ГАЖ технологиясын пайдаланушылар

ГАЖ-ды пайдалану салалары

Геоапаратты жйелерді ммкіндіктер р трлі ызмет салаларында жне алуан трлі есептерді (міндеттемелерді) шешу шін олдануы ммкін. ГАЖ-ды пайдалану кейбір мысалдары:

Геодезия жне картография:

далада тсірілген суреттер мліметтеріні негізінде топографиялыжоспарларды ру;

геодезиялылшеу мліметтерін алаш ретенгізу;

жерді санды моделін деу жне ру;

векторлау жолымен р трлі баыттаы карталардыру;

карталарды жаарту;

оперативті картаа тсіру;

карталарды редакциялау, жинатау жне басып шыару;

таырыпты карталар мен атластарды жинау жне т.б.

Апаратты жер жйелері:

жерге орналастыру, жерді генпланы мен ш лшемді моделін ру;

инженерлік геология;

рельефті йымдастыру жне т.б.

Апаратты жер жйелері:

жерге орналастыру, жерді бас жоспары мен ш лшемді моделін ру;

инженерлік геология;

рельефті йымдастыру жне т.б.

 

Халыты трмыс-тіршілігін баылау:

денсаулы сатау (халыты ауру дегейін, жасты-жыныстырылымын денсаулы денсаулы крсеткіштерін адаалау жне т.б.)

леуметтік ызмет крсету;

жмыспен амтамасыз ету жне т.б.;

білім беру (мектеп мекемелері желісін отайлау, айматаы

талапкерлерді жоары оу орындарына (ЖОО) тсуін,ЖОО мониторингін, мамандар тапшылыын талдау жне т.б.)

 

кімшілік- ауматыбасару:

ауматы жне салалы жоспарлау;

аланы жоспарлануы мен объектілерді жобалау;

инженерлік коммуникацияны, жер, ала рылысыны, ааш отырызу кадастрларын енгізу;

техногенді-экологиялы сипаты ттенше жадайлара болжам жасау;

клік аындары меналалы клік маршруттарын басару;

экономикалы мониторинг желісін ру;

аланы инженерлі- геологиялы аудандастырылуы.

 

Телекоммуникациялар:

желі кйіні мониторингі;

транкті жне ялы байланыс, дстрлі желілер;

телекоммуникациялыжелілерді арынды жоспарлау;

антенналарды, ретрансляторды жне т.б. тиімді орналасуын тадау;

кабельдерді тсеу маршруттарын (баыттарын)анытау

оперативті диспетчерлік басару.

 

Инженерлік коммуникациялар мен желілер:

сумен амтамасыз ету жне канализация желілеріндегі ттынушылара баа беру;

инженерлік коммуникация жйелері шін апаттыжадайларын, салдарын модельдеу;

инженерлік имараттард жобалау (жол рылысы, рылыс аладарын

даярлау гидрогеология мен гидравлика бойынша есептеулер жне т.б.);

сырты коммуникация профильдерін жобалау;

инженерлік желілер кйіні могиторингі жне апатты жадайларды болдырмау.

Клік (транспорт):

автомобиль, темір жол жне авиатранспорт инфрорылымы мен оныдамуын басару;

жылжымалы ралдарды паркін басару жне логистика;

озалысты басару, маршруттарды тиімді ету жне жк аындарын талдау.

Мнай-газ кешені:

геологиялы барлау жне далалы ізденіс жмыстары;

мнай мен газ бырларыны технологиялы жмыс істеу режімдерінімониторингі;

магистральды бырларды жобалау;

апатты жадайларды салдарын талдау жне модельдеу.

ы орау органдары жне демеу беру ведомстволары:

жылдам сер ету ызметі, ораныс кштері, полиция, рт ызметі;

тару операциялары мен орану шараларын жоспарлау;

ттенше жадайларды модельдеу;

скери операцияларды стратегиялы мен таырыпты жоспарлау;

жылдам рекет ету, баса демеу беру ведомстволарыны навигациясы.

Экология:

экологиялы жадайлар мен ауіпті табиат былыстарын баалау жне мониторингі, ортаа техногенді серлерді жне оларды салдарын баалау;

экологиялы экспертиза;

экологиялы апаттарды модельдеу жне оларды салдарын талдау;

Орман шаруашылыы:

орман шаруашылыын стратегиялы басару;

ааш дайындауды басару, ормана деген тсілдерді жоспарлау жне жолдарды жобалау;

орман кадастрларын енгізу.

Ауыл шаруашылыы:

ауыл шаруашылыына пайдаланылатын жерлердіделуін жоспарлау;

жер иелерін жне егістік жерлерді есепке алу;

ауыл шаруашылынімдері мен минералды тыайтыштардытасымалдауын отайлау.

 

Баылау сратары:

1. ГеоапараттыжйеніР дамуы?

2. ГАЖ ерекшеліктері жне олданылу ортасы андай?

3. ГАЖ-ды пайдалану масаттары.

4. ГАЖ артышылытары.

5. ГАЖраушы бліктері.

6. ГАЖ жзеге асыратын операциялар.

7. ГАЖ-ды андай ызмет аймаында пайдаланады?

 

ДРІС – 3

 

Дрісті таырыбы: ГАЖ-НІ ­ ДАМУ ТАРИХЫ. ГАЖ-НІАППАРАТТЫ АМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖНЕ АПАРАТТАРДЫ ЙЫМДАСТЫРУ

Дрісті масаты: Географиялы апаратты жйелерді даму тарихын оып йрену жне азастан териториясындаыдамуы.

Тйінді сздер: мліметтер, бадарлама т.б.

Дрісте аралатын сратар:

1. ГАЖ-функциялары

2. ArсGIS-бадарламасы

 

олданылатын дебиеттер:

1. Рысбеков .Б., Солтабаева С.Т. Геоапаратты жйе негіздері. Алматы, 2009 ж.

2. Что такое ArсGIS 9. М.: Data+, 2004 г.

3. Редактирование данных в ArcGIS. Лекции и упражнении. М Data+, 2009 г.

4. Варламов А,А., Гальченко С.А. Географические и земельные информационные системы .Том 6, М.: «Колос», 2005.

5. Цветков В.Я. Геоинформационные системы и технологии. М.:Финансы и статистика, 1998.

ГАЖ-функциялары

Енгізу жйесі— бл мліметтерді алынуына жауап беруші бадарламалы блок; оны керек кздері бейнелерді растрлы суреттер трінде шыаратын сканер, карталарды сандандырылуыжзеге асырылатын дигитайзер, электронды теодолит жне баса геодезиялыралдар сияты р трлі электрондыралдар болыптабылуы ммкін.

 

1-сурет. ГАЖ ызметтері

Апарат клавиатурадан олмен немесе баса компьютерлік жйеден енгізуге болады. Оны кздері арнайы жмыс бекеттерінде деліп шыарылатын аэрофотожне арыштытсірімдер болуы ммкін.

 

2-сурет. Мліметтерді енгізу

 

Мліметтерге сраныс пен талдау — геоапаратты жйелер картада орналасан объектілердіасиеттері жніндегі сраныстарды орындайды, малматтарды алу немесе былыстарды болжаушін кптеген параметрлерді салыстыра отырып крделі талдау процестерінавтоматтандырады.

 

3-сурет. Мліметтерді сатау

 

4-сурет.Мліметтерге сраулар жргізуді трлері

 

 

5-сурет. Мліметтерге талдаулар жасау

6-сурет. Мліметтерді шыару трлері

 

Геоапараттыжйелерді шыару жйесі жмыс нтижелерін пайдаланушыа олайлы трде беруге арналан. Мысалы, плоттердікмегімен те сапалы араа жне трлі-тсті бейнелер іс жзінде даяр картаны алуа болады.

 

7-сурет. Мліметтерді шыару трлері