Х-ХІІІ . аза хандыы

аза хандыыны рылуы (1465-66 жж.). аза хандыы рылуы туралы жніндегі жазба деректер, тарихи аыз-гімелер. М.Дулати “Тарихи Рашиди”. аза хандыыны рылуыны алышарттары. аза хандыыны алашы рылан жері. Жнібек, Керей хандармен бірігіп кшкен ру-тайпаларды алашы атауы. Х ортасындаы білхайыр лысы жне оны Моолстанмен ара-атынасы. Керей мен Жнібек хандарды Шу бойына кшіп келуі. аза хандыыны рылуы, оны кшейе бастауы. Есен-Бы ханны айтыс болуы. Жніс хан. білхайыр ханны аза хандыына жорыы. аза хандыыны Дешті ыпша шін кресі. Жнібек хан. Дешті ыпшата аза хандары билігіні орнауы. аза хандыыны рылуыны тарихи маызы. Сыр бойы. Тарихи-географиялы сипаттама. Сыр бойы – дстрлі ркениет ошаы. Сыр бойы алаларыны аза оамыны саяси-кімшілік, экономикалы, скери-стратегиялы жне діни-мдени міріндегі орны. Сыр бойыны ысы жайылым мен ыстау ретіндегі маызы. аза хандыыны Сыр бойы шін кресіні басталуы, оны кезедері. Брынды хан. Х . 90-шы жж. шиеліністі жадайлар жне 1495/96 жж. келісімдер.

асым ханны (1511-1523 жж.) тсында аза хандыыны кш-уатыны артуы. Сыр бойы шін жрген креске атысуы. Мхаммед Шайбани Орта Азия жерiнде мемлекеттi негiзiн алап, XV . бас кезiнде алашы аза хандарымен Сырдария маындаы алалар шiн за уаыт крес жргiзуі. аза халы саныны 1 млн. адама жетуі. Шайбани хана арсы крес. асым хан тсында Сыр бойы мен Жетісуды аза хандыына туі, оны маызы. ХІ . басындаы Моол жне Мауреннахр билеушілерімен арадаы атынас. Еділ мен Жайы аралаыны аза хандыына туі. Орыс мемлекетімен арым-атынасты орнату. Третьяк Чебуков басаран орыс елшілігі. асым ханны «аса жолы». Оны ызметі туралы мліметтер. Степанов басаран орыс елшілігіні Туекел хана келуі.

ХІ-ХІІІ . 30-шы жылдары аралыындаы аза хандыы.аза хандыыны асым хан билігінен кейінгі саяси жадайы. Мамаш хан (1518-1523). Тахир хан билігі (1523-1533). Хандыты ішкі жне сырты саяси жадайы. Бйдаш хан (1533-1534). Мауреннахр жне Моолстанмен ара-атынасы. Моолстан ханы Абд ар-Рашид скеріні 1537 жылы аза хандыына жорыы. Бйдаш хан скеріні жеіліске шырауы. Ханазар хан (1538-1580). аза хандыыны айта рлеуі. Мауреннахрмен жне Ноай ордасымен арадаы атынас. Орыс патшалыымен байланысты алыптаса бастауы. Ханазар ханны лімі.

Шыай ханны (1580-1582) билігі. Билікке Туекел ханны (1586-1598) келуі. Мауреннахр билеушісі Абдолла ІІ-мен атынасы. Сібір хандыымен байланысы. аза елшілігіні Москваа баруы (1594). Оны масаты. Туекел ханны 1598 ж. Мауреннахра жорыы, оны орытындылары. Абдаллах хан скеріні таландалан жері. Ташкентті 200 жыла аза хандыына берілуі.

Есім ханны (1598-1628) билікке келуі. Есім хан мен Трсын хан арасындаы айшылытар. Трсын ханны зін Ташкент билеушісі жариялауы. Есім ханны Шыыс Тркістанны ішкі міріне араласуы. Есім хан мен Трсын хан арасындаы кресті шиеленісуі. Трсын ханмен кресте аза ханы Есімге ырыздарды олдау крсетуі. Трсын ханны лімі. Есім ханны айтыс болуы. Есім хан мен Рабиа бегімні кесенелері орналасан ала. Салам Жгір ханны билікке келуі. аза хандыыны ішкі жне сырты саяси жадайы. Жоарлара арсы кресте Жалатс баадрді Жгір хана кмегі. 1613 жылы зін Ташкент аласыны билеушісі деп жариялап, з атынан аша шыаран хан.

Туке ханны (1680-1718 жж.) билікке келуі. Туке хан тсында аза хандыыны ішкі саяси міріндегі згерістер. Батырлар мен билерді рлі. Ханды Кеес. «Жеті жары» заы. Жеті Жары” задар жинаын растыруа атысан ататы билер. Туке хан тсындаы аза хандыыны сырты саяси жадайы. аза-орыс, аза-жоар атынасы. ХІІІ асырды бірінші ширегінде жоар билеушілеріні стратегиялы масаты. 1710 жылы арамда ш Жз кілдері жоарлара арсы кшті жмылдыру мселесін арастыруы. Бгенбай батыр аза жасаыны олбасшысы. Туке ханны айтыс болуы, аза оамында феодалды бытыраылыты етек алуы. аза жеріне шапыншылы барысында атыгездік танытан жоар билеушісі. 1718 жылы Аягз бойында аза сарбаздарыны жоарлардан жеілу себебі. Жоарларды 1723 жылы басыншылыы. «Атабан шбырынды» оиалары. аза халыны Жоар басыншыларымен кресі. 1723 ж. ыркйек айында білхайыр ханны Еділ алматарына арсы жорыыны масаты. 1726-жылы Ордабасыдаы рылтайда Бкілаза жасаыны бас олбасшысы болып білайырды сайлануы. Біріккен аза жасатарыны жоарлара ойсырата соы берген жері. 1726-жылы Бланты зені бойындаы «алма ырылан» шайасы. 1729-жылы «Аыраай» шайасы, оларды тарихи маызы.