Шетел тілін оытуда шетелдік басылымдарды, газет материалдарын пайдалану мен оларды маызы. лыбританияны басылымдары, оларды ерекшеліктері.

азіргі тада шетел тілдерін оуды сол ттілде сйлеушілерді мірі мен мдениетінен блек арастыру ммкін емес. Ал газет БА ретінде мдениетті бір блігі болып с саналады. азіргі замандаы мектептерде уаыт талабына сай оытуды жаа дістерін, инновациялы технологияларды олдану, шетелдік басылымдарды пайдалану басты назарда болып отыр. йткені осы жаа инновациялы технологияларды олдану арылы оушыларды шыармашылы абілеттері мен тілге деген ызыушылытарын арттырып, білім сапасы ктерілуде. Сонымен, аылшын тілін оытуда кездесетін кейбір проблемалар жне оны шешуді жолдарын арастыруда шетелдік басылымдарды пайдалануды маызы те зор. Шетел тілін азіргі замана сай оыту мселелері, оларды зіндік ерекшеліктері, жаа замана сай малімні біліктілігін арттыру, оушыларды шетел тілін мегерудегі ынтасын арттыра отырып, оларды сабаа деген абілетін ктеру талабы ойылып отыр.

Респуликамыздаы саяси жне экономикаалы ркендеуді мнділігі, нарыты атынастар жолы, лтты-мдени трыдан даму білім беру жйесіне де ерекше талаптар жктеуде.

Білім беру – оам мшелеріні адамгершілік, мдени жне дене дамуы мен ксіби біліктілігіні жоары дегейде ол жеткізуді масат ететін здіксіз трбие мен оыту дерісі. Білім беру ісі шеберлікке, дадыа баулуды сіп, рбіп, белгілі бір ксіпке, мамандыа йретумен тиянаталады.

оамны дамуыны азіргі кезеі, елімізде болып жатан трлі згерістер білім беру ызметіне жааша арауды, малім іс-рекетін жааша йымдастыруды талап етеді.

азіргі уаытта рпатан-рпаа мір тжірибесін беруді жйелі жргізетін – малім.

Мектеп малімдері оушыларды білімі мен іскерліктерін алыптастыруда біратар іс-шаралар жзеге асырады. азіргі уаытта рпатан-рпаа мір тжірибесін беруді жйелі жргізетін – малім. Малімні сабаты нерлым жоары дегейде жргізсе, білім дегейі сорлым жоары болады. Оытушыны олданан діс-тсілдері балалара ызыты, тсінуге оай болуы тиіс. Осы орайда газет материалдарын олдануды маызы зор.

Газет тіліні кркем, ылыми жне ауызекі тілден басаша зіндік ерекшеліктері бар. Бл газетті негізгі апарат ралы ретінде орындайтын леуметтік міндетке сай тілдік ралдарды за уаыт іріктелу нтижесі.

ыса уаыт ішінде соы жаалытарды баяндау коммуникативтітапсырмалар сипатында бберіледі. Газет кп р трлі оырмандар шеберіне арналан жне зіне назар аудартатын болуы тиіс. Тілдік кралды жйесі р газетте р трлі боланымен, газет стилі баса сзстилінен ерекшеленеді.

Басылымдардаы маалалар кбіне талдауды йымдастыратвн жне тілді йренушілерді жеке пікірін алыптастыру мен оны білдіруге келетін мселелерді амтиды. Маала авторлары соны алдындаы басылымдарды таддайдф, немесе оамда болып жатан жаа процестерді танытып отыратындытан оушыларды сз ойнаылыына жне р ьтрлі пікірлерден длелдеме жасау жолдарына назар аудару ммкіндігі болады.

Газет маалаларынджа берілген таырыпа байланысты те кп лексикалы бірліктермен атар крделі концепцияларды дл беретін белгілі клишелер, яни траты лексиклы тіркестер кездеседі. Сол сияты онда фразеологиялы тіркестер жне идиомалар жиі кездеседі.

Клишелер мен траты лексикалы тіркестерді, сз рылымдарын мегеруді маызы зор, себебі оушылар шетел тілінде з ойларын растыруда жне білдіруде, сіресе,е крделі сйлеуді талап ететін мселелерді талдауда ана тіліндегі рылымдар мен тіркестердізгеріссіз беру баытын станады.

Осылайша газет материалдары мдениетпен, оамдаы процестермен, таныстырып ана оймай, коммуникативті дадыны дамыту жне тілдік коипетенцияны алыптастыру жмыстарында материал ретінде пайдаланылады. Сонымен бірге лексикалы материал наты халыты менталитетіні ерекшеліктерін оып-білу жадайында іске асырылады жне мегеріледі жне оушыны санасында із алдырады. оамда азіргі болып жатан мселелерді, оларды шешу жолдарын талдау, баса ортаны даму тенденцияларын з ортасындаы тенденциялармен салыстыру ммкіндігі шетел тілін оу мен оны жете мегеруде те кшті стимул бола алады. (1;3-4б.)

лыбританияда 120-а тарта кнделікті газет бар. Олар аптасына 6 рет басылып шыарылады. Оларды жалпы саны – 15 миллиона жуы дана.

Аылшындарды лтты кнделікті газеттері екіге блінеді: «сапалы» газеттер зіні ата, ыса атауларымен жне суреттеріні кішілігімен ерекшеленеді. Ал «танымал» газеттерге ірі жазумен берілетін атаулар, ыса материалдар жне суреттерді кптігі тн. Газеттерді бірінші тобына жататындар «The Times», “Financial Times”, “The Guardian”, “the Daily Telegraph”, ал екінші топа “Daily Mail”, “Daily Express”, “Daily Mirror”, “The Sun” жне т.б. жатады.

«The Times» - лыбританияны кнделікті газеті, лемдегі танымал газеттерді бірі. азіргі тада «Таймс» Times Newspapers Limited басылып шыарылады жне News Corporation корпорациясыны жеке меншігі болып табылады. Оны азіргі басшысы Руперт Мердок (аылшынша Rupert Murdoch). Жексенбі кндері бл басылым “The Sunday Times” жне ндістанды “The Times of India” деген басылымдар бар.

Джон Уолтер (аыл. John Walter) 1785 жылы «Таймсты» неізін алады. Ол кезде газетті аты «The Daily Universal Register» (Кделікті жаалытарды тізімі) болды. Редакторы - Джон Уолтер. 1788 жылды 1 атарынан бастап, газетті аты «The Times»-а ауыстырылды.

«Financial Times» - халыаралы газет. лемні 24 елінде аылшын тілінде басылып шыарылады. Жалпы тиражы – 450 мы дана. Басты редакциясыны штаб-птері Лондонда орналасан. Pearson PLC медиа-холдингке тиесілі.

2000 жылдан бастап неміс тілінде шыады. Газетті атауы – «Financial Times Deutschland».

Financial Times аржы жне бизнес леміндегі жаалытарды басып шыарады.

“The Guardian” – лыбританияны кнделікті басылымы. 1821 жылы “The Manchester Guardian” деген атпен негізін аланды. 1959 жылы аты “The Guardian” болып ауысты. The Guardian Лейбористік партияны олдайды.

“Daily Mail” «танымал» газеттерді атарына жатады. Жалпы тиражы – 1800 мы дана. 1896 жылдан бастап, бл газет политикалы жаалытарды емес, криминалистік сенсацияларды басып шыарады. (2).

Аылшын газеттеріні ерекшеліктері:

Мааланы атауы (Headlines) аылшын газеттерінде ыса болады жне онда артикль, кмекші етістік трізді кмекші сздер алынып барынша ысартылады. Осыан байланысты онда за сздерге араанда ыса сздер кп олданылады. Мынандай сздер жиі олданылады: cost, deal, ban,hit, get, clash. Сонымен атар онда за сйлемдерге араанда крделі зат есімдерден тратын фразалар жиі олданылады. Мысалы, “Japan Leadership Struggle” for “The Leadership Struggle in Japan”, “Bridge Cost” for “The Cost of the Bridge” and “Bank Girl Killer Clues” for “Clues to the Killer of the Girl who Worked in a Bank”.

· Газет маалаларыны атауларында етістікті жай формалары, соны ішінде кбінесе Present Simple олданылады: “Japan Leadership Struggle Hots up”, “Bridge Cost Soars”, “Miners Ban Overtime”, “Police Get Bank Girl Killer Clues” and “Action Man Sinatra Dies”. Келер шаты крсету шін инфинитив формасы олданылады: “Agricultural Policy to be Discussed”, “Two Presidents to Meet in September” жне Passive form істеушіден грі іс-рекет маызды болан жадайда олданылады: “25 Charged after Clash”.

· Сирек (Rare) жне кітаби (bookish) сздерге метафораа негізделген жне эмоционалды бояуы бар мынадай фразалар кіреді: war hysteria, escalation of war, overwhelming majority, a storm of applause. Post attacle cleanup, global hunt for terrorists, a shot of power.:

· Неологизмдер (Neologisms) (кейде мтін ішінде тсіндірмені талап етеді): stay-in, ride-in, sit-in, break-in, pile-in, lobby-in, non-partizan. Мысалы: to the already well-known sit-ins and teach-ins have been added sing-ins and preach-ins. Teach-in for ford women. {3:21 б.}

· Арнайы саяси жне экономикалы терминдерр, мысалы: stability, elections, anti-terror war, military facilities, terrorist network, opinion polls, human rights, budget deficit, immigration, presidential vote, race, opponent, business, security, to devastate, blast.

· Терминдік емес саяси сздер, мыс.: officials, hostages, kidnappers, protest, breakdown, regime, local terror cells, popularity rating, emergency antiterror funding. Саяси сздерге тнбелгі мнда баса салалара араанда терминдік жне терминдік емес сздерді айырмашылыыны аз болады. Кейбір сздерді семантикалы рылымы терминдік те, терминдік емес те болады. Мыс.: crisis, agreement, progressive, nationwide, unity.

· Газет клишелері (Newspaper clichés), i.e., стереотипі сз тіркестері, оырмана таныс арапайым фразалар, мыс.: public opinion, free markets, long-term agreements, a melting pot, to cast a veto over, crucial/pressing problems, zero tolerance, political correctness, to go postal (extremely hostile).

· Abbreviation – ысаран сз, сз жасауды бір трі

1. Acronym=рамындаы сздерді бас ріптерімен айтылатын ысаран сз, мыс.: SARS-severe acute respiratory syndrome

2. Initialism=сздерді рамындаы ріптері ттастай немесе жартылай алынатын ысаран сздер, мыс., CD=compact disc

3. Pseudo-blend=рамындаы арты немесе жо ріптері оны наыз acronym, initialism бола алмайтындыын крсетеді. UNIFEM – (p) United Nation Devepopment Fund for Women

4. Conversion – лингв.конверсия сзді бір сз табынан екінші сз табына ауысуы. Конверсия сздіктегі бас сзді сз табын ауыстыру арылы жаа сз жасайды жне ол сзді морфемалы формасы згеріссіз алады алынан жаа сз брыны сзбен байланысты болса да, оларды айырмашылыы болады. Оны зіні жаа сз табы категориясы бойынша жаа парадигмасы болады. Мысалы: Splendid room. Мнда room зат есім. To print – a print, to cut – a cut, nurse – to nurse, love – to love. {4:87 б.}

I was to room with another girl called Jessie, мнда room етістік.