Жылы макроэкономикалы даму

МАЗМНЫ

Кіріспе……………………………………………………………………………2

Р 2014 ЖЫЛЫ МАКРОЭКОНОМИКАЛЫ ДАМУЫ ЖНЕ

АША-КРЕДИТ САЯСАТЫ…………………………………………..………3

2014 жылы макроэкономикалы даму…………………………………………3

2014 жылы аша-кредит саясатыжне инфляциялы дерістер…………...6

Экономика дамуыны сценарийлік нсалары жне

азастан Республикасыны 2015 жылы аша-кредит саясаты……………...9

2015 жылы экономика дамуыны сценарийлік нсалары…………………….9

2015 жылы аша-кредит саясатыны ралдары…………………………….13

Орытынды

Пайдаланылан дебиеттер

 

 

Кіріспе

лемдік экономиканы жай-кйі жне оны жмыс істеу талаптары азіргі уаытта трасыз жне трлі баыттаы болып бааланады. Еуроайма жаа экономикалы рецессия толыныны алдында тр. ытай, Ресей жне нарытары алыптасу стіндегі біратар елдер экономикасыны су арыныны баяулаанын крсетіп отыр. Мнайды экспорттаушы елдерді жадайы мнайды лемдік баасыны 2014 жылды ортасынан бері байалып отыран тмендеуімен иындай тсуде. Сонымен атар саталып отыран геосаяси белгісіздік аламды экономикадаы ахуалды нашарлауына ыпал ететін таы бір фактор болып табылады.

Осылайша, азастан экономикасыны 2015 жылы дамуына лемдік аржы жне тауар нарытарындаы былмалылыты жне онымен байланысты капиталды трасыз аындарын оса аланда, олайсыз сырты факторлар сер ететін болады.

Бл жадайда азастан Республикасыны аша-кредит саясаты баа тратылыын амтамасыз етуге баытталатын болады. азастан Республикасыны лтты Банкі (бдан рі – лтты Банк) ысамерзімді тегемен тімділікті беру жне алу бойынша аша-кредит саясатыны ралдар жйесін кеейтуді, сондай-а зіні ішкі аша нарыына атысуын лайтуды жоспарлап отыр. тімділікті беру жне алу ашы нары операциялары (лтты Банкті бастамасы бойынша) жне траты ол жеткізу операциялары (банктерді бастамасы бойынша) арылы жзеге асырылатын болады. Бл ретте кері РЕПО операциялары тімділікті беру жніндегі негізгі операциялар болады. лтты Банк кш-жігерін нарыты млшерлемелерді жне оларды былмалылыын тиімді диапазонда стап тру арылы пайызды саясатты тиімділігін арттыруа салады.

Валюта саясаты азастан экономикасыны ішкі жне сырты бсекеге абілеттілігіні арасында тегерімді амтамасыз ететін болады.

лтты Банк сондай-а экономиканы дамытуды ытимал сценарийлік нсаларыны іске асырылуына арай аша-кредит саясатыны баа тратылыы жніндегі негізгі масаты мен аржы жйесіні тратылыына жрдемдесу арасындаы тегерімді олдайтын болады.

Аша-кредит саясатыны шараларын іске асыру экономиканы орныты замерзімді суі жне инфляцияны нысаналы длізде стап тру шін жадайларды амтамасыз етуге баытталан.

 

 

Тарау. азастан Республикасыны 2014 жылы

Макроэкономикалы дамуы жне аша-кредит саясаты

 

жылы макроэкономикалы даму

азастанны экономикасы лемдік аржы жне тауар нарытарындаы белгісіз конъюнктура аясында траты дамуымен сипатталды.

Дниежзілік банкті деректері бойынша, лемдік экономика 2014 жылы 2,6%-а сті. АШ экономикасыны суі 2,4%-ды рады. Еуроаймата 2013 жылы 0,4%-ды лдыраумен салыстыранда 2014 жылы 0,8% болатын аздаан экономикалы су байалды.

Экономикасыны суі 7,4%-ды раан ытай экономикасын оспаанда, нарытары алыптасу стіндегі елдерде де экономикалы белсенділікті баяулауы байалды. азастанны негізгі сауда ріптестеріні бірі Ресей Федерациясыны экономикасында ішкі жалпы німні (бдан рі – ІЖ) 2014 жылы су арыны 0,6%-а дейін баяулауы байалады. Ресейдегі инфляция дегейіні суі 11,4%-ды рады.

ХФ деректері бойынша, лемдік ІЖ-ні суі 2014 жылы бастапы болжам 3,7% болан кезде 3,3%-ды рады, ал 2015 жылы 3,5%-а дейін ктеріледі.

Бл аяда азастандаы экономикалы белсенділік баяулады. 2014 жылы лтты экономика министрлігіні алдын ала баалауы бойынша азастанны ІЖ 4,3%-ды рады.

Бл ретте, нерксіптік ндірісті су арыны 2014 жылы 0,3%-ды рады, бл деуші нерксіптегі нім ндіруді 1,0%-а, оны ішінде тама німдері ндірісіні 2,9%-а, жеіл нерксіп ндірісіні 3,7%-а, мнайды айта деу ндірісіні 2,5%-а, минерал німі ндірісіні 3,5%-а, ара металлургия ндірісіні 8,6%-а лаюы есебінен болды.

Ауыл шаруашылыыны жалпы німі ндірісіні суі 100,8%-ды рады.

Тауар ндірісіні суі 2014 жылы 1,0%-ды, ызмет крсету – 6,0%-ды рады. ызмет крсетуді суі сауда клеміні 9,0%-а, апарат пен байланыс клеміні 8,5%-а жне клік пен оймаа орналастыру клеміні 7,0%-а айтарлытай суі есебінен амтамасыз етілді.

Негізгі капитала инвестициялар ксіпорындарды меншікті аражатыны 22%-а суі есебінен 3,9%-а сті, оларды лесіне инвестицияларды жалпы клеміні 58%-ы жне мемлекеттік бюджет аражатыны 20,1%-ы тиесілі.

Экономикадаы о рдістер елдегі леуметтік тратылыты сатауа жне азаматтарды л-ауатын аматасыз етуге ммкіндік берді.

2014 жылы атар-арашада орташа айлы номиналды жалаы 10,7%-а сіп, 117,5 мы тегені рады. Халыты наты кірістері 3,0%-а, наты жалаы 3,8%-а сті. Жмыссызды дегейі 2014 жылы 5,0%-ды рады.

Халыты кірістері мен жалаысыны демелі суі, сондай-а жмыссыздыты олайлы дегейі ттынушылы белсенділікті лаюына себепші болды. Ішкі ттынуды суі 2014 жылы экономика суіні негізгі факторларыны бірі болды.

азастанны сырты сауда айналымы 2014 жылы тегені баамын тзету нтижесінде импортты 15,6%-а тмендеуі жне экспортты 7,8%-а тмендеуі есебінен 10,5%-а ысарып, 119,4 млрд. АШ долларын рады.

2014 жылы 9 айды нтижелері бойынша аымдаы операцияларды о сальдосы 5,2 млрд. АШ долларына жуы немесе 2013 жылы 9 айдаы 1,0 млрд. АШ долларымен салыстыранда ІЖ-ні 3,6% болды.

Аымдаы операцияларды 2014 жылы ш тосанда 2013 жылды осындай кезеімен салыстыранда біршама жасаруы сауда балансы профицитіні 30,0 млрд. АШ долларына дейін 3,7 млрд. АШ долларына лаюы есебінен болды. Тауарлар экспорты 2014 жылы ш тосанда 61,8 млрд. АШ долларын (2013 жылды осындай кезеімен салыстыранда 2,6%-а тмендеді), ал тауарлар импорты 31,8 млрд. АШ долларын (14,4%-а ысарды) рады.

аржы шоты (лтты Банкті резервтік активтерімен операцияларды оспаанда) 2014 жылы 9 айда 6,4 млрд. АШ долларында теріс сальдомен алыптасты. Капиталды таза аыныны немесе «алан елдерден таза арыз алуды» 2013 жылды осындай кезеімен салыстыранда 4 млрд. АШ долларынан астам лаюы 3-тосанны операцияларымен амтамасыз етілді, ол кезде тікелей инвестициялар бойынша міндеттемелер суіні жаласуы аясында ыса мерзімді сырты активтерді айтарлытай ысаруы нтижесінде аржы шотыны теріс сальдосы 5,2 млрд. АШ долларына жетті.

Халыаралы резервтер 7,3% лайып, 102,4 млрд. АШ долларын, оны ішінде азастан Республикасы лтты орыны активтері 73,5 млрд. АШ долларын, лтты Банкті алтынвалюта резервтері 28,9 млрд. АШ долларын рады.

Brent срыпты мнайды лемдік баасыны бір баррель шін 112 АШ долларынан (2014 жылы маусым) бір баррель шін 56 АШ долларына дейін (2014 жылы желтосан) 50%-а, сондай-а азастан экспортыны негізгі тауарлары болып табылатын металдар баасыны тмендеуі жаын перспективада елді тлем балансыны жай-кйіне теріс сер ететін болады.

Сырты нарытардаы конъюнктураны згеруі де кредиттеуге жне экономикадаы жина ашаа сер етті. Бл ретте, іскерлік белсенділікті бседеуіне ішкі жне сол сияты сырты себептерге байланысты болды. АШ-таы санды жмсарту бадарламасыны аяталуы, капиталды дамушы елдерді нарытарынан дамыан елдерге, е алдымен АШ-а кетілуі айматы жне отанды экономикаа ыпал етеді. Осы жадайлар ескеріле отырып азастанда девальвациялы ктулерді ктерілуі саталады, бл іскерлік белсенділікке сер етеді.

Осы жадайларда, банктерді экономиканы кредиттеуіні жалпы клемі 2014 жылды басынан бері 7,2%-а лая отырып, 2014 жылы 12,1 трлн. тегеге жетті. Бл ретте лтты валютамен кредиттеу 8,6 трлн. тегеге дейін 7,9%-а, шетел валютасымен кредиттеу 3,5 трлн. тегеге дейін 5,5%-а лайды.

2014 жылы азастан Республикасы лтты орыны активтерінен экономикаа олдау крсетуге аражат блу туралы шешім абылданды. Бл ретте, шаын жне орта бизнес субъектілерін банктер арылы кредиттеуге арналан 100 млрд. тегені банктер толы игерді. Бдан баса, 250 млрд. теге банктерді жмыс істемейтін кредиттерімен жмыс істеу шін «Проблемалы кредиттер оры» А-ты жарылы капиталын толытыруа баытталды. теу мерзімі 90 кннен асан кредиттер дегейі 2014 жылы 33%-дан 2015 жылы 1 атардаы жадай бойынша 23,5%-а дейін тмендеді.

2014 жылы лтты Банк ттынушылы кредиттеуді арты суін шектеу шараларын абылдады. Нтижесінде, ттынушылы кредиттеуді су арыны 2013 жылы 46,4%-дан 2014 жылы 17,3%-а дейін баяулады.

Резиденттерді депозиттері 2014 жылы 11,7 трлн. тегеге дейін 15,9%-а лайды. Банктік емес зады тлаларды депозиттері 7,3 трлн. тегеге дейін 18,1%-а, жеке тлалардікі – 4,4 трлн. тегеге дейін 12,6%-а сті.

лтты валютадаы депозиттер 2014 жылы 5,2 трлн. тегеге дейін 17,7%-а тмендеді, шетел валютасында – 6,5 трлн. тегеге дейін 72,2%-а лайды. Тиісінше, шетел валютасындаы депозиттерді лесі 55,6%-а жетті.