Коллаген, ретикулин, эластин

ретикулин, альбумин, коллаген

эластин, кератин, ретикулин

коллаген, ретикулин, альбумин

ретикулин, эластин, глабулин

. зені абаттары шекарасын ажыратыыз:

тері,май бездері жне талшытарды тамырларыны тере орналасан жері

жоары орналасан талшы тамырларыны біткен жері

орта тста орналасан талшы тамырларыны беткен жері

тері жне май бездері орналасан жері

тере орналасан тер жне май бездеріні орналасан жері

. зе андай абаттардан трады

термостатикалы, ретикулин

зе ретикулин

торлы, ретикулинді

емізікшелі, термостикалы

торлы, тері асты шел абаты

. ой жне ешкі терілеріні ауданын алай лшейді:

зындыын еніне кбейтеді. зындыы-мойынны жоары шетінен бастап йры тбіне дейінгі ара ашытыты лшейді. Енін -3-4 см тмен, алдыы аятар астынан бастап лшейді

зындыын еніне кбейтеді. зыныдыы-мойынны жоары жаынан бастап арты аятар ойысына дейін лшейді. Енін -5-6 см тмен, алдыы аятар астынан бастап лшейді

зындыын еніне кбейтеді. зыныдыын мойынны тменгі шетінен

бастап йрыты шына дейін. Енін -8-10 см тмен, алдыны аятар астындаы ойысынан бастап лшейді

зыныдыын еніне кбейтеді. зыныдыын -мойынны шетінен арты аятарды ойысына дейінгі ашытыты лшеп, ал енін 3-4 см тмен, алдыы аятар ойысынан, бастап лшейді

зыныдыын -мойынны шетінен арты аятарды ойысына дейінгі ашытыты лшеп, ал енін

3-4 см тмен, алдыы аятар ойысынан

. Жылыны ір бліктерін табыыз:

омырау, айна,сауыр, ылшытар блігі

айна, суаыр,омырау, жоара

сауыр,омырау,мойын,етек, ылшытар блігі

сауыр,омырау,мойын,етек,омырау,жоара

сауыр,омырау,мойын,етек,жоара

. Ірі араны ір /топографиялы/ бліктерін атаыз:

етек, жонара,мойын, кекіл, табаныны тізеге дейін, тізеден тменгі аяа дейін,сауыр

жоара, мойын, етек, сауыр терісіні е алы жері, жылыны сауыр терісі, хаз, сауыр

жоара, мойын,, етек,хаз,сауыр терісіні е алы жері, сауыр

жоара, мойын, етек, сауыр, сауыр терісіні еі алы жері

жоара, мойын, етек, сауыр, ылшыты жер

.Теріні физикалы-механикалы асиеті неге байланысты:

зендегі емізікшелі жне торлы абаттар мен коллаген талшыыны рілуіне байланысты

зендегні термостатикалы жне емізікшелі абаттара жне коллаген талшытарыны брыштарына байланысты

зендегі ретикулин мен торлы абаттара жне коллаген талшытарын шоыралуныны тыыздыына байланысты

зендегі емізікшелі жне термостатикалы абаттар мен коллаген талшытарыны шоырлануына байланысты

зендегі торлы жне ретикулин абаттары мен коллаген талшытарыны рілуіне байланысты

. Фибрилді тері белоктарын атаыз:

Коллаген, эластин, ретикулин, кератин

альбумин, керотин, глобулин

альбумин, кератин, эластин

глобулин, ретикулин, кератин

коллаген, альбумин, глобулин

. Терідегі глобулярлы белоктар атаыз:

Альбуминдер, глобулиндер

коллаген, кератин, эластин

альбумин, кератин, эластин

глобулин, ретикулин, кератин

альбумин, коллаген, глобулин, эластин

.Теріні ратай салмаындаы азатты орташа млшері:

90-95%

45-50%

65-70%

80-82%

70-80%

.Бумадаы /партия/ 95 теріден, химиялы анализ жасау шін, анша тері алады:

. Жаа сыпырылан теріде орташа су млшері анша, %

64-68

80-85

50-55

55-60

85-90

. 100 дана теріден химиялы рамын анытау шін анша сынама алады:

. оян терісі анша сорта блінеді:

I, II, III;

II, III;

I, II, III, IV;

I, II;

Блінбейді.

. Терідегі ай азат /белок/ суда айнатан кезде желатинге айналады:

Казеин

коллаген

фибрион

эластин

кератин

. Теріні рамында андай азат(белок) кп

Коллаген

ретикулин

эластин

альбумин

кератин

. Теріде майды рамы кбейсе былары андай асиетке ие болады:

су ткізгіштігі тмендейді, коллаген талшытары бір-біріне жабысып, созылыштыы мен майысатыы тмендейді,

су ткізгіштігі мен коллаген талшытарыны бір-біріне жабысып, созылыштыы жоарылайды, созылыштыы мен майысатыы тмендейді,

осыан арап тзімділігіне баа беруге болады,

жыртылуа беріктілігі жоарылайды, майысатыы тмендейді

созылуы жне жыртылуы тмендейді.

. Мына азатты айсысы, тері ісінген кезінде ферменттер мен шіріген бактериялар серіне тез бейімделеді

Коллаген

кератин

ретикулин

эластин

глобулин

. Ірі ара ай ір блігін тартып, белгілі бір зындыа созан кезде мыты, жыртылмайтын асиетке ие:

жонара

етегі

мойын терісі

сира блігі

алдыы аятары

. Ірі ара мал терісіні андай ір блігі жіішке жне борпылда

етегі

мойыны

жоарысы

сира пен алдыы аятары

йымшы тсы

. Жылы терісінен дайындалан быларыны ай блігі жоары мытылыа, йкеліп тозуа, берік жне су ткізгіштік пен ауа ткізгіштікке

тн

сауыр терісіндегі е алы тсы

арты блігі

таз

омырау

.Жылы терісіні андай блігін россшеврон деп атайды:

Омырау

хаз

сауыр терісіні е алы тсы

арты блігі

жоара сызыы

. Тері лгісін белгілі бір уаыта суа салан кездегі салмаыны лаюын андай крсеткіш крсетеді:

ылал тартыштыы

су ткізгіштігі

тздау

майысатыы

су сііргіштігі

. ай малды терісінде эпидермисі жіішке жне дерманы емізікшеабаты да азана безі бар, дерманы торлы абаты жетілген, рілімі байламы тыыз жне мыты

ірі ара мал

ешкі

ой

жылы

шошалар

. андай малды терісі мынадай ерекше асиетке ие: алыдыы орташа, зеніні термостатикалы абаты жасы жетілген, жн талшытарыны тамырымен болбыр, май жне тері бездері бар

ой

ешкі

жылы

шоша

бы

. ой тымдарыны айсысыны терісі болбыр, мыты емес жне былары дейтін ксіпорындарды ажеттерін анааттандырмайды

биязы жнді

шоша

биязылау

я жнді

будан

. андай уаытта малдарды терілері жа, тозан, тері торшасы

лсіз жне жабындысы лі, ра талшытары кп болып келеді:

жасы азытандырылмаан жерде

ылалды жне салын жерде

ысты ауа райлы жерде

те кп азытандыран кезде

ызылша мен жгері алдытарымен азытандыран кезде

. Баалы а терісі деген не:

бл ауланан жне а шаруашылытарында сірілген адарды иленбеген баалы а терілері

бл ауланан, немесе торда сірілген адарды иленбеген баалы терілері

бл торда сірілген адарды иленбеген баалы терілері

бл торда сірілген адарды иленген баалы терілері

бл бйымдар тігуге жарамды иленген терілер

. Баалы а терілеріні оры

жн жабындысы жасы, сапалы а жне й жануарларыны терісі

сапасы жасы жабынды ылшытары бар адары

белгілі аймата мекендейтін адары

ашылы жолмен дайындалатын адары

Жн жабындысы дегеніміз не:

теріні жауып тран мйізденген жіпшелерді жиынтыы

ылшытар жиынтыы

зіе тн асиеттері бар бір шкім ылшытар

й жануарлары

терідегі р трлі ылшытар жиынтыы

. Жн жабындысыны негізгі ызметі:

механикалы соыдан жне температуралы ауытынан орау

жеке згергіштіктен сатау

р трлі механикалы соыны серінен орау

р трлі ызыулыты серінен орау

кнні серінен орау

. Е баалы а терілерін атаыз:

блын, сусар, тлкі, ара кзен, камшат

блын, тышан, ызыл клкі

блын, сусар, тлкі, асыр, арса

блын, сусар, асыр, аю

калан,орман мысыы, арса

. Тері абатыны негізгі тауарлы асиеттерін атаыз

алындыы, тыыздыы, тері беріктілігі

мытылыы, тыыздыы, салмаы, жылу стау асиеті, абаттарыны алындыы

салмаы, аумаы, алындыы, тыыздыы, беріктілігі, абаттарыны алындыы

аумаы, тыыздыы, алындыы, беріктілігі жне гистологиялы рылысы, салмаы

аумаы, салмаы, беріктілігі, алыдыы, тыыздыы, жылу стаыштыы, тері абаттарыны алындыы

. ыста дайындалатын терілерді атаыз:

блын, сусар, тау кзені, сарыш кзен, ара кзен, тиын, кгілдір тлкі терілері

ыста дайындалатын терілерді атаыз:

ыста дайындалатын терілерді атаыз:

суыр, тарбаан, суыр, ши брі, брынды, кр тышан терілері

блын, кр тышан, тышан, теіз ндызы, су кзені, сусар терілері

. лгеннен кейін болатын кемістіктер

а аулау, сою, сыпыру, тасымалдау, сатау, дрыс кермеу, буып-тю кезінде пайда болатын кемістіктер

жарапиялы згергіштік, а трі, албырлау

еріген май, маусымды згергіштік, сою, сатау

а аулау немесе сою кезінде, дрыс майынан арытылмаан, тлеу, керілмеген, албырланбаан

консервілеу, буып-тю, сраптау жмыстары

. Теріні тауарлы асиетін анытайтын дістерді атаыз:

химиялы, биологиялы, тіркемелі, микроскопиялы, сезім мшелері, эксперттік, лшеу

механикалы, физикалы, оптикалы, электрлік

микроскопиялы лшеу

алдау, оамды, зертханалы, есептеу, сезім мшелері, тіркемелі

эластикалы, мамыты, жылтырлыы, оюлыы, ылшытыы,

. Жн талшытарыны пішімдерін атаыз:

ланцетті, ршы трізді, конусты, цилиндірлі

ланцетті, жалпа, цилиндрлі, конусты

конусты, цилиндрлі, ланцетті, веретенді, дгелек

жалпа, конусты, цилиндрлі, веретенді, ланцетті

цилиндрлі, конусты, жалпа, веретенді, ланцетті, ілгекті, жылтырлы

. Ааулар алай топтастырылады:

тірі кезінде, сойылан со

мірлік, біте туан, туа біткен

табии, механикалы, терілік, тлеуді сері, дрыс таматанбауы

механикалы, химиялы, жеке згергіштік, терілік

тууа біткен, жабынды ылшытарды андануы, таыр, кескен жер,

. Теріде жн талшытарыны орналасуы

біреуден, жай тобымен, шоырланып, крделі топпен

бір-бірдеп, крделі, тобымен

жай, біртіндеп-крделі, топпен, крделі

кешенді, жай, топпен, крделі, ретпен

ретпен, жай, біруден, крделі, кешенді

. Терідегі кйген, мйізделген, дрыс кептірілмеген, аауларды болу себебі неде:

теріні дрыс сатамаандытан

дрыс жауап жо

дрыс майынан арытылмаан

теріні дрыс сыпырылмааннан

дрыс саталмаан

. Дерма андай абаттардан трады:

емізікше жне тор

ыртыс, ретикульдік

тор, ретикульдік

термостатикалы, ретикульдік

тор, емізікше, тері асты клетчатка

. Итті терісі баалы а терісіні ай тобына жатады:

ысы мех шикізатына

кзгі мех шикізатына

са шикі зата

кктемгі мех терісіне

тері ртекті жннен трады

. Кряж деген не:

белгілі бір жарапиялы ауданда мекендейтін, бір трдегі адара тн терілеріні тауарлы асиеттеріні жиынтыы

белгілі бір ауданда ауланан а терісі

р аймата мекендейтін адарды ерекшеліктері

бір аймата мекендейтін адарды ерекшеліктері

ауа райына байланыстыы жо а терілеріні ерекшеліктері

. Тмендегі азат талшытарды айсысы дерманы негізін райды:

коллагенды, эластинды, ретикулинды

ретикулинді, альбуминды, коллагенды

эластиндік, кератинды,третикулинді

коллагнеді, керратинды, альбуминды

ретикулинды, эластинды, глубулинды

. Тбітке мінездеме берііз:

талшыты е ысасы мен жіішкесі

морфологиялы белгілері тбітін айырмашылыы ара ылыштан аз

гистологиялы рылысы ара ылшы сияты

тбіт сабаы толынды майысан болып келеді, сырты абаты саиналы

тбіт пішім ара ылшыа сайды

. Баалы а терілері ай блшектерден трады:

жон ара, бауыр жне ая терілерінен

жон ара, бауыр жндерден

тек жон арадан

тек бауырдан

тек ая терілерден

. Торда сірілетін хайуандарды атаыз:

блын, ара кзен, ара тлкі

кк тлкі, сарышна, блын, ызыл тлкі

аю,сары шна, блын, ызыл тлкі

блын, кк тлкі, асыр

сусар, блын, ара кзен, амыс мысыы, сілеусін

. Мезгілдік деморфизм дегеніміз не:

жн жабындысыны тсіні згеруі

жн жабындысыны тыыздыы згеруі

жн жабындысыны зындыы згеруі

жн жабындысыны жылтырлыы згеруі

жн жабыныдысыны тыыздыы мен зындыы згеруі

. Тері абатыны асиеттеріні згеруі, жалпы шикізатты сапасына сер

етеме:

сер етеді

сері шамалы

млдем сер етпейді

жасына байланысты сер етеді

. Тмендегі терілерді ай трлері-кряжа блінеді:

сілеусін, асыр, суыр, тарпаан

асыр, арса, блын, кртышан

арса, кртышан, борсы, ондатра

асыр, арса, борсы, кртышан

арса, борсы, кк тлкі, кртышан

. Жару дегеніміз не:

жн тбірлеріні жаланаштануы

ол тыырлану

ол жнні жамылысы тсіп алуы

ол зын шыып тран жн талшыы

ол ыса шыып тран жн

. Жеке згергіштік асиетіне байланысты болатын кемістіктер:

баса тсті табалар, жарамсыз тстерді реі, сабала жндер, жн жабындысыны формаларыны згеруі

жн жабындысыны формалары згеруі, жабынды жндеріні шы шиыршытануы, тері тесіктері

тыырлану, теріні ызаруы, жн жабынды сыны тсі

тыырлану, ылшыты сынуы, йкелген орындар, баса тсті табалар, жарамсыз тстерді реі

ылшыты сынуы, жнні йысуы, баса тсті табалар, жарамсыз тстерді реі, кесінділер

. Баалы а терілерді тауарлы асиеттерін анытайтын дістер:

органолептикалы, лабораториялы

органолептикалы, тіркеушілік

статистикалы, социологиялы, есептеушілік

есептеушілік, тіркеушілік

механикалы, физикалы, химиялы, биологиялы, тіркеушілік, микроскопиялы биологиялы,

. згергіштерді трлері атаыз:

жарафиялы, жеке, жынысты, жасына, жыл мезгілдік, тымды, траралы

кзгі-ысты-тымды, жасына, жеке, жыл мезгілдік

кктемгі-жазы, тр аралы, географиялы, жынысты, жыл мезгілдік,тымды

типтік, жарафиялы, жеке, жыл мезгіліне, табиатты

кктемгі-жазы, кзгі-ысты, жынысты, жыл мезгіліне, жарафиялы

. Кеміргіштер тобыны терілері

ондатр, су ндызы, саз ндызы

жпартышан, тиын, блын, ара сусар

тиын, жпартышан, сазкзен, ондатр

су кзені, блын, сазкзен, тиын, ондатр, жпар тышан

тиын, саз кзен, ондатра, су кзені

. Жалпы баалы а терісіні сапасы неге байланысты:

жн талшыымен тері абатыны сапасы жне оларды зара байланыстыы

коллаген талшытарыны байланысына

жн талшыыны алындыы мен айуанны тріне

дерманы алындыы мен аны тріне

жн тбітіні теріндігімен, жнні зындыы

. Баалы а терілерде пайда болу мезгіліне байланысты кемістіктеріні жіктелуі:

тірі кезенде, лген со пайда болатын ааулытар

лген со пайда болатын, туылан кезде

табии, механикалы, лген со, тлеу кезінде, дрыс азытанбау

механикалы, химиялы, жеке згерткіш,лген со

туылан кезде, жн жабындысыны анталунуы, тыырлану

. Ондатр терілері клемі бойынша алай блінеді:

ірі, са

са, орта

ірі, те ірі

орта, те ірі

са, те са

. Мехті шикізат кздерін атаыз

ой шаруашылыы, мал шаруашылыы, оян шаруашылыы, жылы шаруашылыы, теіз хайуанаттар терілері

Мал шаруашылыы

Жылы шаруашылыы

ой шаруашылыы

ой шаруашылыыны німділігі ана

. Мехтік шикізаттар алай жіктеледі

ысы, кктемгі жне теіз жануарлары терісі

ысы жне кзгі, теіз жануарлар терісі

ысы, кктемгі, ерте кзгі жне теіз жануарлары терісі

ысы, кктемгі жне кктемнен кейін

ысы, кктемгі жне жазы, теіз жануарлар терісі

. Кктемгі мехты тері шикізаттарыны трлерін атаыздар

мехты ой терісі, аракл терілері, солтстік бы терілері, ст емген бзау жне лын

терілері тонды жне мехты ой терісі, ірі ара, солтстік бы бзау терілері

каракл терілері, теіз жануарлар терісі

ит жне мысы терілері, мехты тонды ой жне каракл елтірілері

ауылшаруашылы малдарыны барлы терілеріні трлері жне теіз жануарларыны терілері

. ысы мехты тері шикізаттарыны трлерін атаыз

й мысытарыны, иттеріні жне ояндарыны терілері

й иттеріні терілері жне теіз жануарларыны терілері

барлы ой тымдарыны терілері

й мысытарыны терілері жне ірі ара мал терілері

оян терілеріні барлы трлері

. аракл елтерісіні негізгі топографиялы учаскелерін атаыз:

сауыры, иы, ыр ара, бйірі, жауырыны, мойны, бауыры, йрыы, басы, аяы, шабы

сауыр, ыр арасы, шет жаы, жамбасы, мадайы, бауыры, басы, аяы, шабы

сауыр, иыы, бйірі, жамбасы, мадайы, мойыны, бауыры, йрыы, басы, аяы, шабы

сауыр, ыр арасы, иыы, кеірдекті тменгі жаы, жамбасы, жауырыны, мойыны, бауыры, йрыы, басы, аяы, шабы

ыр арасы, иыы, бйірі, жамбасы, жауырыны, мойны, желкесі,

. Талшы сабаы андай жіктермен (категориялармен) сипатталады

пішіні, боялуы, беріктілігі, иректілігі, алыдыы бойынша, талшы жіктері бойынша

жылтырлыы, зындыы, жіішкелігі, пішіні, ирек-тілігі жне т.б.

зындыы, жіішкелігі, пішіні, талшы категориясы, боялуы бойынша

пішіні, жіішкелігі, рылымы, теріде талшыты орналасуы бойынша

зындыы, жіішкелігі, пішіні, талшы категориясы, боялуы бойынша, химиялы рылымы бойынша жне жн талшытарыны тере жатуы бойынша

. Мех терілеріні жн талшытарын (категориясын) атаыз

баыттаушы, ылшы, тбіт, жабынды, аралы, лі жне ра талшытар

тбіт, аралы, баыттаушы, лі талшытар

ылшы, тбіт, ра, жабынды жне баыттаушы ылшытар

баыттаушы, ылшы, сезуші, тбіт, аралы

баыттаушы, тбіт,лі талшытар

. Мехты терілерді гистологиялы рылымын атаыз

эпидермис, зе, торлы абат, мускульді, майлы абат, тері асты клетчатка, май тері бездері, лимфа тйіндері, ан тамырлары, блшы ет

эпидермис, емізікше, май абаты, мйізді, тері асты клетчатка, май, тері бездері ан тамырлары

эпидермис, зе,емізікщілер абат, термостатикалы, тері асты клетчатка, лифа тйіндері, ан тамырлары, мышцалар

эпидермис, зе, тері асты мускульді май абаты, торлы абат, май, тері бездері

эпидермис, зе, мйізді абат, мускульді майлы абат, тері бездері, лимфатикалы жне ан тамырлары

. Мехты терілерді жн талшытарыны иректігіні трлерін атаыз

тзу, иілген, брышпен иілген, иректі, бры трізді, иректелген

иілген, тзу, сынан, шы айырылан

тзу, толынды, бры трізді

толынды, цилиндрлі, бры трізді

тзу, брышпен иілген, цилиндрлі, бры тектес, параллелді,

.ысы мех шикізатыны жн жабыны баыты алай орналасады

басынан йрыына арай:

жоары жаына перпендикуляр

сауырынан басына арай

жотасынан бауырына арай

иілген, тзу, сынан, шы айырылан

. Эпидермис теріні анша пайызын райды

1,5%

1,0%

5-7%

2-5%

7-9%

. Баыттаушы талшытарды сипаттамасы:

тзу, жуан, басалардан зын, біртсті реді

орташа жуандыты жне айтарлытай айырмашылыы жо.

те жуан жне баса жн талшытары шін тірек болып отырады, бір тсті емес

салыстырмалы жуан, біра зындыы бойынша аралы талшы-тардан айырмашалыы жотыасы

басалардан зын, біра те сирек, біртсті емес.

. Аралы талшытарды сипаттамасы:

баыттаушы жне ылшыты талшытарды аралыында болады

жіішкелігі бойынша ылшыа сайды, біра ыса

морфологиялы белгілер бойынша тбітке сайды, біра гистологиялы айырмашалытары бар

аралы талшытар зындыы бойынша тбітке жаын, біра оларды зекті абаты атты дамыан

тбіт пен ылшыты арасындаы жадай болады

. Тбітті талшытарды сипаттамасы:

е ыса, рі жіішке жн жабыны тменгі блігін райды

морфологиялы белгілері бойынша аралы талшытан айырма-шылыы жотыасы

гистологиялы белгілері бойынша аралы талшытара сайды

тбітті сабаы толын трізді, ал морфологиялы белгілері бойынша аралы талшытара сайды

жіішке бойынша аралы талшыа сайды

. Тбітті аралы талшытардан айырмашылыы неде:

зындыы, жіішкелігі жне иректілігінде

зындыында

иректілігінде

жіішкелігі мен иректілігінде жне зындыында

жіішкелігінде

. араклді жн талшытарыны негізгі категориялары

ірі ылшы, аралы, тбіт

ірі ылшы, жне тбіт

аралы жне тбіт

ірі ылшы, аралы

ірі ылшы, баыттаушы, аралы

. Мехты терілеріні химиялы рамы андай заттардан трады:

су, белоктар, майлар, кмірсулар жне минералды заттар

коллаген, эластин, майтектес заттар

су, кмірсулар, майтектес заттар

майтектес заттар, белок, су

коллаген, ретикулин, ауыз, минералды заттар

. Жаа сыпырылып алынан мал терісіні рамындаы ылалдылы су млшері:

60-75%

25-30%

0,5-10%

90-95%

20%-ке дейін

. зе абатындаы белокты талшытарды атаыз: