Жиынты сраныса сер етуші факторлар, оны жылжуы (графикалы трде ашып крсету).

Жиынты сраныс исыы тмен оа арай баытталан.рбір берілген аша сынысы дегейіне нім шыару клеміні белгілі бір мні сйкес келеді.Жиынты сраныса баалы жне баалы емес факторлар сер етеді.Баалы факторды серінен P баа дегейі ктерілсе,Y нім шыару клемі ысарады,яни P жне Y арасындаы кері туелділік механизмін крсетеді.Мнда згеріс тек AD исыыны бойымен ана згереді.Яни,AD-а сер ететін баа факторыны нтижелері келесі:

1)Пайызды млшерлемені нтижесі:PrAD;

2)Байлыты нтижесі:PбайлыCAD;

3)Импортты нтижесі:PX_nAD;

Жиынты сраныса баалы емес факторлар сер еткенде AD исыы оа жоары немесе сола тмен жылжиды.Баалы емес факторлара келесілер жатады:

1)Ттынушыларды шыындарыны згеруі:

2)Инвестициялы шыындрды згеруі;

3)Мемлкеттік шыындарды згеруі;

4)Наты экспорт клем шыындарыны згеруіні нтижесінде;

5)Аша массасы жне аша айналымыны жылдамдыы.

AD₂

AD₁

Жиынты сыныс. Жиынты сыныс трлері (графикалы трде ашып крсету).

Жиынты сыныс деп бл сатушыларды р трлі баа дегейінде сынатын,тауарлар санымен крсетілген ызметтер млшерін крсетілуін айтамыз.

Жиынты сынысты трлері:

1)классикалы модель;

2)кейнстік модель.

Классикалы модель-бл экономиканы за мерзімдегі кезеін зерттеуін айтамыз:LRAS-белгіленуі.

P LRAS P

Клас.

аралас

кейнс.

Y Y

сер ететін факторлар:

а)баалы фактор:орта бааидегейі жатады,нім клемі потенциалды.

)баалы емес факторлар:капитал,ебек,адам капиталы,табии ресурстар,технологиялы білім.

Y=f(K,L)=y

AS=AS(K,L,H,N,r)

Кейнсианды модель-бл экономикадаы іс-рекеттеріні ыса мерзімді згерістерін зерттеуін айтамыз.(SRAS)

SRAS

сер ететін факторлар:

Баалы факторлар:орташа баа дегейі,жиынты сыныс талдауында,баа згермейді,ал нім клемі дегейі згеріп отырады.

Баалы емес факторлара:ресурстарды баасы,ресурс клемі.ресурс німділігі,технологиялы процесс,бизнеске салынатын салы,трансферттер,экономиканы мемлекет тарапынан реттеу.

AS=AS(P_тауар,P_ресурс,Q,n,r,Ix,Ir,G)

Жиынты сыныс исыын ру, оан сер етуші факторлар оны жылжуы (графикалы трде ашып крсету).

P₁

P₂

Y₂ Y₁

Баалы емес факторлар:технологиялы згерістер,ресурсты бааларды згерісі,фирмалар салы саясатыны згерістері,т.б.

P AS₁ AS₂

Жиынты сыныс ндіріске байланысты, ал ндіріс мерзімге байланысты. 3 уаыт трі:

ыса мерзім – кейнстік шекті - р-траты, у-згереді - 1

Орташа мерзім – кейнстік алыпты - p да, у те шамалы згереді - 2

за мерзім – классикалы – p згереді, у траты - 3

Жиынты сраныс пен жиынты сынысты тепе-тедігі (AD-AS лгісі). Экономикалы сілкіністерді кздері жне тигізетін сері (графикалы трде ашып крсету).

Жиынты сраныс пен жиынты ысыныс исытарын бір диаграммада орналастырып,АD-AS графиктік моделін шыаруа болады.Мндаы алыптасатын ш жадай жиынты сынысты классикалы,кейнстік алыпты жне КЕйнстік шекті тсілдемелеріне сйкес келеді.

рбір жадайда макроэкономикалы тепе-тедік AD жне AS исытарыны иылысу нктесімен аныталады.Бл иылысу нктесі рашан да нарытаы тепе-тедік бааны крсетеді.

Классикалы жадайда:

P AS

P₀

Y₀

Кейнсті алыпты жадайында:

P₀

Y₀Y

Кейнсті шекті жадайында:

P₀

Y₀ Y

Жиынты сраныстаы крт згерістерді мысалын арастырайы:банк шоттарынан ашаны тарату шін автоматтарды рылуы.Бл олма-ол ашаны алуды жеілдетіп,аша орларына халыты сранысыны тмендеуіне алып келеді.

Жиынты сранысты шогі мынандай график трінде болады:

LRAS

P B SRAS

A AD₂

AD₁

Y Y

ыса мерзімді кезеде жиынты сранысты суі ндіріс клеміні суін,яни экономикалы суді тудырады.Фирмалар німіні кбісін брыны баамен сатады.Сондытан олар жмысшыларды кбірек жалдайды,жмыс уаытын сіреді жне ндірістік ксіпорындар мен ондырыларды біршама интенсивті олданады.

Жиынты сыныс жаынан болатын сілкініс-бл фирманы алыптастыратын баалары мен тауарлар ндірісіні шыындарын озайтын экономикалы жадайды крт згеруі.сыныс жаынан болатын шоктар баалар дегейіне тікелей сер ететіндіктен,кейде оларды баа шоктары деп те атайды.ыса мерзімдік жиынты сыныс исыы жоары арай жылжиды.Егер жиынты сраныс траты болып алса,А нктесінен В нктесіне ауысу орын алады:баалар дегейі седі,ал нім шыару табии дегейінен тмендейді.Мндай жадай лдыраушылы деп аталады.

P LRAS

SRAS₂

SRAS₁

Y Y

IS исыы; IS исыыны графигін шыару.IS исыындаы бюджеттік салы саясаты. IS исыыны клбеуіне сер ететін факторлар оны жылжуы (графикалы трде ашып крсету).

Тауарлар мен ызметтер нарыындаы байланысты тсіну шін игіліктер нарыындаы макроэкономикалы тепе-тедікті арастыру ажет.Оны IS исыы арылы крсетуге болады.Ол тауарлар мен ызметтер нарыында пайда болатын пайызды млшерлеме мен табыс клемі арасындаы байланысты крсетеді.

IS исыыны рбір нктесі берілген пайызды млшерлеме кезінде табысты дегейін крсетеді.

Дискреционды бюджет-салы саясатыны негізгі ралдары:

1)тауарлар мен ызметтерді мемлекеттік сатып алулар клемдеріні згерісі;

2)салы салулар сомаларыны згерісі.

G мен T траты деп алса,бюджет салы саясатыны згеруі IS исыын жылжытады.

Тмендегі графигімде мемлекеттеік шыындарды G₁G₂ дейін суі IS исыын алай згеретінін кру шін Кейнс кресі бейнеленген,бл жадайда r пайыз траты r деп алынан.Кейнс кресі бюджет саясатыны згеруі жоспарланан шыындарды згертетінін крсетеді.

Салытарды азаюы,мемлекеттік шыындарды суі табысты сіреді,ол IS исыын оа жылжытады.Салытарды суі,мемлекеттік шыындарды азаюы табысты азайтып,IS исыын сола арай жылжытады.

1)T немесе GEYIS

2)T немесе GEYIS

Тауарлар мен ызметтерге сранысты сіретін бюджет-салы саясатыны згерісі IS исыын оа жылжытады.Ал сранысты кемітетін бюджет салы саясатыны згерісі IS исыын сола жылжытады.

Y=E

E₂=C+I+G

E₂=E₁ E₁=C+I+G

45⁰

Y1 Y2 Y

r^*

IS IS₁

Y1 Y2 Y

12.LM исыы; LM исыыны графигін шыару.LM исыындаы аша-несие саясаты. LM исыыны клбеуіне сер ететін факторлар оны жылжуы (графикалы трде ашып крсету)