Жылды 14 атар айында лия Молдалова Казачиха тбінде ерлікпен аза тапты.

Глазунов орта мектебі» ММ

 

Трбие сааты

Таырыбы: «азаты ос жлдызы - лия , Мншк».

Б» сынып

ткізген:Арыстанбек Тазагл Базарызы

 

2015 жыл

Трбие саатыны таырыбы: азаты ос жлдызы – лия , Мншк.

Трбие саатыны масаты: Оушыларды лы Отан соысындаы лы Жеісті маыздылыын ынуларына жадай туызу. лы Отан соысында туан жерін ораан азастан азаматтары туралы млімет беру. Аттары аыза айналып, ерлік істері барша лтты та алдыран азаты ос батыр ызы Мншк Маметова мен лия Молдалованы жарын мірі жне лы Отан соысындаы ерлік істерін рпаа лгі етіп, неге ету. Оушыларды бойына патриотты сезімін ояту. Отан сйгіштікке, ерлікке, адалдыа баулу.

Крнекілігі: бейнеролик, наыл сздер, сурет

Трбие саатыны барысы:

Малімні кіріспе сзі:

Балалар лы Отан соысы, лы Жеіс деген сздер естіп жреміз. Бгін осы сздерді маыналарына тереірек ілеміз.

Жылы 22 маусым кні та шапаы жаа ана арайланып келе жатан кезде, елімізге ауіп тнді. Халымыз адам айтысыз иын кезеге душар болды. Фашистік Германия елімізге опасыздыпен басып кірді.

1 - оушы: Блт тнеріп аспаннан,

Талай кзден жас таман.

Ттиылдан жау тиіп,

Ырын соыс басталды.

2 - оушы: Отаным, еркелеймін енді кімге,

Зімен нені болса, крем бірге.

алайша абырама батпас мені,

Басыа атер кні тнген кнде.

Соыс басталысымен барлы ер - азаматтар Отанын орауа аттанып кетіп жатты. Арттарында жылаан балалары мен жарлары, ата - аналары алып жатты.

Оушы. Гитлершілдер соысты бас кезінде 190 дивизияны, 5 мыдай самолетті, 3700 танкті, 50 мыдай ару мен минометті шабуыла шыарды. Жерімізге басып кірген жау скерлеріні жалпы саны 5 миллион адама жетті.

Оушы. Осы срапыл соыста жауды таландап лы Жеіске жетуге азастандытар да сбелі лес осты. Жздеген мы азастандытар олына ару алып, з Отаныны намысы мен бостандыы шін кресті.

Оушы. азастандытар Брест амалын орады, Мскеу тбінде лімге бас тікті, Сталинград, Курск доасындаы шайастарда ерекше кзге тсті. Берлинді шабуылдады, Рейхстага Жеіс туын тікті.

Оушы: Тарихи деректерге араанда 1942 - 1945ж 1млн. 196мы. 164 азастанды майдана аттанып те жартысы оралмаан. Кптеген жауынгерлеріміз ерлік крсетті. 518 азастанды Кеес Одаыны батыры - атаын алды.

Оушы: Атап айтса асым айсенов, Нркен бдіров, Бауыржан Момышлы, Талат Бигелдинов, Раымжан ошарбаев сияты аты аыза айналан батыр аталарымыз.

Оушы: Осы ырын соыста ерлермен атар елін ораан ос азаты батыр ызы болан. Ол Мншк Мметова жне лия Молдалова. Оларды біз азаты ос шынары, ос жлдызы деп атар атаймыз.

Мншк туралы бейнеролик.

Малім: Мншк туралы ысаша тоталып, таныстырып тейін: Мншк Мметова Жесікліызы (Жиеналиызы) 1922 Батыс азастан азіргі Орал облысыны Орда ауданында туан. Шын есімі Мнсия. Анасы еркелетіп Моншаым дей бергеннен, Мнсияны тілі келмей зін Мншк деп кеткен. Мншкті ата - анасы ерте айтыс болды да, бес жасар баланы оны ттесі мина Мметова бауырына басады. Мншкті балалы шаы Алматыдатті. лы Отан соысы басталан кезде Алматы медициналы институтында оып, сонымен бір мезгілде республика Халы Комиссарлары Советіні секретариатында ызмет етіп те жрген. 1942 жылды августында ол з еркімен ызыл Армия атарына алынады да, майдана аттанады. з блімінде Мншк тадаулы пулеметші атанады. Алашында бригада штабында ызмет етті, кейіннен пулеметшілер блімшесіні командирі болды.

11 - оушы: Мншк атыс толасында,

Жр орманны арасында.

«Мені ал, мені ал» деп алуан гл,

Олына оны таласуда.

Тыылып гл омырауа.

Сраандай жана дауа,

Ант еткендей трды Мншк,

Глді жауа таптатпауа.

12 - оушы: Сілкінтіп зебіректер жерді жзін,

О борап, снарядтар аан ызы.

аптаан алы жаудан тайсалмаан,

Мен крдім пилоткалы аза ызын.

Малім: скерді иындыын Мншк ерлермен атар крді - жер жоралап, судан жзіп, алы ну ормандардан тті, пулемет атып йренді. 21 - ші гвардиялы атыштар дивизиясыны е жасы пулемет атышы атаына ие болды. Ол ержректі лгісі болды, оны дивизия жауынгерлері матан ттан. 1943 жылды 15 - ші азанында Псков облысындаы Невель аласын босату шін те атал соыс болды. Мншк зіні скери бліміні шабуылын пулемет отымен олдады. Мншкті басына о тиді. Соы кштерін жинап, Мншк пулеметін ашы жерге алып шыып, жолдастарына жолды тазалап, фашистерді тікелей бетіне атан. рлі Мншк пулеметті саптарын олына тастай атты ысып алан. Сол ан майданда Мншк Мметова ерлікпен аза тапты.

Кеес Социалистік Республикалар Одаы Жоары Кеесіні Жарлыымен 1944 жылды 1 - ші наурызында неміс басыншыларымен соысу майданындаы олбасшыны скери тапсырмаларын блжытпай орындааны шін, крсеткен ерлігі шін Мншк Мметоваа Кеес Одаыны Батыры атаы берілді.

Мншк соыстан аттанан Алматы аласына Кеес Одаыны тпкір – тпкірлерінен алыс хаттар барды. Невель аласында Мншк атында кше бар. Батырды туан жерінде мемориалды музей, Орал аласында да музей ашылды. Невель Орал, Алматы алаларында ескерткіш орнатылып, Алматыдаы 28 - орта мектеп пен медициналы институт алдында ескерткіш тата ойылан. азастанны аын жазушылары Мншк Мметова туралы кптеген ле, поэмалар жазды.

 

н: «Мншк апай – батыр ыз» орындайтындар:

Изтелеу Аяулым, Галымова Гаухар. 13 - оушы:

Даламызды даысы,

Балауса гл, балын ыз.

Жанын иып, халы шін

Жанып тскен а жлдыз.

Мгі жасап жерде енді,

Биік бол деп таулардан.

Сені балын бейнеді,

Жасап ойды мрмрдн.

лия Молдалованы мір дерегі жайлы бейнеролик крсетіліп трады.

Малім: Бл ле жолдары Батыр ыз лия Молдаловаа арналан. лия МолдаловаНрмхамедызы 1924 жылы 15 маусымда обда ауданы Ккбла деген жерде туан. лияны кесі Нрмхамбет Сарлов кезінде бай тымынан шыан рпа ретінде удалаан адам. Ал анасы Маржан 1932 - 1933 жылдары ашаршылы кезінде картоп еккен баша кзетшісіні оынан аза болан. Сегіз жасында жетім алып, убкір деген аасы з трбиесіне алады. Кейін ол аасы Санкт – Петебург (Ленинград) аласын кшіп келеді де лия сол алада оиды. Отбасыны жадайын байланысты лия кейін балалар йінде трбиеленеді. лия ерекше стамды, зерек, жаалыа бой рыш болып седі. Соыс басталанда ол небрі 17 жаста болан екен. Сол кезде майдана зі сранып, атыштар даярлайтын блімді бітіреді. Майдан даласында: Сіз жауынгерлік тапсырманы орындауа нзіксіз ой? Майдана алайша келдііз? Жасыыз нешеде? деген сратара - Мен Молдаловамын. азастандыпын. Жасым 17 - де. Майдана з бетіммен келдім. андай болсын жауынгерлік тапсырманы орындауа дайынмын. Керек болса, Москва ораанда лген бізді 28 бауырлар сияты леміз.

лия Молдалова 54 - ші атыштар бригадасын 4 - ші батальонны 3 - ротасыны мергені. рыс басталана дейін оны есебінде лтірілген 35 неміс болды. Новосокольники ауданыны солтстік жаында болан шайастарда Молдалова асан тратылы, ержректілік, батылды крсетті. Сапында лия болан 4 - ші батальон жауды Казачиха деревнясынан уып Новосокольники – Дно темір жолын кесіп, тастау бйры алды. Жауынгерлік арсыласан жау торабына лап ойды.Ержрек жауынгерді байап алан гитлершілер сол шата борандатып о жаудырды. лия жараланып етбетінен тсті. лия жаралананына арамастан «Ала!» деп атой салып айтадан жгіре жнелді де бірінші болып жау траншеясына басып кірді.4 - ші батальонны лия болан он анаты тгел атакаа шыып ыса ана рыстан кейін жауды ораныш шебін бзып тті.

жылды 14 атар айында лия Молдалова Казачиха тбінде ерлікпен аза тапты.