Ттыну функциясы. Ттынуа шектік жне орташа бейімділік. Жинатау функциясы. Жинатауа шектік жне орташа бейімділік.

Макроэкономиканы микроэкономикадан айырмашылыы. Экономикалы модельдерді пайдалану (айналым лгісі).

Экономика ылымы екі басты блімнен трады:макроэкономика жне микроэкономика. Микроэкономика- фирмалар, й шаруашылытары, кіметтік агенттіктер сияты шаын бірліктер жасайтын тадауларды зетрттейтін экономиканы блімі.Макроэкономика-экономиканы инфляция,жмыссызды,экономикалы су секілді ірі масштабты экономикалы былыстарын зерттейтін блігі.Макроэкономика экономиканы бір лкен былыс ретінде арастыратын ылым.Ол экономикадаы іс-рекеттерді біріктіріп жалпылай арастырады.Белгілі бір уаыт аралыындакейбір фирмалар ндірген німдеріне бааны сіреді,кейде тмендетеді.Макроэкономика теориясыны негізі ретінде микроэкономика теориясы пайдаланылады.Микроэкономика пні-й шаруашылытары мен фирмаларды берілген экономикалы шарттарда шешім абылдау жне сол "берілген" шарттарды зара ызметтері арылы алыптастыру механизимдері болып табылады.Макроэкономика мен микроэкономиканы айырмашылыы ттынушы талам теориясын біріктіріп арастыратын ылым болып табылады.Макроэкономика барлы жалпы субъектілеріні іс-реткетін зерттейді.Мысалы:й шаруашылыы,фирма,т.б.

Макроэкономикалы модель дегеніміз-экономикалы былыстар мен процестерді жеілдетілген абстрактілі крінісі,ол экономикалы айнымалыларды арасындаы зара байланыстар мен араатынсатарды анытайды.Макроэкономикалы модельдерді олдану арылы мемлекет экономикаа сер ету нктелерін,жргізіліп жатан саясат аидаларын, пайыды ойылым,ебекаы динамикасы, инфляция темпі, ндіріс клемі, айырбас баамы жне т.с.с. былыстарды басару мехнизмдерін анытайды.рбір модель белгілі бір масатта рылады:экономикалы былыстарды тсіндіру, экономикалы задылытарды зерделеу, жоспарлау жне болжау.

Макроэкономикалы айналым моделі тмендегідей болады:

Ресурс нарыы
Табыс н. фактор

Ф. ресурстара

жіберген шы.

 

 

  аржы нарыы
Инв.рал капитал таза аыны

       
   
 
 


жина

 

мемл.

арыз

       
   


  фирма
салы салы

       
   


субс. Транс.

тлем

               
 
   
       
 
 
 

 

 


инв. импорт

  Тауарлар нарыы
шыын

тт.шыын

фирма табысы

           
 
 
   
     
 

 

 


экспорт

       
   
 
 

 

 

 


max

min

       
   
 
 

 

 


Макроэкономиканы масаттары мен дістері.Негізгі макроэкономикалы крсеткіштер. лтты шоттар жйесіні баса да крсеткіштері.

Макроэкономиканы негізгі масаты жеке фирмалар мен жмысшыларды дамуын арастыру емес,экономиканы жиынты беталысын талдаудан трады.Макроэкономиканы негізгі мселелері:

-экономикалы суді амтамасыз ету;

-жалып экономикалы тепе-тедік жне оан жету шарттары;

-макроэкономикалы трасызды,оны шешу жне реттеу дістері;

-экономикалы іс-рекет нтижелерін анытау;

-сырты экономикалы атынастарды отайландыру;

-халыты леуметтік амсыздандыру.

Макроэкономиканы масаттары:

1)траыт экономикалы су;

2)бааны тратандыру;

3)тлем баланс тратылыы.

Эк- процестерді танып білуді бірнеше зерттеу дістері бар, олар:

1. лгі моделі

2. Ауызша талдау

3. Жазбаша талдау

4. Формула арылы

5. Схемалар

6. График

7. Апаратты технология

Белгілі бір уаыт аралыындаы белгілі бір мемлекет халыны экономикалы белсенділігіні нтижесін лшеу шін макроэкономиканы негізгі крсеткіштері:лтты байлы,жалпы ішкі нім мен жалпы лтты нім олданылады.

лтты байлы-затты игіліктер оры мен жерді ны.Ол имараттар,рылыстар,рал-жабдытар мен орлардан трады.

Жалпы ішкі нім-лтты территория шекарасында барлы ндіріс факорларын олдану арылы белгілі бір уаыт аралыында ел экономикасында ндірілген соы тауарлар мен ызмет крсетулерді аымдаы нарыты ны.

Жалпы лтты нім-белгілі бір уаыт арасында берілген ел азаматтарыны меншігіндегі,соны ішінде баса мемлекеттер шекарасында орналасан,ндіріс факторларымен ндірілген соы тауарлар мен ызметтерді аымдаы нарыты ны.

лтты шоттар жйесінен тыс крсеткіштер.Кез- келген елде лтты шоттар эконом/ жиынты ндіріс клемін лшеу шін рылан. Эконом/ лтты шоттар жйесі жеке фирмадаы бух.есепке сйкес келеді. лтты шот/р жйесіне кіретін крсеткіштер ндіріс клемін белгілі уаыт мезетінде лшеуге ж/е эконо/ ызмет етуді жасартуа баыт/ан мемлек/к саясатты ру мен жзеге асыру негізі болып таб/ды. лтты шоттар жйесі/ басада крсеткіш/не :

лтты табыс келесі компоненттерден ралады: ебек аы, таза пайыздар, рента, меншік иелеріні табыстары, корпорацияларды пайдалары.

Таза лтты нім Т =Ж –Аммортизациялар.

лтты табыс = Т – жанама салы.

Жекке табыс =Т – корпорацияларды пайдасы + дивиденттер – леметтік амсыздандыруа арналан жарна + трансферттік тлемдер – таза пайда + пайыз трінде жеке табыс.

олдаы жеке табыс = жеке табыс – жеке салыты жне салыты емес. Жеке олдаы табыс = тутыну + жинатар, мндаы жинатар уш топа блінеді:

· Жеке жина (S) = Y-T-C

· Мемлекеттік жина (Sm) = T-G

· лтты жина (Sy)=S+Sm=Y-C-G

 

Ттыну функциясы. Ттынуа шектік жне орташа бейімділік. Жинатау функциясы. Жинатауа шектік жне орташа бейімділік.

Экономикада ндірілген німні кп блігі ттынуа кетеді.Ттынуды барлы формалары Ж-ні 2/3 блігін райды,мны зі ттыну жайлы шешім абылдауды экономикадаы біршама маызды срастарды бірі етеді.

Ттыну клемі олдаы бар табыса туелді деп болжамдайы.Нерлым олдаы бар табыс жоары болса,сорлым ттыну клемі жоары болады.Осылайша,ттыну функциясы келесі трде беріледі:C=C*(Y-T).

Бл тедеу мынаны крсетеді:ттыну олдаы бар табысты функциясы болып табылады.Ттыну клемі мен олдаы бар табысты арасындаы туелділік арапайым ттыну функциясы деп аталады.

Сызыты функцияны ашса:C=C0+c(Y-T),мндаы C0-автономды ттыну немесе олдаы бар табыса байланысты емес бастапы ттыну;c-бл MPC-ттынуа шекті бейімділік.

Ттынуа шекті бейімділік-бл олдаы бар табысты бір бірлікке жоарылауы нтижесіндегі ттыну клеміні згеретін шамасы.Ол С мен (Y-T) арасындаы байланысты крсетеді.

Бл тедеу олдаы бар табыс бір бірлікке згергенде,С аншаа згеретінін немесе олдаы бар табыс згерісінде ттыну згерісіні лесін білдіреді.детте MPC 0 мен 1 интервалындаы мндерді абылдайды.

Тмендегі графикте ттыну функциясы крсетіген.Ттыну функциясы крсетілген.Ттыну фуекциясы графигіні клбеулік брышы олдаы бар табыс бір бірлікке згергенде,ттыну клеміні аншаа згеретінін крсетеді,яни ттыну функциясыны клбеулік брышы MPC юолып табылады.

 

 

С

С=C(Y-T)

MPC

       
 
   


C

 
 


(Y-T)

C0

Y-T

Ттынуа шкеті бейімділік тсінігімен атар жинатауа шекті бейімділік крсеткіші бар жне ол былай аныталады:

 

Ттынуа шекті бейімділік секілді жинатауа шекті бейімділік крсеткіші де 0 мен 1-ді арасына атысты болып келеді.

Ттынуа жне жинатауа шекті бейімділікті осындысы 1-ге те болуы керек:MPC+MPS=1.

Сонымен атар ттыну мен жинатауа орташа бейімділік сияты крсеткіштер кездеседі.Ттынуа орташа бейімділік (APC)-бл олдаы бар табысты бірлігіне келетін ттыну клеміні шамасы,яни:

Ал жинатауа орташа бейімділік (APS)-олдаы бар табысты бір бірлігіне келетін жинатау клемін білдіреді.Ол быдай аныталады: