КУРСТЫ ЖМЫСТЫ ЫСАРТЫЛАН МТІНІ

Мазмны

КІРІСПЕ 3

Тарау І. Оушыларды білімділігіні педагогикалы диагностикалауды теориялы негіздері
1.1 Педагогикалы диагностикалау ымыны мні 6
1.2 Педагогикалы диагностикалауды маыздылыы 11

Тарау ІІ. Оушыларды біліміділігіні педагогикалы диагностикалауды йымдастыруды
2.1. Оушыларды білімділігіні педагогикалы диагностикалауды дістері мен ралдары
2.2. азіргі мектептерде оушыларды білімділігін педагогикалы диагностикалауды тиімді
орытынды 28

Пайдаланан дебиеттер тізімі 30

КІРІСПЕ

Зерттеу ккейкестілігі. Елбасымыз Н..Назарбаев сынан «азастан-2030» стратегиясында негізгі
стаз ебегі психологиялы-педагогикалы трыдан емес, малімні дістемелік
Білімні ай саласында болмасын, ебек процесі ту
«Диагноз» грек тілінен аударанда танып білуді білдіреді
Педагогикалы диагностика соы онжылдыта іс-рекет нысаны жне малімді
Апаратты кздер педагогикалы процесті негізгі сипаттамаларын (ауыспалы)
Педагогикалы процесті барлы сипаттамалары (ауыспалы) бойынша
Педагогикаы зерттеу дістерімен алынан мліметтер салыстырмалы трде
Осылайша, педагогикалы процесті диагностикасы оыту теориясы мен практикасында
Педагогикалы процесті барысы, жадайы, нтижесі туралы
Мектеп директорыны, оу ісі мегерушілеріні методикалы кеесті жне
Брын білімді диагностикалау іс-жзінде болмаан, тжірибеде олданылмаан. Ертеректе
Алдын болжай білу, - деп жазды В.А.Сухомлинский –
Диагностика деген ыма оу-трбие барысында жетістік пен кемшіліктерді
Диагностика деген – оушыны аыл-ой ммкіншілігін, адамгершілігін, дене
Курсты жмысты масаты: мектептегі оу-трбие процесіндегі педагогикалы диагностика
Курсты жмысты зерттеу объектісі: оу-трбие процесіндегі педагогикалы диагностиканы
Курсты жмысты зерттеу пні: Педагогика

Курсты жмысты міндеттері:

1.азіргі тада оушыларды білім дегейін диагностикалауды маыздылыын
2.Оу-трбие процесінде оушыларды білімділігін педагогикалы диагностикалауды дістері мен
3.Мектепті оу-трбие процесінде оушыны білімділігін педагогикалы диагностикалау жмыстарын
Зерттеу дістері: Мектеп тжырымдамасын зерделеу,баылау, гімелесу, озы педагогикалы
Тарау І. Оушыларды білімділігіні педагогикалы диагностикалауды теориялы негіздері

1.1 Педагогикалы диагностикалау ымыны мні

"Диагностика" тсінігіні мні "білім, ептілік жне дадыларды гсксеру"
Диагностика з ішіне баылау мен тексеруді, баалау мен
Диагностикалауды маызды блігі - бл адаалау. адаалау -білім,
Мн - маыналы трысынан баылау, адаалау кері байланыс
Баылау, адаалау кезінде оушыны зі де з оу
Мектепті басарып баылау жасау белгілі бір жйені болуын
Баылауды классификациялау оны мазмнын анытау шін жргізіледі. Бл
Оу-трбие жмысын жетілдіруде малімдермен жргізілетін методикалы жмысты жне
Мектепті тжірибесінде малімні методикалы жмысы методикалы баяндама /доклад/,
Оу процесіндегі адаалау ртрлі, кп формалы бола келіп,
Алдын-ала адаалау - детте, диагностикалы міндеттерге орай жргізіледі.
Аымдаы (кнделікті) адаалау - оу барысында йымдастырылып, білім,
Бл адаалауды тиімділігі - оушылар біліміндегі кемшіліктер мен
Мерзімді адаалау - белгілі уаыт аралыындаы жмыстарды орытындысын
Таырыпты адаалау - таырып, блім материалдары тіліп болан
орытынды адаалау - оу процесіні соы нтижелерін жинатау
тілген материал, таырып ізімен адаалау - таырып, курс,
адаалау рилы формада жргізілуі ммкін. Формалы жаынан млдай
Педагогикалы практикада ауызша, жазбаша, тжірибелік. компьютерлі (машынды) адаалау
Ауызша адаалау - оушылара ауыз екі сра коюмен
Жазбаша адаалау - жазба баылау тапсырмаларын (жаттыулар, баылау
Тжірибелік адаалау - оу, трмыс жне ондірістік ептілік,
Акпаратты технологияларды дамуымен компъютерді адаалау ен жаюда.
Машынды адаалау колданумен зіндік адаалауды да отайлы йымдастыруа
ртрлі адаалау дістеріні бірге олданылуы аралас (тыыздалган) адаалау
Оу процесіндегі адаалаулара тмендегідей педагогикалы талаптар койылады:

- адаалауды даралыты сипаты. р оушы жмысы, оны
- жйелілік адаалауды оу процесі барша кезендерінде здіксіз,
- адаалау формаларыны ртрлігі. Осыдан адаалауды окыту-уйрету, дамыту
- кадаалауды жан-жактылыы. адаалау баланы теориялы

білімдерін, аыл-ой парасаттылыын, тжірибелік ептіліктер мен дадыларын тексеруге
адаалауды шынайылыы. адаалауда субъектив жне ателікті

пікірлер мен корытындылара жол берілмеуі тиіс;

жекелестірілген баыт-бадар. Оушыларды жеке-дара тлалы сапа-асиеттері ескерілуі тиіс;

малім тарапынан болан талаптарды бірыай болуы.

Соы кездері тестік адаалау кептеп колданылуда. Мндай тексеруді
Оушыларды оу-танымдык жмыстарын адаалау нтижесі сол жмыстарды баалаудан
Баалау кызметтеріні санды крсеткіші - баа, яни баа
Оу нтижесі тек баа емес, басада жолдармен аныталуы
Білім баалауда шынайылылы білім сапасын анытаудаы бірыай талап
1917 жыла дейін оушылар білімі балды жйеде бааланды.
Оу нтижесін балл бойынша баалау ркилы кзарастар туындатты.
Дстрлі келе жатан оушыларды баа жрдемімен тртіпке шаыру
Емтихан трлеріні кабылдау, ауыстыру, бітірту - ай-айсы да
Баасыз оу бір жаынан тиімді де болды, себебі
1935 жылды ыркйек айынан бастап, бес сздік (вербалды)
Реттелген тртіпте білім есебін жйелі жргізу зін атады,
Оу іс-рекеттеріні нтижесін балл жйесінде баалау кптеген кемшіліктеріне
білімділік іс-жзінде ш балды жйеде бааланады ("1", "2"

баалары білімсіздік крсеткіштері).

білімділікті баалауды шынайылыы кем ("5", "4", "3" баала-

ры гимназиялы сыныптара да, дарынды оушылар топтарында да,

аыл-есі кем балалар оуында да бірдей те койылады.
оу трлеріндегі білім игеру нтижесіне ойылан талаптар рилы

болатындыктан бааларды мні біркелкілігін жояды).

оушылар білімін баалауда ш балды лшем жеткіліксіз (сон-

дытан да оытушылар осымша лшемдер олданып жр: балл
нына "плюс" не "минус" белгілерін ояды).

алымдар он балды, он екі балдык тіпті жз
Мектеп пен жоары оу орындарындаы баа коюды субъектив
-ке пейілділік, орынсыз жомартты. Баа ретсіз ктерікі ойылады.
оушыа болан амды не кері арым-катынас кйін баалауа,

бааа ткізу;

кіл-кйге орай баа оя салу;

траты да ката лшемшектерді болмауы (дегейі тмен жа-

уап шін малім жоары не намсыз баа коя
орташа баалау станымында болу ("екілік" не "бестік" баалар-

ды оймау);

- жйе трасыздыы (окытушы кп уаыта дейін сра

жргізбей, баа оймай не бір сабаты тгелдей сра
лар баасын тізіп салу);

ткендегі бааа жаындау бааны оя салу (мысалы, оушы-

ны ткендегі "екілігінен" кейін оан бірден "бестік" баа
шін иын сиякты);

сіре (ореол) ателігі (окытушы зі натан оушысына жаман,

жек крген шкіртіне намды баа коюда тартыншактыа тседі);

баланы тртібіне ойылатын баа пн лгеріміне ауыстыры-

лады;

бааны сіре ктеру не себепсіз темендету жне т.
Дегенмен, ркандай бааны ктере тсу немесе тмендей баалау
1.2 Педагогикалы диагностикалауды маыздылыы

Оу-трбие жмысыны нтижелігін баылау жне есепке алуды теориялы
Жоарыда айтылан дістерді айсысы олданылса да, бгінгі мектептегі
Сондытан тексеру мен баалауды ділдігі едуір дрежеде бкіл
Оушыны баалау оны абілетсіздігін, жарамсыздыын длелдеп беру емес,
Оушыны оу лгіруін есепке алу – кп ырлы
Бірінші, зіндік ерекшелігі бар оушыларды лгірімін есепке алуды
Баылау арылы малім з жмысыны жетістігі мен кемшілігін
Екінші, оытушылы функциясы – оушыны оуына ыпал жасау.
Оытушылы функциясында кп жадайда оны табысты болуы оуа
шіншіден, дамытушылы функциясы жоарыда айтыландарды жатымды серінен пайда
Тртіншіден, лгірімді есепке алу оушыларды тртібін йымдастыруа ыпал
Оыту процесіне катысты "педагогика диагностикасы" атауын жоарыда келтірілген
Баылау мазмныны мні ерекше. Тексеріске шырайтын окушыларды білім,
Осылайша, ттас педагогикалы процесте оу-трбие жмысы нтижелерін
Мектептерде педагогиалы ызмет-рекеттін нтижелерін есепке алу мен баалау
Баылауды орытындысы есепке алу. Есепке алуды бізге белгілі
Кнбе-кнгі есепке алу – малім тарапынан кнделікті жргізіледі.
Кнделікті есепке алу баылау жмысында жыл бойы здіксіз
Кнделікті баылау негізгі есепке алу, оушыларды оуа білім
Кезедік баылау /периодический учет/. р тосанны соында ірі
орытынды есепке алу баылау жмысында негізгі шешуші рл
Есепке алу барысында ретсіз кгелектік болмауы керек. йткені
Малім оу жмысын басарып, оушыларды білімді тиянаты абылдауын,
Баылау жне зара баылау педагогикалы жаынан дрыс болу
Оушыларды зін-зі баылауы р трлі трде крініс береді.
Оку-трбие процесіні нтижелерін баалаудаы сабаты орны. Сабакты талдау
Сабаты шынайы кндылыы - оны нтижесі: окушыларды материалды
Сабаты талдауы белгілі бір сызба арылы жргізіледі жне
І.Малім белгілеген сабаты максаты мен міндеттері; оларды орындау
2.Сабаты масаты мен міндеттеріне сйкес жмыстын тсілдері мен
З.Оу процесіне деге азіргі заман талаптары дрыс жзеге
4.Саба йымдастырылуы жаынан аншалыты дрыс ойластырылып, жзеге асырылган
5.Оушыларды сабактаы белсенділігі андай, оларды жана білім алуа
6.Сабаты трбиелік, дамытушылы жне оыту масаттары жзеге асырылды
Сабаты тпкілікті, траты критерийлер негізінде абстрактілі талдауа болмайды.
І. Такырыпты ерекшеліктері. Кейбір сабатарда крнекілік жне техникалы
2. Мектеп ммкіндіктері, блмелерді, техникалы жне крнекі ралдарды,
З. Сынып рамы, оушыларды дамуы мен абілеттілігіні дегейі.
4. Малімнін даралыы, оны жмыс стажы, дайынды дегейі,
Сабаты талдауын сырты сараптамалы баалауды трі ретінде арастыруа
Сабаты талдау нтижелерін зерттеу тртібі баспада бірнеше рет
Тарау ІІ. Оушыларды біліміділігіні педагогикалы диагностикалауды йымдастыруды
2.1. Оушыларды білімділігіні педагогикалы диагностикалауды дістері мен ралдары

Педагогикалы диагностикалы дістер баланы ндылы атынастарын (оны бар
гіме-схбат арылы трбиелілікті кейбір крсеткіштерін келтіруге болады. гіме-сбат
гіме-схбат ткізу шін е алдымен сратарды тізімін жасап
Трбиелілікті кейбір крсеткіштерін баылап арауа болады. Олар баланы
Баылап, зерттеу объективті жне кірістірілген болуы ммкін. Кірістірілген
Баылап, зерттеу баылау объектісіні йреншікті жадайларында да, сондай-а,
Баылап-зерттеу здіксіз жне дискретті болуы ммкін. здіксіз баылап-зерттеу
Баылап-зерттеуді ткізуді белгілі бір тртібі бар:

І. Баылап-зерттеуді масатын, міндеттерін жоне объектісін анытау.

2. Баылап-зерттелетін былысты негізгі параметрлерін анытау (баыланатын былысты
3. Баылап-зерттеуді кестесін жасау. Ол баылау объектісіні саны
Баылап-зерттеу лшемдері 1 саба
1 крсеткіш

2 крсеткіш

3 крсеткіш

Ал егер бірнеше оушыны бір саба ішінде баылап
Баылап-зерттеу лшемдері 1оушы
1 крсеткіш

2 крсеткіш

3 крсеткіш

4.Баылап-зерттеуді нтижесіне талдау жасау (нтижелер баылап-зерттеу кестесінде белгіленеді).Трбиелілікті
Оу процесіндегі адаалау ртрлі, кп формалы бола келіп,
Алдын-ала адаалау - детте, диагностикалы міндеттерге орай жргізіледі.
Аымдагы (кнделікті) адаалау - оу барысында йымдастырылып, білім,
Бл адаалауды тиімділігі - оушылар біліміндегі кемшіліктер мен
Мерзімді адаалау - белгілі уаыт аралыындаы жмыстарды орытындысын
Таырыпты адаалау - таырып, блім материалдары тіліп болан
орытынды адаалау - оу процесіні соы нтижелерін жинатау
тілген материал, таырып ізімен адаалау - таырып, курс,
адаалау рилы формада жргізілуі ммкін. Формалы жаынан млдай
Педагогикалы практикада ауызша, жазбаша, тжірибелік. компьютерлі (машынды) адаалау
Ауызша адаалау - оушылара ауыз екі сра коюмен
Жазбаша адаалау - жазба баылау тапсырмаларын (жаттыулар, баылау
Тжірибелік адаалау - оу, трмыс жне ондірістік ептілік,
Акпаратты технологияларды дамуымен компъютерді адаалау ен жаюда.
Машынды адаалау колданумен зіндік адаалауды да отайлы йымдастыруа
ртрлі адаалау дістеріні бірге олданылуы аралас (тыыздалган) адаалау
Оу процесіндегі адаалаулара тмендегідей педагогикалы талаптар койылады:

- адаалауды даралыты сипаты. р оушы жмысы, оны
- жйелілік адаалауды оу процесі барша кезендерінде здіксіз,
- адаалау формаларыны ртрлігі. Осыдан адаалауды окыту-уйрету, дамыту
- кадаалауды жан-жактылыы. адаалау баланы теориялы

білімдерін, аыл-ой парасаттылыын, тжірибелік ептіліктер мен дадыларын тексеруге
адаалауды шынайылыы. адаалауда субъектив жне ателікті

пікірлер мен корытындылара жол берілмеуі тиіс;

жекелестірілген баыт-бадар. Оушыларды жеке-дара тлалы сапа-асиеттері ескерілуі тиіс;

малім тарапынан болан талаптарды бірыай болуы.

Соы кездері тестік адаалау кептеп колданылуда. Мндай тексеруді
Оушыларды оу-танымдык жмыстарын адаалау нтижесі сол жмыстарды баалаудан
Баалау кызметтеріні санды крсеткіші - баа, яни баа
Оу нтижесі тек баа емес, басада жолдармен аныталуы
Білім баалауда шынайылылы білім сапасын анытаудаы бірыай талап
1917 жыла дейін оушылар білімі балды жйеде бааланды.
Оу нтижесін балл бойынша баалау ркилы кзарастар туындатты.
Дстрлі келе жатан оушыларды баа жрдемімен тртіпке шаыру
Емтихан трлеріні кабылдау, ауыстыру, бітірту - ай-айсы да
Баасыз оу бір жаынан тиімді де болды, себебі
1935 жылды ыркйек айынан бастап, бес сздік (вербалды)
Реттелген тртіпте білім есебін жйелі жргізу зін атады,
Оу іс-рекеттеріні нтижесін балл жйесінде баалау кптеген кемшіліктеріне
білімділік іс-жзінде ш балды жйеде бааланады ("1", "2"

баалары білімсіздік крсеткіштері).

білімділікті баалауды шынайылыы кем ("5", "4", "3" баала-

ры гимназиялы сыныптара да, дарынды оушылар топтарында да,

аыл-есі кем балалар оуында да бірдей те койылады.
оу трлеріндегі білім игеру нтижесіне ойылан талаптар рилы

болатындыктан бааларды мні біркелкілігін жояды).

оушылар білімін баалауда ш балды лшем жеткіліксіз (сон-

дытан да оытушылар осымша лшемдер олданып жр: балл
нына "плюс" не "минус" белгілерін ояды).

алымдар он балды, он екі балдык тіпті жз
Мектеп пен жоары оу орындарындаы баа коюды субъектив
-ке пейілділік, орынсыз жомартты. Баа ретсіз ктерікі ойылады.
оушыа болан амды не кері арым-катынас кйін баалауа,

бааа ткізу;

кіл-кйге орай баа оя салу;

траты да ката лшемшектерді болмауы (дегейі тмен жа-

уап шін малім жоары не намсыз баа коя
орташа баалау станымында болу ("екілік" не "бестік" баалар-

ды оймау);

- жйе трасыздыы (окытушы кп уаыта дейін сра

жргізбей, баа оймай не бір сабаты тгелдей сра
лар баасын тізіп салу);

ткендегі бааа жаындау бааны оя салу (мысалы, оушы-

ны ткендегі "екілігінен" кейін оан бірден "бестік" баа
шін иын сиякты);

сіре (ореол) ателігі (окытушы зі натан оушысына жаман,

жек крген шкіртіне намды баа коюда тартыншактыа тседі);

баланы тртібіне ойылатын баа пн лгеріміне ауыстыры-

лады;

бааны сіре ктеру не себепсіз темендету жне т.
Дегенмен, ркандай бааны ктере тсу немесе тмендей баалау
2.2. азіргі мектептерде оушыларды білімділігін педагогикалы диагностикалауды тиімді
Психологиялы бакылау мен диагностика -психологті педагогикалы ыкпал-сер нтижелілігін
Психологиялы диагностиканы е кеп тараан трі тест. Психодиагностикада
Тесті беріктігі дегеніміз- оны сол нтижелерді бірнеше
Осылайша, оу-трбие процесіні нтижелерін тексеру ттас болу
Басару нысаны туралы млімет – мектепті
- апарат за мерзімді (жылды, жарты жылды, тосанды)
- апарат малімге жекеленген оушылармен, сынып жымымен
- апарат оушылармен жргізілетін жмыс мазмнын срыптауды негізін
- апарат малімді іс-рекетті андай трін
- апарат рбір мектеп оушысын наты іс-рекетке
Бл жадайлар саталса ана апарат басару нысаны
1. Бастапы апарат, ол оушылар туралы алашы мліметті,
2. Тактикалы апарат, ол оушылармен жргізілетін
3. Жедел (аымдаы) апарат, ол алдыы екі трді
Мынаны тсінген абзал: апараттар сипаттамасы кбейген
Апаратты кздер педагогикалы процесті негізгі сипаттамаларын (ауыспалы)
Педагогикалы процесті барлы сипаттамалары (ауыспалы) бойынша
Педагогикалы зерттеу дістерімен алынан мліметтер салыстырмалы трде
Осылайша, педагогикалы процесті диагностикасы оыту теориясы мен практикасында
Педагогикалы процесті барысы, жадайы, нтижесі туралы
Мектеп айнаан мір, онда елімізді болашаы мен келешегі
Мектеп ішілік басаруды /баылауды/ мазмнына кіретін мселелер:

а) оу жоспары мен бадарламалары, оларды орындалуы;

) саба беруді, оытуды мазмны /теориялы, дістемелік дрежесі,
б) жаашыл педагогтарды тжірибелерін тарату, оу-трбие процесіне енгізу,
в) трбие жмыстарын кн талаптарына сйкес басару;

г) методикалы жмыстар /педагогикалы жне дістемелік кеестер, методикалы
д) ата-аналар жне жртшылыпен жмыстар;

е) мектеп жаттары;

ж) педагогикалы кеесте абылданан шешімдерді орындалуын тексеру.

Оу-трбие процесін баылауды бірнеше трлері бар: фронтальды, мысалы,
Баылау тиімді болу шін нтижелі тексеру керек. Басшылыты
Тексеруде істі тиімділігі мен сапасына ерекше кіл блінеді.
1. Сабаты типі, рылымы, таырыбы, масаты, оыту дістері,
2. Сабаты мазмны – оу материалыны сапасы, ылымилыы,
3. Оыту дісіні сабаты масаты мен мазмнына сйкестігі,
4. Сабаты йымдастыру, уаытты дрыс пайдалануын, оушыларды танымды
5. Малімге мінездеме беру – теориялы дадысы, методикалы
6. Саба нтижесін анытау, оушыларды білімді игеру, дрежесі,
Талдау соында пікір айту, сыныстар жасалады. Тексеру жариялылы
Мектеп педагогикалы кеесі – конференция шешімдерін орындау барысын
Сабаа оу жылыны басында атынасу - жыма осылан
Таырыпты тексеру – белгілі бір тарауды ткенде малімні
Бкіл оу кні барысында бір ана сыныпа атынасу.

Масат:

1) р малімні саба беру дістерін, оыту жйесін
2) й тапсырмаларыны клемін, мазмнын анытау;

3) р малімні сабаында оушыларды танымды белсенділігін, тртібін
Педагогикалы жымны іс-рекетіні крсеткіші жеке малімдерді жне оу-трбие
Олар:

а) жргізген жмысты ылыми-методикалы сапасын зерттеу;

) малімдерді ажетті оыту-трбиелік мселені шешуге негізделген саба
б) алдыы атарлы педагогикалы тжірибені анытап, оны тарату
в) оушыларды білім сапаын анытау, зерттеу …;

г) сыныптан тыс трбие жмысыны мазмндылыын, серлігін баылау,
орытынды

"Диагностика" тсінігіні мні "білім, ептілік жне дадыларды гсксеру"
Диагностика з ішіне баылау мен тексеруді, баалау мен
Диагностикалауды маызды блігі - бл адаалау. адаалау -білім,
Мн - маыналы трысынан баылау, адаалау кері байланыс
Баылау, адаалау кезінде оушыны зі де з оу
Мектепті басарып баылау жасау белгілі бір жйені болуын
Баылауды классификациялау оны мазмнын анытау шін жргізіледі. Бл
Оу-трбие жмысын жетілдіруде малімдермен жргізілетін методикалы жмысты жне
Мектепті тжірибесінде малімні методикалы жмысы методикалы баяндама /доклад/,
Мектеп басшылыы уаытты немдеп отырып осыны бріне ммкіншілігін
Пайдаланан дебиеттер тізімі

азастан Республикасыны Президенті Н.Назарбаевты 2007 жылды 28 апанындаы
азастан Республикасында жалпы орта білім беру тжырымдамасы. –
биев ж. Бабаев С., диярова А. Педагогика: Оу
Педагогика. Дріс курсы. / раст. Хмель Н.Д., Жампеисова
Сабыров Т.С. Оушыларды оу белсенділігін арттыру жолдары. –
Мектептегі трбие жмысыны теориясы мен дістемесі. / Ред.
оянбаев Ж. Б., оянбаев Р.М. Педагогика. – Алматы.,
рманалина Ш.Х., Манова Б.Ж., т.б. Педагогика.- А.,Фолиант, 2007ж.

Мектепке дейінгі жне мектеп жасындаы балаларды трбие тжырымдамасы.
стазды шеберлікке жету жолдары. / Методикалы нсау/ раст.
бенбаев С. Трбие теориясы мен дістемесі.-Алматы: Дарын, 2004ж.
бенбаев С. Трбие теориясы мен дістемесі.-Алматы: Дарын, 2004ж.

Педагогика. Дріс курсы. / раст. Хмель Н.Д., Жампеисова
Жарыбаев ., алиев С. аза тлім- трбиесі.- Алматы,
Нысанбаев ., бжанов Т. Ой. Аыл: Адамгершілік. –
Богословский В.В. т.б. Жалпы психология. – А., Мектеп,
ділова З.. Этнопедагогика. – А., азМТУ, 1997ж.

Сабыров Т.С. Оушыларды оу белсенділігін арттыру жолдары. –
Айтмамбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Трбиені жалпы дістері
Болдыров Н. И. Мектептегі трбие жмысыны методикасы. –
Сейталиев К. Трбие теориясы. – Алматы, 1986ж.

Мектептегі трбие жмысыны теориясы мен дістемесі. / Ред.
оянбаев Ж. Б., оянбаев Р.М. Педагогика. – Алматы.,
оянбаев Р. Трбие теориясы.- Алматы, 1991ж.

ожахметова К.Ж. Сынып жетекшісі. –Алматы: лем, 2000ж.

Тлім-трбие хрестоматиясы. / раст. алиев С. – Алматы:
Айтмамбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Эстетикалы трбиені негіздері
Наурызбаев Ж. лтты мектепті лы мраты. – А.,
Мектепке дейінгі жне мектеп жасындаы балаларды трбие тжырымдамасы.
стазды шеберлікке жету жолдары. / Методикалы нсау/ раст.
рманбекова Ж. Эстетикалы трбие беруді кейбір жолдары.

// азастан мектебі, 2007ж, №4-5, 60б.