Терідегі негізгі патологиялы бзылыстар
Эпидермисті патоморфологиялы згерістері
| Патогистологиялы згерістер | Интерпретация | Морфологиялы згерістер |
| Гиперкератоз | Мйізгекті абатты жасушаларыны алыдауы | Мйізгектену, ихтиоз |
| Паракератоз | Тйіршікті жне жылтыра абатты болмауы(аяталмаан мйізгектену). Мйізгекті абатты жасушаларында ядро саталады(алыптыда жо), тйіршікті абат жо | Псориаз (абыршатарды тзілуі), парапсориаз |
| Акантоз | Тікенекті абат жасушаларыны кбеюі, эпителийді алындап гиперплазиялануы | Псориаз кезіндегі папула, экземе, сйелдер |
| Акантолизис | Эпителий жасушалар байланысыны бзылуы, саылау тзіп байланысатын эпителиальді жасушаларды, сйыты жиналатын жерде(Тцанка жасушасы) сінділеріні жоалуы. | апшы, буллёздыэпидермолиз, экссудативті дерматит |
| Спонгиоз | Жасушааралы кеістікте серозды сйытыты жиналуына байланысты тікенекті абаттаы жасушааралы ісік, жасушааралы кпірлер жыртылады | кпіршіктер, экзема, дерматит кезіндегі клбіреуіктер |
| Баллонирующая дегенерация | Шартрізді форманы тзетін жне тзілген кпіршіктерді тбіне тсетін эпидермальді жасушаларды вакуолизациясы | Вирусты аурулар (герпес, белдемелітеміреткі) |
| Вакуольная дегенерация | Жасушаішілік ісік жне жасушада парануклеарлы вакуолдарды тзілуі | Экземадаы кпіршіктер, созылмалы жегі, токсикодермия |
| Гранулёз | Тйіршікті абатты біркелкі емес алыдауы | Сифилистаы папула, ызыл жалпа теміреткі, псориаз + Уикхемасимптомы |
| Дискератоз | Аутоиммунды рдіс. Кбірек іріленетін жне ядросы жасы боялатын эпидермальді жасушаларды мйізгектенуіні аномалиясы. Жасушааралы кпірлер жо, жасушалар хоатты орналасады | Фолликулярлы Дарье дискератозы,сйелдер |
Дермадаы патоморфологиялы згерістер
| Жедел абыну рдісі | антамырларды кееюі, дерманы жоары бліміне жасушалы элементтерді жиналуы, жасушалы инфильтрат полинуклеарлы лейкоциттерден(спецификалы рдіс) трады, инфильтрат иммунды жасушалармен, жабыну жасушаларымен крінген. | Жедел дерматит, многоформды экссудативті эритема, жедел экзема |
| Созылмалы абыну рдісі | Инфильтрат ртрлі жасушалы элементтерден трады, сіресе антамырды айналасында орналасан лимфоцит | Псориаз ( папула), ызыл жалпа теміреткі, нейродермит |
| Инфекционды гранулёма | Инфильтрат дерманы жоары жне тере блімі мен теріасты май абатында орналасады | Созылмалы инфекциялы ауру (тйін) |
| Жедел ісік | Ісік сіресе дерманы жоары блігінде, коллоидты талшытар ісінген жне бір- бірінен алша, емізікшелер кеейген | Есекжем,жедел экзема, клбіреуік, папула, экссудация |
| Папилломатоз | Дермальді емізікшелерді суі- тйіншек беткейінде тзілу | Дрекі сйелдер, кандилома, вегетация |
| Тыртыты згерістер | Тіндерді аауларыны орны дрекі талшыты тіндермен алмасуы Замещение дефектов ткани грубой волокнистой тканью | Эктима, созылмалы жара (сифилис, туберкулёз) |
| Атрофиялы згерістер | Эпидермис жне дерманы ажуы, эластикалы тінні жоалуы, май, тер бездеріні, шаш фолликулаларыны атрофиясы | ызыл жегі, склеродермия |
Морфологиялы элементтер.Біріншілікті жне екіншілікті болып блінеді.Біріншілікті з кезегінде уысты жне уыссыз болады. уыссыз біріншілікті элементтерге жатады:
1.Да (macula)- теріні жне шырышты абатты шектелген тсіні згеруі. лшеміне жне крінісіне арай датарды ртрлі болады, оны беткейі, ереже бойынша, тері дегейінен ктерілмейді. Пайда болу механизміне арай: тамырлы, геморрагиялы, пигментті жне артифициальді(жасанды) трлерін бледі.
Тамырлы датар з кезегінде абынан жне абынбаан болып блінеді. абынан да тамырларды кееюінен дамиды, розеола жне эритеманы бледі. Басанда олар жоалады. абынусыз да тамырларды жйке- рефлекторлы кееюінен дамиды, мысалы эмоцианальді да, телеангиэктазия, туа пайда болан да.
Тамырлы геморрагиялы да тамыр ткізгіштігіні артуынан дамиды, оан петехия, пурпура, не болмаса ірі тамырларды жарылуынан дамиды- экхимоз, ірірек- гематома.
Пигментті да гиперпигментацияланан- терідегі пигментті кбеюінен болады, мысалы, сепкіл, лентиго, хлоазма. Меланинні гиперпродукциясы бауыр, бйрексті безі, аланша безі ауруларында болуы ммкін. Депигментациялы да пигментті млдем болмауы, мысалы альбинизм, витилиго.
Артифициальді(жасанды) да теріге жасанда жаады, мысалы, татуаж, дрілік да, биттерді шауы.
2. Папула(рарula). Эпидермиса немесе дерманы емізікті абатына жасушалы инфильтратты жиналуынан болады.Теріден ктеріледі, стаанда тыыз, ізсіз жазылады. Формасы бойынша папуланы жалпа, жартылай шартрізді, шкір деп бледі. Крінісі бойынша полигональді, домала, дрыс емес трлері бар. Клемі бойынша миллиарлы(тары трізді), лентикулярлы(брша), нумулярлы(тиын), табашалар (папулалар бір-біріне осылан). Олар эпидермальді(сйелдер), эпидерма-дермальді(нейродермит, жалпа ызыл теміреткі, псориаз), дермальді(екіншілікті сифилис).
3. Тмпешік (tuberculum). Дерманы торлы абатында жасушалы инфильтратты жиналуынаа болады. Бдыр тері бетінен шыады, атты немесе амыр консистенциялы;тырты тыртыты атрофиямен аяталады. Бдыр туберкулезді жегі, шіншілікті сифилис, алапесте кездеседі.
4. Тйін (nodus). Теріасты май абатына жасушалы инфильтратты жиналуына болады. Ол ізсіз немесе тырты пен тыртыты атрофиямен аяталады. Тыыздыы туберкулез кезінде жмсатан, шіншілікті сифилис, алапес кезінде тыыз- эластикалы трде болады. Тйіндер кбінесе ызыл- бурыл немесе ызыл- ккшіл тске ие.5.Клдіреуік (urtica). Дерманы емізікше абатыны жедел шектелген ісігі. Клбіреуік тез жне ізсіз айтады, есекжемде, жндіктер шаанда кездеседі.
уысты біріншілікті морфологиялы элементтер.
1.Кпіршік(vesicula). Серозды сйытыа толы уысты элемент, брша клеміндей. Жасушааралы жне жасушаішілік ісіктен пайда болады- экземада, дерматитте. Кпіршік эпидермиста орналасан, ізсіз жазылады.
2. ап (bulla). Серозды жне геморрагиялы эксудата толы уысты элемент. Клемі алаан жне одан да лкен болады. Кбінесе кпіршіктерде, Дюринг дерматитінде жне т.б. да кездеседі, ізсіз жазылады.
3. Ірідік(pustula). Іріді сйытыа толы уысты элемент. Трлері:импетиго- беткейлі ірідік, эктима- тере ірідік, дермаа немесе теріасты май абатына йылады, тырты алдырады. Фолликулит- шаш фолликуласыны іріді абынуы. Акне(угри)- май бездеріні іріді абынуы. Пиодермитта кезедседі.
Екіншілікті морфологиялы элементтер. Оан жатады:
1.абырша(squama). Эпидермистен байланысын зген, борпылда, блінген пластинка. абыршаты блінуін абыршатану(desquamatio) дейді. абырша клеміне байланысты муковидті жне пластинкалы абыршатану трлерін ажыратады.
2. абы (crusta)- кеуіп кеткен экссудат. Сырты тріне арай серозды(сары), геморрагиялы, іріді(сары- жасыл).
3. Эрозия (erosia)- эпидермис дегейіндегі аау. Ізсіз жазылады.
4. Жара(ulcus)-дерма жне теріасты май абаты дегейіндегі аау. Тырты алдырып жазылады. Жараны тбі жне шеттері болады.
5. Тілік(fissura)- теріні сызыты аауы.за уаытты инфильтрация, рау, теріні эластикалы асиетін жоалтанда дамиды. Беткейлі тілік эпидермиста орналасады жне тырты алмайды, ал тере- дермада, тырты алдырады.
6. Экскориация (excoriatio) –ышушы дерматоздарда тырнаудан кейін кейін дамитын теріні заымдануы.
7. Тырты (cicatrix) – аауды днекер тінмен алмасуы. Гипертрофиялы(келлоидты) (скрофулодермада) жне атрофиялы тыртыты бледі.
8. Тыртыты атрофия жаралануды болмауынан инфильтратты орнына жмса талшыты субстанциямен толуы. Осыдан теріні крінісі жоалады(эритематоз, алапес жне т.б.)
9. Лихенификация (lichenificatio) –теріні кшейген суреті, оны алындауымен, гиперпигментация, ратыпен жреді. Нейродермитте, экземада дамиды.
10. Вегетация (vegetatio) –дерма жне эпидермисті емізікшелеріні суі жне теріде папилломатозды тзілістерді дамуы.
11. Пигментация (pigmentatio) – біріншілікті морфологиялы элементтер(папула, бдыр, тйін, кпіршік ) болан жерде пигмент рамыны згерісінен дамиды.
4. Иллюстрациялы материалдар:слайдтар.
5. дебиет:
1. Малдыбаева Н.М., Сайлауова .С., Есенгараева З.Б. Тері аурулары жне венерология. - Алматы, 2006.
2. Сайлауова .С. Тері жне венерология аурулары – Алматы, 2007 - 128 бет
3. Малдыбаева Н.М., Теміралиев С.., Сайлауова .С., Дерматологияны кейбір сратары мен оан жауаптары. Алматы, 2005.
4. Скрипкин Ю.К. и др. Кожные и венерические болезни: Учебник – М., ГЭОТАР-Медиа, 2007, 544 с.
5. Уайт Г. Цветной атлас по дерматологии: руководство/пер. с англ. под ред. Н.Г. Кочергина. – М., 2008.
6. В.Соколовский «Дерматовенерология». М. 2005.
7. Бутов Ю.С. Кожные болезни и инфекции, передающиеся половым путем: учебное пособие. – М., Медицина, 2002. - 400 с.
8. Самцов А.В., Барбинов В.В. Кожные и венерические болезни. – СПб.: ЭЛБИ, 2002. – 314 с.
9. Ю.К.Скрипкин « Кожные и венерические болезни» - Учебник для студентов медицинских институтов – М. «Триада – Х, » 2000 М.
10. А.Н.Родионов « Грибковые заболевания кожи». Руководство для врачей, Петербург. 2000
11. Ф.А. Зверькова «Болезни кожи детей раннего возраста» С. 1994
12. Практикум по дерматовенерологии: Учебное пособие/ Л.Д. Тищенко, Г.К. Гагаев, А.В. Метельский, О.В. Алита. – М., Изд-во УДН, 1990. – 125 с., ил.
13. А.А. Студницина «Дифференциальная диагностика кожных болезней». 1989.
14. Ю.К.Скрипкин, Г.Я.Шарапова « Кожные и венерические болезни». 1987. Учебник для студентов педиатрического факультета.
15. Г.М.Цветкова, В.Н.Мордовцев « Патоморфологическая диагностика заболеваний кожи». 1986.
16. С.Т.Павлов, О.К.Шапошников, В.И.Самцов, И.И.Ильин « Кожные и венерические болезни». 1985. Учебник для студентов лечебного факультета.
17. Ю.К.Скрипкин, Шарапова Г.Я. « Кожные и венерические болезни». М. Медицина, 1979.
18. Г.Р. Батпенова, Т.В.Котлярова «Принципы наружной терапии в дерматологии». Астана. 2003. ( Учебно-методическое пособие).