Таырып. Тіс жегіні емдеу.

Тіс жегіні емдеуді екі трі бар:

І. Жергілікті ем (этиотропты) – жмса тіс кірлерін, заымданан кіреуке мен дентинді алып тастау, тіс тбін ошаулау, тісті анатомилы крінісін жне ызметін алпына келтіру.

ІІ. Жалпы ем (патогенетикалы) – тістерді атты тіндеріні тіс жегіге арсы труын кшейту шараларына айтылады. Ол дрі – дрмектерді кмегімен тіс тіндеріне жне жалпы азаа сер ету.

Жалпы емі: Тіс жегі ауруыны ршуінде, ауыз уысында кптеген тіс жегімен бзылан тіс боланда, не жедел аымды тіс жегіде таайындалады. Мнда ол тмендегілерге баытталады:

- тіс жегіні негізгі себебіне;

- азадаы жалпы тіс жегіні тудырушы жадайларды жоюа;

- азаны жалпы иммунитетін ктеру ммкіндігіне;

- тісті атты тіндеріні жалпы жне жергілікті мнбірлерге арсы труына жадай жасауа.

Дрі – дрмектерді таайындау арылы тіс тіндеріні оректетуіне сер етіп, кіреуке кристалдарыны негізін райтын негізгі ораныс ызметіні жадайын жасартуа аратылады.

Ол жедел аымды тіс жегілерде байалады. Жедел аымды тіс жегі жкті йелдерде, жас спірімдерде, кп науастанып, лсіреген балаларда кездеседі. Бл науастарда сйек тіндерінде , Са, Fe, Cu, Mg жне т.б. микроэлементтер кемейіп, здеріні катализаторлы ызметін атара алмайды. Сондытан оларды осымша азаа енгізу ажет болады.

Кальций - алыпты жадайда кніне кальции 1г азаа ажет болады. Бл элементті дрі - дрмектер жне таамдар арылы енгізуге болады. Са ст жне оны німдерінде, сары уызда, лобия, тсті ырыабатта, балыта кп болады.

Дрі – дрмектерден:

1.Глюконат кальций 0,3 – 0,5г 1 таблеткадан кніне 3 рет

5 – 6 жастаы балаа 1 – 1,5г

7 – 9 жастаы балаа 1,5 – 2г

10 – 14 жастаы балаа 2 – 3г

2.Кальций глицерофосфат – 0,25г – 0,5г кніне 3 – 5 рет

3. Кальций лактат – 0,5 – 1г кніне 2 рет

Фосфор тіс жне сйек тіндерін суіне, ан жаратуына демеуші (стимулятор) болып саналады. Адам азасы кніне Р 1,5 – 2г талап етеді. Фосфор - ет, бауыр, жануар миында, балыта, лобияда те кп.

Дрі – дрмектерден тмендегілер фосфорды орын толтыру шін таайындалады.

1.Фитин – рамында трлі Р ышылдары бар препарат.

2.Геофитин – 0,25г таблеткада шыарылады. 1 таблеткадан кніне 3 рет таайындалады.

3.Кальции глицерофосфат – 0,3 г кніне 3 рет.

4.Кальций глицерофосфат тйіршіктері – 1 – 1/2 шай асыта кніне 2 – 3 рет.

Темір - кніне 15 мг аза шін ажет. Ол етте, бауырда, бйректе, ара нанда, сары уызда, алма, лпынайда кп болады. Препаратарынан темір лактат 0,3г кніне 3 рет абылдау керек.

Фтор - жалпы ем шін F ажетті элемент болып саналады. Ол тісті атты тіндерін атайтады.

Фторлы натрий таблеткада не ерітінді трінде шыарылады. Суда F млшері 0,8 мг/л тмен боланда таайындалады. 2 жаса дейін кніне 0,25 мг, 2 ден 5 жаса дейін 0,5 мг кніне 5 тен лкен болан балалара 1 мг, одан кп беріп болмайды.

Тіс жегіні жедел трінде азаны ораныс ызметін кшейту шін ОЖЖ(орталы жйке жйесі) ызметін жоарылатып сер етуші препараттар таайындалады. Олара: жень – шень, алтын тамыр, элеутерококк, нуклеин ышылыны тздары, пентоксил, метилура-цил, калии оротат, рибоксин т.б. жатады.

Сонымен атар патогенетикалы емде В тобыны друмендері, С, D, А жне Е друмендері таайындалады.

В друмендеріазаа азы – тлік арылы да ендірсе болады. В тобы друмендері сыра ашытысында, ноатта, лобияда, ара нанда, гречка жне арпа ндарында кп болады.

С друменібалы, ара араатта, итмрын жемісінде, лимонда, мандаринде, кивиде кп.

D друменібалы майында, треска бауырында, сарыуызда, сары майда кп болады.

А друменісары майда, сарыуызда, сбізде, ызыл алампырда болады.

Е друменікнбаыс, жгері, соя майларында кп кездеседі.

А, Е жне D друмендері калий – фосфор алмасуын реттейді.

Жоарыда айтыландар ескеріле отырып рамында макро жне микроэлементтерге бай, кмірсулар шектелген, дрыс таматануды жола ою ажет.

Жергілікті ем:

Тіс жегі мен заымдану дрежесіне арай жергілікті ем таайындалады. Жергілікті этиотропты ем негізінде оташылды жолмен орындалады. Олар тмендегі кезедерден трады:

- жансыздандыру;

- уысты ашу;

- уысты кеейту;

- леттенген тіндерді кесіп алып тастау (некротомия);

- уысты алыптастыру;

- кіреуке шетін тегістеу;

- тіс жегі уысын антисептик ерітінділермен деу (70 спирт);

- рату;

- аралы пломбалар ою (емдік, ошаулайтын);

- траты пломба салу;

- пломбаны тегістеу, жылтырату.

Бл кезедер тіс жегіні барлы дрежелерінде олдана бермейді.

 

І. Тіс жегіні да кезеіндегі - олданылатын жергілікті ем шаралар.

Да кезінде кіреукеде микроэлементтер жойыла бастайды. Оны тсі аарып, бор трізді болады, сті а кірлермен жабылады.

1) Ем олданудан алдын а кірлерден тазаланып, 3 % сутегі асын тотыы мен жуылады, ауыз уысы шайылып мата білтелермен сілекейден ошауланады. ра ауамен кептіріледі, да сол кезде аарып крінеді. Даты анытау шін метиллен кгіні 2 % сулы ерітіндісі де жаылып, боялуына арай аныталады. Оша болса кк тске боялады.

Емдеу кезінде оша препаратталмайды. Тазаланан тіс беткейіне дрі- дрмектерді сідіру (аппликация) жолымен ендіріледі. Ол шін тмендегі дрілерді олданамыз:

- 10 % глюконат кальции ерітіндісі;

- 1 – 3 % ремодент;

- 2 – 10 % кальции фосфатыны ышылдандырылан ерітіндісі.

олдану тсілі:

- жоарыдаыдай тіс беткейі тазаланып, ратылады;

- реминерализациялайтын ерітіндіге (кальции глюконат 10 %, ремодент, кальции фосфат) маты тампон малынып, ошаа 15 – 20 минута (р 5 мин мата ауыстырылады) ойылады;

- тіс беткейін ратып, 2 – 3 минута мата тампонды 2 – 4 % натрии фтор ерітіндісіне малып ойылады.

2) Реминерализациялайтын емді фторлак не электрофорез жолымен де жасаса болады.

Электрофорез жолымен ременерализациялайтын ем жасау:

- тіс беткейі тазаланып, ошауланып, ратылады;

- тіс беткейіне ерітіндіге малынан мата тампон о электрода оралып ойылады, катодты науас олына береді.

Ток кшін 30 – 50 мкА ге ктереді. Емді 5 – 10 мин жасалады. 1 курсына 10 – 15 ем абылдау ажет.

3) Фторлакпен тіс беткейлерін жабу.

- тіс беткейлері тазаланып, шайылады;

- тіс ошауланып, ратылады;

- фторлак жаылады, 1 – 2 мин ратылады.

2 саата дейін атты тама жне таам жемейді, 12 саата дейін тіс тазаланбайды.