Теріні лимфа жйесі

Теріні лимфа жйесі беткейлі жне тере байланыстар тзеді. Беткейлі лимфатикалы жйе арасында кптеген анастомоздары бар, емізікті атардаы крмейтін домала кеейген капиллярлардан басталады. Лимфатикалы тамырды екінші торы дерманы тменгі блімінде орналасан.

Теріні жйке- рефлекторлы аппараты

Тері кп клемде арнайы жйке аппаратыны аяымен немесе жйке содарымен жйке талшытарына аныан, яни оны барлыы теріні рецептивті лкен аймаын ра отырып, сезім мшесі ызметін атарады.

Теріні иннервациясына цереброспинальді, вегетативті жйке атысады. Тері анализаторы екі блімнен трады. Негізгі блігі- ядролы- бас миыны ыртысында арты орталы иілімінде орналасан. Екінші блігі барлы ыртыса жайылан жйке жасушаларында орналасан. Теріні перифериялы жйкелері ш рім райды:

1.теріасты абатыны тере блімінде

2.дерма жне гиподерма шекарасында

3.емізікті атарды тереінде

Жйке баандары жалпы трмен растырылан, яни беткейі днекер тін- эпиневриеммен жабылан, одан тере абатастында периневрий, ал р жйке бааны аптаушы эндоневрий.

Жйке баандары цилиндрлі белаашынан(аксон) жне шваннлвскті абытан трады. Миелинді жне миелинсіз баандарды бледі. Егер аксонды электронды микроскоппен араса, аксолемма, аксоплазманы круге болады.

Миелинді жне миелинсіз талшытар миелин абыымен ажыратылады. Миелин абыы арнайы кезеді ыртысты рылысына ие.

Тері рецепторлары сезімтал талшытарды аыры аспаптары. Олар сырттан тітіркенуді абылдайды. Рецепторларды арнайы трлері тітіркенуді арнайы трлерін абылдайды, олар механо-, хемо-, терморецепторлар, ауырсыну рецепторлары.

Теріні морфологиялы рецепторларын бос жне инкапсуланан деп блеміз.

Функциональді арым- атынаста бос жйке аяшалары е маыздысы, олар кп, дерманы бкіл блімінде ыса жне зын бтатары бар. Осындай рецепторларды негізі тйіршіксіз жйке талшытары.

Капсулаланан жйке аяшалары рылысы бойынша сас. Олар ішкі колбалар мен оны оршаан капсуладан трады, арнайы спецификалы ызметке ие.

Мейснер денешігіе атты капсулаланан жйке денешігі, е кп млшерде алаан, ол саусатарында, ерінде, аба, жыныс мшелерінде, ст бездеріні емізігінде, тілді емізікті шырышты абатында, яни тактильді сезімталды айын жерлерде орналасан. Олар кп блігі созылыы, дерманы емізікті абатында орналасады, негізгі мембранаа тыыз байланысан.

Краузе олбаларыолды саусатарында, иы, бана, табан терісінде, сирата дерма абатында кездеседі. Суы сезімін абылдайды.

Фатер- Пачинитеріні тегіссаусатарында, сырты жыныс мшелерінде, ст безіні емізікшесінде орналасады. Оларды рылысы иын. ысым сезімін сезеді.

Дерманы тере блігі- Руффини денешігі, жылу сезімін абылдайды.

Теріасты май абатында- пластинкалы Фатер- Пачини денешігіысым сезімін жеткізеді.

Теріні безді аппараты.

Май бездері.

Май бездері сл блу асиетіне арай голокринді, яни май бездеріні сл тзілуі физиологиялы дегенерация мен май бездері жасушаларыны ыдырауымен байланысты.

Май бездері табан жне алаан мен табаннан баса барлы теріде орналасан. Май бездері негізінен шаш фолликулаларымен байланысты жне шаш фолликуласына зіні ыса шыарушы ттігін ашады. Таы да тері беткейіне(бет, жыныс мшесіні басы, ст емізігі) ашылатын шыарушы ттігі бар бездер бар. Май безіні слі тері майы.

Май безіні сл блігі біртипті. Перифериялы блімде бірнеше сл блу жасушалары орналасан. Цитоплазма яшытарында май болады.Секретті жасушалар шыарушы ттікке жаындаанда шекаралары аны емес, май блшектеріні млшері лкейеді, ядросы бозарады, цитоплазма рылымы біркелкіленеді, без саылауы блінеді.

Тер бездері

Секреция механизмі бойынша бойынша тер бездерін 1. Эккринді немесе блуші, секреция элементтеріні луінсіз жреді.

2.апокринді, голокринді тип, сл блу кезінде секреторлы жасушалар бзылады.

Тер бездері арапайым ттікті без, рефлекторлы сл бледі жне терморегуляцияда маызды. Адам терісінде 3млн. аса кездеседі. Сл блуіне арай эккринді жне апокринді болып блінеді. Эккринді бездерде секреция кезінде жасушалар саталады, ал апокринді –жоары блігіні жасушалары бзылып, секретке айналады. Тулігіне тер бездері 300 ден 800 мл ге дейін, ал физикалы жаттыу кезінде 1 литр тер бледі.

Эккринді немесе мерокринді бездерерінні ызыл июлары, кіші жыныс бездеріні терісі, жыныс мшесіні басы жне шеткі салдан баса теріні барлы жерінде кездеседі.

сіресе алаан, табан, мадай, ст безі, іш терілерінде кп. Олар дерма мен теріасты май абаты шекарасында орналасан соы блімнен жне шыарушы ттіктен трады.Соы блімі бір абатты кубты немесе призмалы жасушалармен крінетін спиральді оралан шумашаларды сынады.

Ашы жне оыр тсті экзокриноциттерді бледі, ашы гликоген, оыр- сиаломуциннан трады. Гистиохимияда оларда РН, ышыл фосфатаза, аминопептидаза аныталады.

Эккринді безді соы блімі базальді мембранамен оралан.Без ттігі дермальді жне эпидермальді блікке ие, ол тер шыына ашылады.Дермальді блігі базальді мембрана дегейінде жатады жне кубты эпителийден трады. Эпидермальді блігі бір атарлы ішкі жне кп атарлы сырты жасушалардан трады. Бл атарды рылымы ерекше рылысты, тонофиламенттермен ерекшеленеді, беткейге жаындаанда кератиносома жне кератогиалинді гранулалар пайда болады.

Жыныс бездеріні ызметі жыныс бездерімен байланысты, сондытан жынысты жетілуге дейін ол жетілмеген, ал арттарда ызметі керісінше тмендеген.Апокринді тер бездері олты шырларында, арты тіс аймаында, кіндік аймаында, шап жне мадайда орналасады.

Бл бездер де соы блім, дермальді жне эпидермальді ттік блігінен трады.

 

Шаштар.

Шаштарды бірнеше трін бледі:1. зын(басты шашты блігі, саал, мрт, олтыасты шыры, шат, жыныс мшелері).

2.ылшыты(ас, кірпік)

3.мамыты(бет, дене, шеткі блімдер)

Шаш зектен, теріден ктеріліп тратын(шашты бос блігі), жне дерманы оршаан тбінен трады.Шашты е тере кеейген блігін шаш баданасы деген ата ие, ол шаш суін амтамасыз етеді.

Шаш тбі мен баданасы днекер тінді алтамен апталан дермада орналасан ерекше эпителиальді алтадан трады, ол шаш фолликуласы деп аталады. Шаш фолликуласы цилиндр формалы жіне здігінен кеейіп тері бетіне ашылады, оны шаш фолликуласыны шыры дейді, ол шаш зегіне оай теді.

Шаш баданасы немі блінуші жне кп млшерде пигменттен тратын полигональді жасушалардан трады.

Шаш зегі кератинирленген жасушалардан трады. Шаш тбі 3 абаттан трады: милы, ыртысты, кутикула.

Милы зат тек зын шаштарда болады жне мйізделетін жасушалар, ядро алдытарынан трады.ыртысты зат- шашты негізгі блігін райды, ршы трізді мйізгекті жасушалардан ралып, кп клемде пигментке ие. Шашты кутикуласы мйізгекті пластиннен трады жне пигмент болмайды.

Шаш фолликуласыны днекертінді фолликуласы аз млшердегі эластикалы жне аргирофильді талшыты жмса днекер тінінен трады. Шаш фолликулалары кп млшерде жйке аяшаларымен оршалан.

Шаш бірыай салалы блшыеттерден трады, ол жиырып шашты ктереді, май бездері ысылып тері майыны блінуіне келеді.