай топтара блуге болады:

Кілттік функцияларды саны 10 жне одан да кп (бульдозер машинисі, комбайн машинисі жне т.б.) Бл топа «кілттік» функцияларды барлы 4 тріне де е жоары психофизиологиялы талаптар ойылады.

Психофизиологиялы кеес міндетті трде ажет.

(шоферлер, тау-монтажшылары жне т.б.) Бл топтаы мамандытарды кбі 4 трді бріні функциясына талаптар ояды, одан аландары 3 трден кем емес.

Психофизиологиялы кеесті ткізу ажеттігі жоары.

Кілттік функцияларды саны 4 жне одан да аз (брылау станоктарыны машинисі, радиоаппаратураны растырушылар, ЭВМ операторлары жне т.б.).

Кеесті мамандыты бріне бірдей жргізбесе де болады.

Жасспірімдерді мамандыа бейімділігіні алыптасуы.

7-8 сынып оушыларыны арасында маманды тадауа талап-тілектерін анытау жеке гімелесу кезінде келесі сратар ою арылы аныталады:

андай мамандытар сізді кп ызытырады?

8 сыныптан со айда оыыыз келеді?

Мектепте алыыз келе ме, лде ксіптік-техникалы училищені дрыс кресіз бе?

Ебекке оыту баытыны айсысын тадаыыз келеді?

Мектепті бітіргеннен кейін айда барыыз келеді?

Оуды жаластырыыз келе ме, лде жмыс істегііз келе ме?

Сізге бл жадайа атысты ата-анаыз андай аыл осады?

Мектеп дрігері сол аудана, алаа немесе облыса ебек кадрларыны ажеттілігін білуі керек жне жасспірімдерге е бірінші кезекте соан сйкес мамандытарды сынуы тиіс.

Дрігер мектеп оушыларын мектеп аралы оу-ндірістік комбинаттарда дайындауа арналан мамандытарды тізімін жасы білуі керек.