Жоары температураны олданылуы жне сер етуі.
Жоары температураны гемостатикалы эффектісіні механизмі-тамыр абыраларындаы ауыздарды коагуляциясы, ан юыны жеделдетілуі.
Мына трде олданылады:
· Ысты ростворлар олданылады (паренхиматозды ан кетудегі операцияда).
· Диатермокоагуляция. Тамыр абыраларыны коагуляциясымен некрозы алып келетін, жоары то аымында негізделген метод.
· Лазерлі фотокоагуляция плазмалы скальпель-хирургияны жаа техналогиясына негізделген тсіл. Блар да локальды коагуляциялы некрозды пайда болуына негізделген, біра, диатермокоагуляцияа араанда дорерленген жне ан кетуді жмса тотатады.
Химиялы тсілдер:
Пайдалануына байланысты бор химиялы жне биологиялы тсілде жергілікті жне жалпы тсілдерге блінеді.
1. Жергілікті химиялы гемостатикалы - асазанда, жараат кезінде анды тотатуа олданады. анны рамында тробм тез тзілуіні серінен сер етеді.
2. Тамыр тарылтушы препараттар-адреналин. Тісті эстракциясы кезінде ан кетуді профилактикасы ретінде, асазаннан ан кету кезінде олданылады.
3. Фибринолаздарды ингибиторлары-аминокапронды ышыл. Асазаннан ан кету кезінде асазана енгізеді.
4. Карбазахром. Капиллярлы жне паренхиматозды ан кету кезінде олданылады.
анны ауы жараатты ушыуы адам мірі шін ауіпті болып табылады. Заымдалан тамырды сипатына байланысты анны ауы кретамырлы, са тамырлы жне лпершек болып блінеді.
Кре тамырдан ан ол заымдалан кезде аады. анны блайша ауы те ауіпті, йткені ыса мерзімде организмнен те кп ан кетеді. ан ал ызыл тсті, ан баяу аады немесе атылайды.
2-сурет. анныкретамырданауы
Кктамырданаананолзаымдаланкездеаады. андмпусізздіксізаыспенбаяушыады, тсіошылызылнемесешиедейызыл.
3-сурет. анныкктамырданауы
сатамырлардананаудененісатамырларызаымданандабайалады. Заымдананішкіоргандардаысаантамырларыныанныауы (бйрек, ккбауыр, бауыр) лпершектідепаталады.
Кре тамырдан аан анды тотату алашы медициналы кмекті негізгі міндеттеріні бірі. Кре тамырдан аан анды уаытша тотатуды е белгілі жне жылдам дісі - заымдалан кре тамырды жоары жаынан саусапен басу. ан тамыры сйекті жанына немесе стінен тетін тстан жасаан оай.
4-сурет. Кретамырданысатындадылыжерлер
Саусапенандытотату. йыкретамырынонызаымдаланжердентмен (жреккежаын) мойынныжлынынанысады. Бданкейінжараатазартылантаыштыаттырабайлайды, содансожараатазартылан, ысатынтаышойып, оныстінебинтті, салфетканны, матанынемесеолдабарзаттыалы, ныызкесіндісінсалыпорайды (5а-сурет).
Шышыт кре тамырын беттегі жарадан ан аан кезде с саусапен шышытты брышына ысады (5б-сурет).
Самай кре тамырын баста анауа бейім жара боланда бас бармапен ла аланыны алдынан самай сйегіне ысады. Саусаты одан 1-1,5 см ашытыта стау керек (5в-сурет).
Таымды кре тамырды бананы астындаы шырда бірінші абыраа ысады, бл ан ауа бейім жараат. Иыта, иы буыныны маайында немесе олтыты астында боланда олданылады (г-сурет).
Иы кре тамырын, егер ан ауа бейім жара иыты тменгі блігінде немесе білекте болса, екі басты блшы етті бйір жаынан ортан жілікке ысады (5д-сурет).
олты кре тамыры иыты орта жне тменгі блігінде. Жарадан ан аан кезде ортан жілікті шыыы басына ысады (иы буынны жоары жаында с саусаты тіреніш те отыра алан саусапен кре тамырды ысады), (5е-сурет).
Шапты тірегіндегі санны кре тамырын орта жне тменгі ттас сан кре тамыры заымданан кезде тйілген ждырыпен баса отырып, мадай сйегіне ысады (5ж-сурет).
5-сурет. Кретамырдысаусапенысу
Кріжіліктікретамырынышызаымданандабасбарматыбілезігініжанындаысйеккеысады.
анныаанжерібойыншаолсыртыжнеішкіболыпблінеді. Сыртыанауая-ол, бастымаайы жарааттанандажиікездеседі, ішкіанау, жрек, кпе, бауыр, ккбауыр, ішек-арынтамырларызаымданандапайдаболады. Ішкіанаукеуде, іш, бас, куысынансыртааыпшыандааныбайалады, аланжабыуыстаражиналса, кпкедейінбілінбейді.
Ая-олбуындарынбгуарылыандытотату:сиранемесетабантірегіндеорналасанжарадананаанкездетізешырындаыкретамырдыысады, солшінлкенсаусатардытізебуынныалдыыжаыныстінеояды, алаландарыментамырдысйеккеысады.
антамырынсаусапенбасуедуіркш-жігердіажететедіжнеоныкштіжасыадамжасааннызінде 15-20 минуттанартыстаптраалмайды. Сондытандатамырдысаусапенбірденбасып, ммкінболатынболсакйдіргінемесебраудыжылдамоюажет.
Тамшылайаанандытотатушінкдімгітазартылатынтаышты, ммкінболсаысатынтаышты, оюжеткілікті. Таышаанкбірексісе, айтаданорауажет. Шынтабуынытірегіндегіиыкретамырыншынтабуынындаолдыаырынадейінбгуарылыжабуаболады (6-сурет).
6-сурет. Ая-олбуындарынбгуарылыандытотату
Кйдіргіжнебрауоюарылыандытотату. Кктамырданжнесатамырлардананаанкездедеттеаттытазартылантаыштыолданады, заымдаланжерді аттыбайлаптастайды, ая-олдыктеріпояды.
Барлыжадайлардадененісыртыжаынананаанкездеденемшелерінеантотататынкйдіргіні, басааттытаышорауарылыандыуаытшатотататуаболады.
антотататынкйдіргіені (1,5-2 см) жалпа, иілмелірезинакесіндісі. Оныбіршетінеілгек, екіншішетінеілмегібаржзікшебекітілген (7-сурет).
7-сурет. Кретамырданаанандыкйдіргіойыптотату
антотататын кйдіргіжнебрау оютртібі›
1. Кйдіргіая-олдыкез-келгенжерінеойылуыммкін.
2. Кйдіргіоярданбрыноныастынажаралыныкиімінтсейдінемесебинттібірнешеабатынорайды.
3. Кйдіргінісаларалдындатартады, сонанкейінтартудылсіретпейая-оласалады, блжадайдакйдіргіабатынырбірорамыналдыналасалады.
4. ысудыжеткіліктілігінбаылаукретамырдысезімталжерлеріндетамырсоысыныжоалуыжнеаннытотауыболыптабылады. "лсізойыланкйдіргіанауынкшейтуммкін, алаттытартыланкйдіргіжйкенізаымдауммкін.
5. Кйдіргі жазда 2 сааттанарты, алсуыуаытта 0,5-1 сааттанартыоймайды, йтпесекйдіргіойыланжердіжоарыжаындаыая-олдыжансыздануыммкін.
6. Суыуаыттакйдіргіойыланая-олжылытылуатиіс (мата, жылытыойылады).
7. Кйдіргіоюуаытыаазпараындакрсетілугетиіс, алаазддызікйдіргініастынаойылуынемесеаурудыкиіміндегікрмекжерлерітйруеішпенбекітілуіажет. Кйдіргіойанжаралыттеншежадайаймаынанбіріншікезектекетілуітиіс.
Кйдіргіоюкезіндегіателер: айатыжотыы, янионыкктамырменсатамырлардананаанкездеою, жараданашыдененіашыжерінеою, лсізнемесешеттентысаттытарту, кйдіргінішынбосбекіту.
Кйдіргіністінетаыш, орамалоюаболмайды. Кйдіргікзгетсетіндейболыпжатуатиіс.
Кйдіргіретіндешалбарбелбеуіндепайдалануаболады, оныосілмектріндеая-олакигізіптартады.
Кйдіргіболмаанжадайдатамырдананныауынбрауоюарылынемесеая-олдыаттыбгіп, осыкйдестайтружолыментотатуаболады. Браушінаран, ширатыланорамал, матакесіндісіпайдаланылуыммкін (8-сурет).
8сурет. Кретамырданаанандыбрауойыптотату
Дрекіаттызаттаржйенітеззаымдауыммкін. Браушінолданыланзаттыажеттідегейіндебайлайды. Жасалынанілмеккетаяткізедіжнеоныайналдыраотыраілмектіантолытотаанадейінбрайды, одансотаятыая-оламытапбайлаптастайды (9-сурет).
сурет. олабрауойыпандытотатуреті
Брау ою сай-сйекті сырырататын рсім, сондытан тйінні астына андай болсын бір зат ою керек. Кйдіргі ою кезінде байалатын барлы ателер, ауіп пен асыну брауа атысты.
7.4. Таырыпты негізгі сратары:
1. ан кету (артериалды, кктамырлы, капиллярлы) туралы тсінік.
2. ан кетуге алып келетін жадайлар, клиникалы крініс.
3. ан кетулер синдромы (сырты, ішкі, паренхималы, аралас).
4. Туелсіз шыл медбикелік араласу ережелері, пациентті актуалды жне патенциалды мселелері, туындайтын асынулар.
7.5. Саба беруді жне йретуді діс-тсілдері:
- жппен жмыс істеу;
- ситуациялы есептер;
-тест алу.
7.6. дебиеттер:
7.6.1 Негізгі:
1. Момынов Е.., Тойшиева Г.Т., ЕшоваГ.А. «Мейірбике ісіні негіздері» Шымкент 2006 жыл
2. Муратбекова С.. «Мейірбике ісі негіздері» Ккшетау 2008 жыл
3. Мухина С.А., Тарновская И.И., «Теоретические основы сестринского дела» М,. 2008 год
4. Мухина С.А., Тарновская И.И., Практическое рукаводство к предмету «Основы сестринского дела»: учебник- М., 2000 год
5. Островская И.И., Шикорова Н.В. «Основы сестринского дела» М.,2008 год
7.6.2осымша:
1. Т.П. Обуховец «Основы сестринского дела» Практикум. Ростов-на-Дону, «Феникс» 2005 год
2. Т.Морозова Г.И. Ситуационные задачи по дисциплине «Основы сестринского дела»: Практикум. – М., 2008год
3. Т.П. Обуховец «Основы сестринского дела». Практикум-Растов-на-Дону. «Феникс» 2005 год
4. Т.П. Обуховец «Основы сестринского дела». Практикум-Растов-на-Дону. «Феникс» 2009 год
7.7. Білім алушыларды білімі мен дадысын баалау діс-тсілдері:
-ауысша срау;
-тжірибе негізінде рбір манипуляцияларды муляждарда крсету;
- тест алу.
7.1. Таырыбы №37Терминальді жадай. арапайым жрек-кпелік реанимация.7.2. Масаты:Студенттерге терминальді жадай арапайым жрек-кпелік реанимацияны йрету.
7.3. Оыту нтижесі:
Таырыпты оыту нтижесінде студент білуі керек:
1. Терминалды жадайлар тсінігі жне терминалды жадайлара алып келетін себептер.
2. Терминалды жадайлардын сатылары, клиникалы кріністері.
3. Терминалды жадайлар кезінде шараларды йымдастыру (ктім, жадайынын динамикасын баылау).
4. лім халіндегі адамны жне онын жанясыны ажеттілігі (психологиялы кмек крсету).
5. Трлі ургентті жадайларда шыл кмек крсету жне йымдастыру.
6. Реанимация туралы тсінік, реанимация крсеткіштері, арапайым реанимациялы шараларды ткізу дістері (бір жне екі тарушылар).
7. Реанимациялы шаралардын серін адаалау.