азастан Республикасындаы кітапханаларды типтері мен трлері

Кітапхана ісі ылымында оырмандара крсететін ызметтеріне байланысты кітапханаларды типтерге, трлерге блу аидасы бар. Біра іс-тжірибеде оларды трі мен типке блінуде наты бір ерекшеліктер жо. Уаыт аымына сай белгілі бір ызметке жауапты кітапханалар лкен апаратты орталыа айналып дстрлі кпшілік кітапхана деген ыма сыймай алып жатады. Кп жадайда атаратын миссиясы блек кітапханаларды арасындаы ызмет айырмашылытары жойылып типке, трге блу ммкін болмай, атаратын ызметтері бірдей болып жатады.

Кітапханаларда ылыми трде ерекшелендіру теориясы лі де бір жйеге салынбаанымен ЮНЕСКО кітапханаларды жйелеуді келесі тртібін сынды:

1. лтты кітапханалар

2. ылыми-мбебап кітапханалар

3. Кпшілік кітапханалар

4. Жоары оу орындарыны кітапханалары

5. Мектеп кітапханалары

6. Арнайы кітапханалар ( ылыми-зерттеулер институттарны, оамды йымдарды , мекемелерді, ксіпода, мражай т.б)

Соларды ішінде кпшілік кітапханаларды зіні бірнеше трлері бар

· Кпшілік кітапхана

· Балалар кітапханасы

· Жасспірімдер кітапханасы

· Заип жне нашар кретін азаматтара арналан кітапхана

Лтты кітапхана

лтты кітапхана белгілі бір мемлекетті не айматы не айматы тарихи жадын сатаушы, мемлекетті барлы лт пен лыстарыны мддесіне сай кітапханалы, библиографиялы жне ылыми-апаратты ызмет аясын йымдастыратын оамны мбебап апаратты сраныстарын орындауа баытталан ылым мен білімні ордасы.

ылыми-мбебап кітапханалар- ылыми-мбебап кітапханаларды 2 топа блуге болады:

1. ылыми кітапханалар (салалы кітапханалар)

2. ылыми-мбебап кітапханалар (кпшілік кітапханалар)

ылыми кітапханалар-кітапхана ісі саласындаы ылыми зерттеу жмыстарымен айналысатын пайдаланушыларды апаратты ажеттіліктерін анааттандыратын ылыми-зерттеуші мртебесі бар мекеме.

ылыми – мбебап кітапханалар-негізінен кпшілік оырман ауымны апаратты сраныстарын анааттандыруа арналан кітапхана. Кітап оры кпсалалы мбебап болып келеді.

мбебап кітапханалар оырмандарды жас ерекшеліктеріне арай:

Ø Кпшілік

Ø Балалар

Ø Жасспірімдер кітапханасы, статусына байланысты

Ø Республикалы

Ø Обылысты

Ø Ауданды

Ø алалы

Ø Ауылды деп арауа болады.

Балалар кітапханасы - 1-11 сынып оушылары мен мектеп жасына дейінгі балалара дріс беретін жне балалар оуына басшылы жасайтын адамдара ызмет крсететін кпшілік кітапхана.

Жасспірімдер кітапханасы – 14 пен 21 жас аралыындыы жас оырмандара арналан, содай-а малімдерге, жастар ісімен шылданатын мекемелер мен йымдара апаратты-библиографиялы ызмет крсететін жан-жаты мемлекеттік кпшілік кітапхана.

Ауданды кітапхан –кімшілік-территориялы блінуде аудан орталыы деп бекітілген елді мекендегі ауданны орталы кітапханасы болып саналатын кпшілік кітапхана.

алалы кітапхан-белгілі бір ала клеміндегі ышамауданда орналасып, сол ышамаудан трындарына кітапханалы-библиографиялы ызмет крсететін кітапхана.

Ауылды кітапхана - аулды жерде орналасан, бір ауылды немесе кітап оры орталытанан кітапханалар жйесіне кіретін бірнеше ауылды трын халына ызмет крсететін мбебап кпшілік кітапхан.

Жоары оу орныны кітапханасы-жоары оу орныны рылымына кіретін оу орныны оу баыты бойынша ор алыптастырып, студенттерді оулытармен жне оу ралдарымен, малімдерін оыту-дістемелік ралдармен амтамасыз етеді.

Мектеп кітапханасы- жалпы білім беретін мектептерді оушыларына, малімдер жымына білім алу мен трбие беруге, шыармашылы ммкіндіктері мен мдени, ксіби дегейлерін арттыруа кмектесетін, кітапханалы-библиографиялы ызмет крсетуді йымдастыратын кітапхан.

Арнайы кітапханалар-заип жне нашар кретін азаматтарды кітаппен амтамасыз етіп, ызмет крсету шін йымдастырылады.

Жеке кітапхана –жеке тла, азаматтарды з аражаттарына ашан кітапханасы. Кітапхананы бл трі шаруа ожалытарына тн.

Электронды кітапхана-заманауи кітапхана. Интернет желісі арылы пайдаланушылара толы мтінді апарат сынады. Электронды кітапханалар таырыбы жаынан ралуан-мбебап немесе белгілі бір таырыпа не авторды шыармашылыына арналуы ммкін.