Геоапаратты жйеде объектілер моделін йымдастыру

Модель объектіні жалпы асиеттерін бейнелеп береді. Талдау негізінде тиімді модельді тадап алу шін мліметтерорын арастыруды р трлі аспектілерін жне баалау лшемін олдану ажет:

семиотика — модель ш негізгі сипаттамалардан ралуы тиіс: синтаксис, семантика жне прагматика. Мнда ру ережесі, объектініасиеті, асиеттеріні мнінен ралан арапайым модельдерді мазмны аныталады;

типтеу — объектілер класыны жалпы асиеттері мен наты объектіні жеке белгілерін крсетеді;

згеріштігі — барлы апаратты кеістіктік -уаытша сипаты бар жне бірнеше уаыттан кейін жаартылуын талап етеді;

зара байланыс — модельді жеке бліктері онырылымын тзеді. Геоапаратты жйедегі мліметтерді тиімді жалпы моделі мен онынегізгі бліктері мліметтерорында делуді жне объектілерді тиімді бейнеленуін талап етеді.

 

Геоапаратты жйедегі бейнеленген мліметтерді мынадай аспектілерді ескере отырып арастыруа болады:

кеістіктік (орналасу орнын анытау);

уаытты (уаыт ткен сайын объектінізгеруі);

таырыпты (объектілерді белгілерін крсету).

Орналасу орнын анытау шін мліметтеркласы — координаталар олданылады, уаыт параметрлері мен таырыпты баыттылыын анытау шін баса мліметтеркласы — атрибуттар олданылады.

Геоапаратты мліметтерді негізгі кластарыны бірін рау координаталы мліметтержер бетінде орналасан орнынкрсету шін олданылады.

 

 

 

 

 

 

Баылау сратары:

1. Кеістік мліметтерді йымдастыру

2. Модель дегеніміз не?

3. Модельдері тадауды трлері

4. ГАЖ бейнеленген мліметтерді алай жіктеуге болады?

 

 

ДРІС – 7

 

Дрісті таырыбы: ГАЖ-Ы МЛІМЕТТЕРДІ ЙЫМДАСТЫРУ

Дрісті масаты: Жйеде мліметтермен жмыс істеуді амтамасыздандыру

Тйінді сздер: объект, топологиялы модель, векторлы объектілерт.б.

Дрісте аралатын сратар:

1. Мліметтер орына тсінік

2. Объект тсініктемесі

 

олданылатын дебиеттер:

1. Рысбеков .Б., Солтабаева С.Т. Геоапаратты жйе негіздері. Алматы, 2009 ж.

2. Что такое ArсGIS 9. М.: Data+, 2004 г.

3. Редактирование данных в ArcGIS. Лекции и упражнении. М Data+, 2009 г.

4. Варламов А,А., Гальченко С.А. Географические и земельные информационные системы .Том 6, М.: «Колос», 2005.

5. Цветков В.Я. Геоинформационные системы и технологии. М.:Финансы и статистика, 1998.

 

ГАЖ жобасына деген алашы адам кеістіктік мліметтер орын ру болып табылады. Картаны санды трге аудару шін мліметтерді орау мен оларды ойдалану рылымдарын йымдастыру ажет. ГАЖ-да бл рылымдар ерекше жне CAD жне AM – жйелерде абылданандардан те ерекшеленеді. ГАЖ-ды барлы кші графикалыжне суреттелген апараттарды біріктіру, объектілерарасындаы байланысты сатау жне басаруда жатыр.

ГАЖ шін апараттарды екі басты типтері кеістіктік жне атрибутивті немесе таырыпты мліметтер оры болыптабылады. Векторлы ГАЖ-ды кеістіктік апараты географиялыобъектілерді орналасуы мен крінісін бейнелеп береді. Таырыптыапараттар объектілерді санды жне сапалы сипаттамалары менолады арасындаы байланысты бейнелеуден трады.

Векторлы апарат райсысы біратар векторлы объектілерден (нкте, сызы жне полигондар)ралан абаттарды(жамылы) жиынтыынан трады. Мндай концепция – абаттар концепциясы кбінесе ГАЖ-ды станады. абатты кеістіктік объектісі атрибутивті кесте, мліметтерорына сйкес ойылады. Картадаы кптеген объектілерді басару, детте кзбен шолу тсілі туралы апарат беретін легенда (тсіндірме сздер) кмегімен жзеге асырылады. Бейнелеу картадаы объектілер андай абата жататындыына (сызыты –жолдар мен зендер р трлі болып бейнеледі) немесе сол объектінізіне байланысты сандынемесе сапалы параметрге байланысты р трлі болуы ммкін. Легендада (картаа, сызбаа берілетін тсіндірме сздер) р трлі абаттаы полигондар андай тспен жне андай толытырумен белгіленетіні, сызытыобъектілер сызытыандай типімен жргізілетіні, нктелік объектілер андай табалармен крсетілетіні жніндегі жне т.б. апараттар болады. Легендада сонымен атар объектілерді сырты трі жне оан байланысан санды немесе сапалы параметрлер арасындаы туелділік бейнеленген (ауданы, параметрі, ластануы, лты, ...).

Санды технология негізгі картографиялы мліметтер оры – андай да бір таырыпты аудана жататын зара байланысанкеістіктік мліметтерді жиынтыын ру жатады. арапайым трде айтса мліметтер оры – бл компьютерде сатауа жне жмыс уаытында еркін пайдалануа болатын апараттар жиынтыы. Кбінесе мліметтероры кесте трінде рылады. ордаы мліметтер бірыай санды пішінде берілген, яни оларды координаттары, санды жне сапалы атрибуттары крсетілген.

Мліметтер орыны мазмны карталар таырыптары сияты алуан трлі. Топографиялы мліметтер оры орны, оны жербедері, гидрографиясы, жол желісі, трын пунктілері, шекаралары – топографиялыкарта мазмны рылан барлы мліметтер жніндегі санды апараттардан трады. Геологиялы, геофизикалы, экологиялы, метеорологиялы, таукен, тсірілетін барлы мліметтерсандытрде беріліп, мліметтерорына енгізілуі ммкін.

ора енгізілген санды мліметтер бойынша тек ана жазы бейнелерді ана емес сонымен атар клемдік модельді, мысалы, тау сілемініш лшемді картасын оай салуа болады. Картаны арыштысуреттермен де біріктіруге болады. Картографиялы бейнені жеке абаттарын немесе абаттар комбинациясын, мысалы, тек жер бедері мен гидрографияны, немесе елді мекен орналасан теканажолжелісін экрана жне басып шыаруа болады.