Азастан лы Отан соысы жылдарында (1941-1945 жж).

ІІ-дниежзілік соыс арсаындаы Кеес кіметіні сырты саясаты. Фашистік Германияны Кеестер Одаына басып кіруі. Фашистерді «Барбаросса» жоспары бойынша азастан лкен Тркістан аймаына енгізілуі. Фашистерді «Тркістан легионын» ру рекеті. Мстафа Шоайлы. Соыс ттындарыны айылы тадыры.

Майдана жаын аудандардан діріс орындарын, дірістік рал-жабдытарды жне халыты эвакулациялау, оларды белгілі бір блігіні азастан жеріне орналасуы. Республика мірін соыс ажетіне бейімдеу. 1941-1942 жылдары азастана 220 фабрика-зауыттарды кшірілуі. 1941-1945 жж. азастанда 460 завод, фабриканы соыс ажеттілігі шін жмыс істеуі. Ж.Жабаев 1941 жылы жазылан «Ленинградты рендерім» атты толауды авторы.

азастан жерінде жасаталан скери блімдер (атыштар дивизиялары, бриадалар, батальон, полк т.б.). азастандытарды ірі шайастара атысуы жне ерлігі. Москва, Сталинград, Курск тбіндегі шайастар. лы Отан соысы жылдарында С.Баймаанбетов А. Матросовты ерлігін айталаан аза жауынгері. 1942 ж. ыркйек айында азастанны Орал, Гурьев (Атырау) айматарына соыс жадайыны енгізілуі. 500-ге жуы азастандытарды Кеес Одаы батыры атаын алуы. Елеусізов Кеестер Одаыны Батыры атаын алан е жас аза. Кеес Одаыны Батыры Т.Тотаров аза тапан шайас. С.Нрмаамбетовке Кеес Одаыны Батыры стаыны берілуі. Кеестер Одаыны Батыры атаын екі мрте алан азастандытар. Б.Момышлы ерлігі. «Артымызда Мскеу» ебегі. Тоталитарлы тртіпті соыс жылдары ныая тсуі. лт саясатындаы озбырлытар. КСРО территориясындаы жеке халытара сенімсіздікті крсетілуі.

Соыс кезіндегі ауыл адамдарыны ебектегі ерлігі. Ыбырай Жааев, Шыана, Берсиев, т.б. Майдан мен тылды ттастыы. азастан ебекшілеріні соыста ираан аудандара берген кмегі. лы Отан соысыны аяталуы. Адамзат оамыны соыстан шеккен зардабы. ХХ-асырда болып ткен екі дниежзілік соыстарды келген асіреті. Екінші дниежзілік соысты орытындылары мен сабатары.

4.6. азастан соыстан кейінгі жылдарда (1946-1956 жж.)

Кеес халыны бейбіт трмыса туі. Халыаралы жадайды капиталистік елдермен атынасты крделі сипаты. Соан байланысты ішкі дамуда скери-нерксіптік базаны жедел дамыту баытын кздеу. азастанда нерксіп ндірісіні жаа салаларыны алыптасуы. Транспорт. 1947 ж. азы-тлік жне ндірістік тауарларды блуді карточкалы жйесіні жойылуы.

Ауыл шаруашылыы. кіметті колхоздарды ірілендіру, шаруаларды жеке белсенділігін басу шаралары. Жеке меншіктегі мал санын сіруге тыйым салу. Нарыты атынастара ойылан шектеулер. «Ты жне тыайан» жерлерді игеруді басталуы.

Тоталитарлы тртіпті кшеюі. Барлы мір саласын амтыан баылау. Соыста ттына тсіп ораландарды ауыр жадайы. Жалпыа бірдей жеті жылды білім талабыны енгізілуі. Жоары жне арнаулы орта білім беретін оу орындарыны ашылуы. Ксіптік-техникалы білім беру жйесі. 1946 ж. азастанда республикалы ылым Академиясыны йымдастырылуы. .И.Стпаев аза КСР А тыш президенті. 1949 ж. аза жазушысы М.уезов «Абай жолы» роман-эпопеясы шін КСРО Мемлекеттік сыйлыыны лауреаты атаыны берілуі. «аза КСР тарихы» атты ебекті жары круі жне авторлары.

«аза КСР ылым Академиясы тіл жне дебиет институты жмысындаы рескел саяси ателер туралы» аулысына сйкес, лтшыл деп айыпталан зиялылар. азастандаы лт зиялыларын удалауды жаа толынына жол ашан БК(б)П Орталы Комитетіні 1946 жылы аулысы. «ХІХ . 20-40 жылдарындаы азастан» Е.Бекмахановты саяси зиянды деп танылан ебегі. 1952 ж. Е.Бекмаханов ылым Академиясынан уылып, аз КСР жоары сотыны ылмысты істер жніндегі коллегиясыны кімімен буржуазиялы-лтшылды кзарастары шін 25 жыла бас бостандыынан айрылуы. Орыс халына атысты брыны концепцияны згеріске шырауы. 1948 ж. КСРО Министрлер кеесіні аулысы бойынша азастан жерінде (Семей, Павлодар, араанды обл. тйіскен жерінде) салынан ядролы полигон. 1949 ж. Семей полигонында ткізілген ядролы сына. Республикадаы транспорт жйесі (Мойынты-Шу темір жол торабы).

4.7. азастан Хрущев реформалары тсында (1956-1964 жж.)

Сталинні лімі. Жоары билік шін крес. Н.С.Хрущевты билікке келуі. Партияны ХХ-съезі. И.Сталинні жеке басына табынушылы саясатын сынау. Елдегі «жылымы» кезеі. Партияны ХХІІ-съезі, оны шешімдеріні волюнтаристік сипаты. «Американы уып жетіп, басып озу!» раны. Ж.Шаяхметов аза КСР КПОК 1-ші хатшысы ызметінде. азастан Компаритиясыны ІІ съезінде Ж.Шаяхметовты орнына Понамаренконы келуі. 1954 жылы азастанны «ты жне тыайан» жерлерін игеру. Экспериментті алашы нтижелері. 1954 жылы тамыз айыны басына арай азастанда жыртылан жер клемі. азастандаы ты игеруді экологиялы, экономикалы жне демографиялы салдары. Табии жайылымдарды жойылуы, жер ыртысыны эрозияа шырауы. Мал шаруашылыындаы жадай. 1962 ж.

Экономиканы басарудаы реформалар. азастан нерксібіндегі жаа салалар. азастан нерксібіні шикізатты, отарлы баытыны тередей тсуі. 1959 жылы «Теміртау оиасы». 1960 ж. Мскеуде рылан «Жас тлпар» бейресми бірлестігі жне оны йымдастырушылары. Семейде аза жастары ран йым. азастан Коммунистік партиясыны Беазы атты ола жне темір асырыны керемет археологиялы ескерткіштерін ашан белгілі тарихшы .Марланны ылыми кзарасыны «жалан» деп танылуы.Ебегі лениндік сыйлыпен атап тілген генетика мен микробиология саласыны ылымы.