Ртті шыу себептері
Тсініктемелік жазба
Таырыбы: «Адамдарды рт кезіндегі ауіпсіздігі. рт кезіндегі тыныс алу мшелерін орайтын аппараттар»
5В073100 – Тіршілік ауіпсіздігі жне
оршаан ортаны орау
Орындаан:
________________М..Бозмолдай
Жетекші
к.т.н., сеньор-лектор
____________Д.А.Амирхожаева
«____»_________2016 ж.
Норма баылаушы
магистр., лектор
____________Е.Е.Садвакасов
«____»_________2016 ж.
Алматы 2016
АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
.И.Стбаев атындаы аза лтты техникалы зерттеу университеті
Т.Бсенов атындаы Сулет жне рылыс институты
Тіршілік ауіпсіздігі
Курсты жмыса
Тсініктемелік жазба
Таырыбы: «Адамдарды рт кезіндегі ауіпсіздігі. рт кезіндегі тыныс алу мшелерін орайтын аппараттар»
Курсты жмысты орындалуын баалау
| Жмыстарды орындалу сапасы | Баа диапазоны | Алынан |
| 1 Орындалмады Сабатарда себепсіз болмау | 0% | |
| 2 Білім алушыны орындауы жне белсенділігі | 0-50% | |
| 3 Жмысты рсімдеу | 0-20% | |
| 4 Анытамаларды, техникалы дебиеттерді, оу- дістемелік кешенді, дрістерді пайдалану шеберлігі | 0-5% | |
| 5 Техникалы ралдарды пайдалану шеберлігі | 0-5% | |
| 6 Курсты жмысты орау | 0-20% | |
| Жалпы | 0-100% |
Білім алушы Т.А.. Бозмолдай М..
Маманды шифры 5В073100
Оытушы Т.А.. Амирхожаева Д.А.
Алматы 2016
АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
.И.Стбаев атындаы аза лтты техникалы зерттеу университеті
Т.Бсенов атындаы Сулет жне рылыс институты
Тіршілік ауіпсіздігі кафедрасы
5В073100 – Тіршілік ауіпсіздігі жне оршаан ортаны орау
Курсты жмысты орындауа
ТАПСЫРМА
Білім алушы Бозмолдай Марлан айырбеклы
Жмыс таырыбы Адамдарды рт кезіндегі ауіпсіздігі. рт кезіндегі тыныс алу мшелерін орайтын аппараттар
Аяталан жмысты тапсыру мерзімі «22» араша 2016ж.
Есептік-тсініктемелік жазба мазмны (арастырылатын мселелер тізімі)
рт, ртті трлері. рт ауіпсіздігі. ртті болдырмау шаралары. негіздері.ртті шыу себептері. рттен орану. Тыныс алу мшелерін орау ралдары.
Сызбалы материалдар тізімі (міндетті сызбалар дл крсетілуі тиіс)сынылатын негізгі дебиет:
1 Тажигулова Б.К., Жандаулетова Ф.Р. Пожаровзрывозащита. Алматы, 2004.
2 Правила пожарной безопасности в РК Алматы, 2003.
3 Строительные нормы и правила РК «Пожарная безопасность зданий и сооружений». СНиП РК 2.02.-05.2002, Астана, 2003.
4 Баратов А.Н., Иванов А.Я. Пожарная безопасность. ВзрывобезопасностьМ., 1987.
5 Баратов А.Н., Пчелинцев В.А. Пожарная безопасность. М., 1997.
Алматы 2016
Курсты жмысты дайындау
ГРАФИГІ
| Блімдер атауы, арастырылатын мселелер тізімі | ылыми жетекшіге крсету мерзімдері | Ескерту |
| рт, ртті трлері | Жо | |
| рт ауіпсіздігі | Жо | |
| ртті болдырмау шаралары | Жо | |
| ртті шыу себептері | Жо | |
| рттен орану | Жо | |
| Тыныс алу мшелерін орау ралдары | Жо |
| |
Кафедра мегерушісі _______________________ Е.Б. Утепов
Жмыс жетекшісі ___________________________Д.А.Амирхожаева
Тапсырманы орындауа алан білім алушы_________________А.Ж.Жапарл
Кні «____»_______________2016 ж.
 | |||
| |
МАЗМНЫ
| КІРІСПЕ | ||
| рт, ртті трлері | ||
| 1.1 | рт ауіпсіздігі | |
| 1.2 | ртті болдырмау шаралары | |
| ртті шыу себептері | ||
| 2.1 | ртке арсы шаралар | |
| 2.2 | ртке арсы кедергілер | |
| рттен орану | ||
| 4 Тыныс алу мшелерін орау ралдары | ||
| 4.1 Газаарды пайдалану ережелері | ||
| 4.2 Газаарды ктіп арау жне оны сатау | ||
| 4.3 Ошаулаыш газаарлар | ||
| ОРЫТЫНДЫ | ||
| ПАЙДАЛАНЫЛАН ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ |
| |
КІРІСПЕ
Дние жзінде 1 жылды ішінде 5 миллионнан кп рт болады. Он мы адам отты салдарынан аза болады. рт лкен материалды шыындарды ажет етеді. ртті себептерін социалды жаы наты адаалайды. ндірістерді рт ауіпсісзідігі рт болдырмау системасымен аматамасыз етілуі керрек. ртті болдырмау системасы мен рт ауіпсісіздігі ртті ауіпті факторлары адамдара серін тигізбейтіндігін амтамасыз ету ажет. Адамдара сер ететін ртті ауіпті факторлары мыналар, ашы от жне от шын, ауа температурасыны кбеюі, газ ышылыны концентрациясыны тмендеуі, ондырыларды, имараттарды заымдануы жне ирауы, ттін.
р наты объектілерде ртті болдырмау системасы жасалу керек (имарат жне ондырыларда, транспорттарда, материалдарды сатайтын ашы жерлерде).
ндірістерде рт жне жарылыстар технологиялы режимдерді бзылуынан, электр ондырыларды дрыс олданбаудан, найзаай разрядтарынан т.б. жадайлара байланысты зерттеулер крсетті.
рт – бл арнайы жасалмаан, материалды шыындарымен атарласып жретін, кейде адам лімі болуы ммкін, баылана алмайтын оша кзі.
Жану бл – жаныш заттпен тотытандырыш арасындаы тотыу жне алпына келетін реакциялар барысында болатын процесс. Газдар, металлдар жне р трлі кміртекті заттар жаныш зат бола алады. Хлор, йод, фтор, бром,жне ауадаы ттегі детте тотытандырыш болып табылыды.
Жаныш зат жне тотытандырыш осылып жаныш оспа – біртекті (газ+ газ) немесе біртекті емес стіндегі абаты ( сйыты + газ, атты зат+газ) болатын заттарды райды.
Рт, ртті трлері
рт – бл адамны мірі мен денсаулыына, оам мен мемлекетке зиянын тигізетін, оршаан ортаа лкен материалды заым келтіретін, оршаан ортадаы заттарды баылаусыз жануы
рт факторларыны рекеттері. рт салдары заымдау факторларыны рекеттеріне байланысты болады. Олара жататындар:
жаныш затты ота тікелей сері;
сулелер есебінен жоары температуралы заттар мен объектілерге ашытыты сері;
жану зонасында иісті газбен улану;
жану кезіндегі токсинді німдерден улану;
рылыстарды конструктивті бліктеріні бзылып лауынан адамдарды жараат алуы немесе аза болуы.
Орман рттері. Орман рттері ра ауа райы мен жел кездерінде айтарлытай лкен территорияа таралып кетеді. Ысты ауа райы кездерінде, егер жауын-шашын болмаса ормандар рап, кез келген абайсыз жанан отты серінен рт тез таралып кетуі ммкін. Е ртке ауіпті орман сімдіктеріне араайлы, жапыраты ааштар, ыналар, ит блдіргендер, аршалар т.б. жатады. ра мды топыраты жерлердегі ааштара рт е жиі рі тез таралады, біра оларды шіру оайыра келеді. ылан жапыраты ормандардаы тскен жапыратар, бталар жне ра шптер ауіпті рт тудырады. Олар лкен зардап шектіреді.
ндіріс орындарындаы рт. ндірістегі рттерді негізгі себептеріне рал-жабдытарды технологиялы жмыс тртібіні бзылуы, электр жабдытарыны ааулылыы, жабдытарды жндеу жмыстарына нашар дайындалыы, ртрлі материалдарды здігінен жануы жне т.б. жатады.
Жарылыс кезінде ртті болдырмау шін ысты жаныш, жарылыса ауіпті ортаны пайда болуына ммкіндік бермей, оталдыру кзіні пайда болуына кедергі жасау керек. [1]
Рт ауіпсіздігі
рт ауіпсіздігі – бл рт болу ммкіндігін болдырмау жне оны пайда болан кезінде адамдара, рылыс жне материалды ндылытара ртті ауіпті факторларыны жаымсыз серлерін жою шін ажетті шараларды олдану болып саналады.
рт ауіпсіздігі ртті алдын алу шаралары мен жне белсенді рт оранысымен амтамасыз етіледі. ртті алдын алу болып ртті болдырмау немесе оны салдарын азайтуа баытталан іс-шараларды кешені саналады. Белсенді рт оранысы – бл рт немесе жарылыса ауіпті жадайларымен белсенді кресуді амтамасыз ету шаралары
Е крделі, зиян тигізетін рттер ртке ауіпті объектілерде жне баса да заымдау факторлары (жарылыс, улы заттарды жиналуы т.б.) бар объектілерде болады. Сонымен б
Барлы рт ауіпсіздігінен орындалатын шаралар 4 трге блінеді:
а) ксіпорынды жобалаан кезде болатын техникалы шаралар, олар:
имаратты ртке тзімділігін анытау;
имарат подъездеріні жобалануы;
имараттарды ртке арсы ара ашытыын ескеру;
имаратты найзаайдан орау.
б) Эксплуатациялы шаралар:
йымдастыру шаралары;
режимдік шаралар.
Техникалы шаралар. Барлы имараттар, егер ірі кешендер болса, жел туруына байланысты салынады. рт ауіпсіздігі бойынша барлы ксіпорындарыны орналасу араашытыы ндіріс категориясына байланысты есептелінеді.
ндіріс категориясы:
А – жарылу ауіпі бар;
Б,В - рт жне жарылу ауіпі бар;
Г,Д- рт ауіпі бар. Барлы имараттар екіге блінеді:
1) рт ауіпі бар, егер имарат ішінде біртексіз жаныш оспа болса;
2) жарылу кауіпі бар, егер біртекті жаныш заттар болса.
Сонымен, рт ауіпіне арсы ара ашытытар (минималды ара ашыты – 9 метр, егер А жне Б ндіріс дрежесі болса 60 м астам) тадап алынады.
рт боланда рылыс материалдар мен конструкцияларды з алпында саталу асиеті – ртке тзімділік дрежесі деп аталады. Ол ртке тзімділік шегімен жне рылыс материалды жану тобы бойынша аныталады.
ртке тзімділік шегі дегеніміз рт болан жадайда рылыс материалдарды конструкцияларды еш згеріссіз тру уаыты.
Максималды – 4 саат, ртке арсы оршаулар, 2-саат – жай оршаулар ртке арсы тура алады. Жану тобы:
а) жанбайтын рылыс материалдар ( рт болан кезде жанбай ттіндейді, егер рт кзін сндірген жадайда ттіндеу процессі аяталады);
б) иын жанатын – жануы ммкін біра рт кзін тотатан жадайда ттіндену процессі жаласа береді;
в)жанатын ( егер рт кзін сндірсе де жана беретін рылыс материалдар).
рт тзімділігіні 5 дрежесі бар:
1 – е ымбат рылыс материалдар, бл рылыс материалдар рт болан кезде 2,5 саат ртке тзе алады ( А ндіріс дрежесі);
ндірістік ксіпорындарда 3-4 дрежелі ртке тзімділігі 1,5 саат райды ( иын жанатын жне млдем жанбайтын рылыс материалдар).
ртті алдын-алу бойынша жасалатын шаралар:
а) жмысшылара нсау беру;
б) рт сндіру дістері мен заттары.[2]
Ртті болдырмау шаралары
Жану процесстері: Жану дегеніміз кп млшерде жылу шыу жне жары суле блінуі оса жретін крделі физикалы жне химиялы процесс. Жану процессі пайда болып жне даму шін 3 фазадан трады:
жаыш;
тотытырыш;
ттану кзі.
Жаыш зат – оттегімен осылатн заттарды айтады, кейбір кезде заттарды жануы оттегімен ана емес баса да фазамен осу арылы болады. Мысалы: хлор, бром, ккірт. Жаыш зат атты, сйы, газ трінде кездеседі. детте жану процессі затты газ кйінде жргізіледі. атты жне сйы заттар жану процессі кезінде физикалы жне химиялы реакциялар арылы жаыш зата айналады. Жаыш зат ауада оттегі концентрациясын 12-14 пайыз жоары болса ана жанады. Жану процессі басталу шін ттану кзіні жылу энергиясы жаыш зат ттану температурасына дейін ыздыра салатындай млшерде болуы керек. Ттану кзіне жалын, ашы от, шын, ызан дене, химиялы реакция жану суле энергиясы жне найзаай жарылдануында.
Жаныш процессіні трлері: от, алау, жану, ттану, здігінен жану, здігінен ттану жне жарылу.
От алау деп – жаыш зат стінде пайда болан газды немесе буды тез жанып кетуін айтады. Затты стінде жиналан газ немесе бу жанатын е тменгі температураны сол заттыаталу температурасы деп атаймыз. От алау тмпературасы жаыш заттарды рт уіптілігі жнінде негізгі крсеткіш болып есептеледі. Осыан сйкес барлы жанатын заттар рт ауіптілігі бойынша екі топа блінеді.
1 Тез ттаныш сйы
2 Жаыш сйытар от алау температурасы
Жану дегеніміз – ттандыру кзіні серінен туатын жану процессі.
Ттану дегеніміз жалын пайда болан жану процессі.
здігінен ттану – жалын пайда болатын зінен зі жану процессі.
Жарылу – жылу жне газ заттарын шыарып ирату процессін туызатын те тез жану процессін айтады. Жарылыш заттар газ, бу, ша трінде болады. Бл заттар ауада оларды тек белгілі концентрациясы боланда ана жарылады. Жаыш сйы заттарды рт уіптілігін анытайтын факторларды бірі температуралы шегі болып есептеледі.
Тменгі температураны ттану шегі деп – сйы затты аныан буы- ны оспасы болып табылады.[1]
ртті шыу себептері
рт шыып оны кшею себептері мына жадайлардан болады:
1 жану зонасында жаыш затпен белгілі санды жне сапалы атынаста болуы керек;
2 жану ортасы мен ттану кзі зара тйісу керек;
3 ттандыру кзіні температурасы жану орта здігінен жану температу- расына дейін ыздыру керек.
4 Жаыш заттар бар жерде ашы отты абайсыз олдану;
5 Жылыту жйесін электр желісін электр ондырыларын дрыс пайдала- ну;
6 Газ, бу, ша газ баллоны, компрессорларды жарылуы;
7 Жаыш заттарды здігінен ттануы;
8 Жанармай,бояу материалдары жне баса жаыш сйы заттарды дрыс
сатамау;
9 рал-жабдытарды атты ызуы.[3]
Ртке арсы шаралар
ртке арсы шаралар:
1 Жану зонасымен жаыш затты салындату;
2 Жаан затты атмосфера ауасынан ошаулату;
3 Жану реакциясы тмендететін химиялы заттарды олдану
4 Жану зонасына жанбайтын заттарды енгізу;
5 Жаныш затты жану зонасына ошаулау.
ртті адам азасына сер ететін ауіпті факторлары
ашы от жне шындар;
ауа мен заттарды жоары температурасы;
жануды улы заттары;
ттін оттегіні тмен концентрациясы;
йді лауы жне жарылыстары.
рт болдырмау жйесі деп – рт шыару ммкіншілігін болызбауа баытталан йымдастырушылы шаралар мен техникалы ралдарды комплексін айтады.
рттен орау жйесі деп – рт уіпті факторларыны серін адама тигізбеуге жне материалды шыын азайтуа баытталан йымдастырушылы жне техникалы ралдар комплексі деп айтылады.
рттен орану шаралары. ндірістік блмелердегі материалдар жанатын, жанбайтын жне иын жанатын болып 3 топа блінеді.
Жанатын материалдар деп – ыстыа немесе ота тзімсіз тез жанатын матриалдарды атаймыз.
Жанбайтын материалдар деп – ызу температурасы аншаа ктерілсе де алпын сатайтын, тек ана тсін жойатын материалдарды айтамыз.
иын жанатын материалдара – ота тзімді, тек кп уаыт бойы жоары температурасын жоалтпай бысып, ттіндеп тратын материалдарды жатызамыз.
ндірістік блмелер А,Б,В,Г,Д, Е категорияларымен жіктеледі.[3]