Блім 2. ылыми танымны дістері.

Жоарыда сипатталан ылыми зерттеулерді рылымы, ке маынада ылыми танымны тсілі немесе ылыми дісті зі болып табылады. діс – бл белгілі бір орытындыа жетуге кмектесетін рекеттерді жиынтыы. Эмпирикалы ылымны негізін салушыларды бірі - Ф.Бэкон танымны дісін циркульмен салыстыран. рбір адамны ойлау абілетіні дегейі ртрлі, сол себепті барлы адамдарды жетістікке жетуге деген ммкіндіктерін теестіру шін белгілі бір рал керек. ылыми діс осындай рал болып табылады. Сондай – а, діс адамдарды ммкіндіктерін теестіріп ана оймай, оларды іс - рекетін біркелкі жасап, ылыми зерттеулерді сас нтижесін алуа ыпал етеді.

азіргі заманы ылым белгілі методологияа, яни олданылатын дістерді жиынтыына негізделген. Осыан оса рбір ылым саласы тек ана арнаулы объектіге ана емес, сол объектіге сйкес арнаулы діске де ие болады.

Зерттелетін заттарды ртрлілігінен пайда болатын, жаратылыстану ылымы мен гуманитарлы танымны методологиялары арасында біратар айырмашылытар бар. Жаратылыстану ылымы методологиясында затты жеке ерекшіліктері ескерілмейді, себебі ол баяыда алыптасып зерттеушіні назарынан тыс алан. Мысалы, тарих ылымында затты пайда болуын, оны жеке ерекшіліктеріні толыымен арастырады. леуметтік танымны методологиясы жаратылыстану методологиясынан пнні зіндегі айырмашылытары бойынша ажыратылады: 1) леуметтік таным зін - зі жоюшы нтижеге алып келеді (“биржаны задарын білу осы задарды зін жоюа келіп соады”-деп жазды кибернетиканы негізін салушы Н.Винер); 2) егер жаратылыстану ылымдары танымында жекелеген фактілер бірдей болса, леуметтік танымда ондай емес. Сондытан, леуметтік таным методологиясы фактілерді жалпылап ана оймай, сонымен бірге ол аса лкен маыза ие индивидуалды фактілермен жмыс істейді. Осы фактілерден объективті рдіс пайда болып, солармен де тсіндіріледі. Гуманитарлы таным методологиясыны зіне тн ерекшелігі осында. азіргі заманы ылымда жаратылыстану жне гуманитарлы ылымдарды методологияларыны бір-біріне жаындасу тенденциясы байалуда, біра оларды негізгі жне аидалы айырмашылытары лі де саталуда.

Орытынды

азіргі кездегі ылыми дістер жйесіні кп трлілігі, оршаан лемді зерттейтін білімдер жйесіні кптігіне байланысты болып отыр. Осыан сйкес классификацияны негізіне алынан дістер зерттеуді асиетіне байланысты тадалады. Олар: олдану ортасы, ызметті мазмны мен мінезі т.с.с. леуметтік жмыста дістерді орны мен рлі маызды орын алады, классификация бірлестік дегейі леуметтік жмыс теориясы мен практикасыны тріне байланысты.

р ылым баса ылымдардан зіні зерттеу пнімен ажыратылады. Барлы ылымдар трлі былыстар мен рдістерді объективті шындыын зерттейді. Біра р ылымны зерттеу нысанына, біріншіден, объективті шындыты белгілі жаы мен саласы, екіншіден, тек берілген ылыма ана тн арнайы даму зандылытары мен задары, шіншіден, осы задар мен задылытарды рекет механизімдері мен айындалуыны ерекше формалары жатады. Сондытан, ылымны объектісі мен пні ажыратылады: объектісіне зерттеу рдісіні баыты, ал пніне зерттеу объектісін райтын, байланыстар мен атынастар жатады. леуметтануды объектісіне азіргі оам жатызылады. Тек жай оам емес, таным рдісі баытталан леуметтік шынды саласы: леуметтік институттар, леуметтік атынастар мен рдістер, леуметтік рылым, леуметтік оам , леуметтік роль , леуметтік баылау жне т.б. жатады. леуметтік зерттеу объектісіне ылыми анализа жататын, леуметтік арама-айшылы жатызылады. Социологиялы зерттеуді пні объект асиеті мен мселе сипатымен айындалады. леуметтік танымны пні белгілеу рдісінде шешуші леуметтік былыстар адам зара рекеті, леуметтік атынастар, леуметтік ауым мен рдістер жне т.б. жатады. Белгілі атынастар андай да бір леуметтік былыспен белгіленген, белгілі задылытарды немесе тенденцияларды рекетіне туелді. Олар леуметтануды негізгі пнін райды. Бізді елімізде леуметтік зерттеулерді экономикалы, саяси, ы ылымдарына, философияа жаындату талпыныстары жргізілді. леуметтануа идеологиялы – апологетикалы роль берілді.

Пайдаланан дебиеттер тізімі:

1. http://e-history.kz

  1. http://1referat.kz

3. http://referatikz.ru

4. «азастан»: лтты энцклопедия / Бас редактор . Нысанбаев – Алматы

  1. Социология наукаоб обществе; Уч.пос.-Харьков, 1996
  2. Тощенко Ж.Т. Социология –М.1998
  3. Фролов С.С Основы социологии – М,.1997