Жобалы белгілерді анытау

Жобалы белгілерді анытау шін ажетті еіс жасау керек. Ол шін сызбада аланы табии еісіне сйкес келетін баыт тадалып белгіленеді. Оан перпендикуляр нлдік белгілері бойынша аланы шеттерінде оны белгілі еіске (і) жорамал бруыны тзу осі белгіленеді. Нктені жобалы белгілері осы ось бойынша есептеледі.

Жобалы белгі: ол келесі (1.3) формуламен аныталады:

 

, (1.3)

 

1.

2. 3.

4. 5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

 

Шаршы тбелеріні жмысты белгілері: ол келесі (1.4) формуламен аныталады:

 

, (1.4)

 

Осы формула арылы есептегенде шыан «+» топыраты тгеміз, «-» топыраты аламыз деген маынаны береді. Табии бетіні, нлдік жне жмыс белгісі сызбада шаршы шына жазылады.

 

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

Нлдік жмыстар сыныы жмысты белгілер бойынша (табалары арама – арсы жмысты белгілері) алынады. Нлдік нктелерді тауып, бір – бірімен осаннан кейін нлдік жмыс сыныын табамыз. Бл тзу алады ойма мен йідіге бледі.

Мндай тзу жер бедеріне байланысты бір немесе бірнеше болуы ммкін. рылыс машинаны алаа кіруі жне шыуы шін жмысты сызбада m лама койфициентін (m=3-4м) саламыз. Шекті нктеде мні: ол келесі (1.5) формуламен аныталады:

, (1.5)

 

1.L=3,21,298=4,154

2.L=3,2*0,408=1,3

3.L=3,2*(-0,482)=-1,542

4.L=3,2*(-1,342)=-4,29

5.L=3,2*1,338=4,282

6.L=3,2*1,278=4,089

7.L=3,2*(-1,302)=4,166

8.L=3,2*1,318=4,217

9.L=3,2*0,438=1,402

10.L=3,2*(-0,442)=-1414

11.L=3,2*(-1,312)=-4.198

 

Бл лама шамаларын жмысты сызбада лкенірек масштабта аламыз. Шеткі лама нктелерін осу арылы лама шекарасын белгілейміз. Бл ламалар осымша жне йінді мен ойма клемдерін растырады.

Жмысты сызбадаы пайда болан фигураларды нмірлеп, оларды трін: ол келесі (1.6) формуласын анытап, топыра клемін есептейтін ведомостті толтырылады.

 

, (1.6)

 

Тегістеу кезіндегі осымша жмыстар клемін есептеу:

-нарлы абат ауданыкелесі:

 

 

-нарлы абатты кесілу клемі::

 

 

-атты топыратарды опсыту:

 

 

-тгілген топыратарды абаттап ныыздау:

 

 

Топыраты тегістеудегі топыра ауыспалылыыны орта ашытыын анытау жне оны тарату

рбір йінді мен ойынды фигураны ауырлы ортасы аныталаннан кейін L_орт- орташа орын ауыспалылыын табамыз, яни аладаы ммкін орташа ауыспалылыын анытаймыз. Бл жерде наты трде андай йіндіден ай оймаа топыра тасылынатынын, яни аладаы топыратарды тиімді трде тарату жоспары жобаланады. ай жерден аншалыты топыраты алып оны айда тгу керектігін матрица арылы наты анытаймыз. Оны Фогел дісі деп те атайды.

Топыра таратылуы циклмен жргізіледі. Бл цикл келесі операциялардан трады:

a) матрица бойынша баан мен жолды 2 аз аралы айырымы табылып, оларды ішінен лкен айырым мні тадалынып алынады;

b) осы табылан лкен айырым мніні баанында немесе жолында аз мнді тор тадалады;

c) содан кейін осы тора жеткізіледі, топыра саны жеткізілу ажеттілігі мен ммкіндікке байланысты болады.

Егер ажеттілік клемі V_(.аж.)V_(о.аж.) болса, онда ажеттілік толы амтамасыз етіледі. Бл баан топыра таратылуына енді атыспайды жне топыра алдыы да бл цикл бойынша таратылмайды.

Егер V_(.аж.)V_(о.аж.) болса, онда барлы топыра алынады да, бл жол топыра таратылуына енді атыспайды. ажетті топыра клемі баса циклде баса оймалардан алынады.

рбір цикл бойынша 1 ана жеткізілу орындалады, одан кейін цикл айталанылады.

Осы тапсырманы орындааннан кейін біз топыра массасын тиімді таратып, озалту картограммасын аламыз. Мнда біз, аны трде андай оймадан анша топыра алып, оны андай аралытаы йіндіге жеткізу керектігін анытаймыз. ысаша айтанда, топыра жылжуыны орташа затыын: ол келесі (1.7) формула арылы табамыз:

 

, (1.7)

 

мнда, V_в(н)- азынды клемі;

V_ij - йінді клемі;

l_ij –р фигураны ауырлы центрі арасындаы йінді мен азынды арасы;

Орташа жмыс нктесі: ол келесі (1.13) формула арылы табамыз:

 

,

 

мндаы: n – нкте саны:

азаншырды лшемдері: ол келесі (1.8) формула арылы табамыз:

(1.8)

 

мндаы: - стігі зынды,

- стігі ені

- астыы,

- астыы;

m – коэфициент, топыра пен тередігіне байланысты тадалады

 

 

азаншырды клемі: ол келесі (1.9) формула арылы табамыз:

 

, (1.9)

 

мнда, h — орта тегістік белгісімен азаншырды тередігі, м;

 

2.5 ажетті ресурстарды есептеу мен жмыс йымдастырылуы

Ебек жне машиналы уаыт шыындарыны калькуляциясы р механикаландырылан жмыстарды зерттелініп жатан варианттарына жасалады. Калькуляцияа процесті рамасы кіреді.

Негізгі млшер жаты болып крылыс, жинатау жне рылыс жндеу жмыстарына арналан «Бірыай млшерлер мен баалар» жатады.

 

Кесте 2.1 - Жмыс калькуляциясы растыру

ЕН и Р бойынша блім   ЕН и Р бойынша блім	Жмыс атауы	ЕН и Р-ге сйкес лшем бірлігі	Саны (жмыс клемі)	Ебек сыйымдылыы адам/са маш/са	Ебек аысы, теге	Звено рамы, маманды, разряд саны	Млшер німділігі, м3/са
Бірлік клемге	Жалпы клемге	бірлік	жалпы
Е2-1-5	Топыраты нарлы абатын алу (І топ)	1000м2		0,84	75,6			6 разрядты машинист	1190,48
Е2-1-21	Алады тегістеу (кесу, тасымалдау, тгу) ІІ топ ДЗ – 30	100м3		0,15	21	0,137	18,50	5разрядты тракторист	6428,57
Е2-1-32	Тгілген топыраты катокпен ныыздау	100м3	30331,53	0,9	27,3	0,082	2,49	6 разрядты маш	1111,05
Е2-1-11	Ойманы транспорта (йіндіге) тиеу арылы ЭО – 6121	100м3		2,8	378	2,97	400,95	5 разрядты машинист	357,14
	Топыраты автосамосвалмен тасымалдау КрАЗ – 256Б	100м3		3,5	472,50	3,71	500,85	6 разрядты машинист	285,71
Е2-1-60	Ойма тбін 0,1м алыдыта кесу арылы тегістеу	100м2	887,2	9,5	8428,40	6,08	5394,18	3 разрядты жер азыш	16,02
Е2-1-34	Іргетас ойытарын айта кму	100м3	625,3	0,77	481,50	0,70	437,71	5 разрядты машинист
Е2-1-59	Механикалы жолмен ныыздау ИЭ - 4502	100м2	468,97	1,9	891,04	1,33	623,73	3 разрядты жер азыш	52,63
Е2-1-59	Топыраты ол клемімен ныыздау (алыдыы 0,1м)	100м2	18,759		56,28	1,92	36,02	2 разрядты жер азыш	33,3

Кесте 1.2- Жмыс ндірісіні графигі, ажетті механизмдер ведомостісі

ЕН и Р бойынша блім   ЕН и Р бойынша блім	Жмыс атауы	Жмыс клемі	Жалпы ебек сыйымдылыы адам/са	Механизм (марка саны)	Звено рамы, маманды, разряд саны	1 кндегі смена саны	Млшер німділігі, м3/са
лшем бірлігі	саны	млшер	абылд.
Е2-1-5	Топыраты нарлы абатын алу (І топ)	1000м2		75,6		ДЗ-28	6 разрядты машинист
Е2-1-21	Алады тегістеу (кесу, тасымалдау, тгу) ІІ топ ДЗ – 30	100м3				ДЗ-30, 4	5 разрядты тракторист
Е2-1-32	Тгілген топыраты катокпен ныыздау Д – 480	100м3	30,34	27,3		Д-480, 6	5 разрядты тракторист
Е2-1-11	Ойманы транспорта (йіндіге) тиеу арылы ЭО – 6121	100м3				ЭО-6121, 2	6 разрядты машинист
	Топыраты автосамосвалмен тасымалдау КрАЗ – 256Б	100м3				КрАЗ-256Б, 2	6 разрядты машинист
Е2-1-60	Ойма тбін 0,1м алыдыта кесу арылы тегістеу	100м2	8,68	82,45		ДЗ-30, 1	3 разрядты жер азыш
Е2-1-34	Іргетас ойытарын айта кму	100м3	11,18	8,61		ДЗ-28 , 4	5 разрядты машинист
Е2-1-59	Механикалы жолмен ныыздау ИЭ - 4502	100м2	8,39	15,93		ИЭ-4502, 4	3 разрядты жер азыш
Е2-1-59	Топыраты ол клемімен ныыздау (алыдыы 0,1м)	100м2	2,79	8,39		-	2 разрядты жер азыш

 

 

 

2.6азаншырларды тік крекпен жабдыталан экскаватормен деу

азаншырлар жасаанда келесі жмыс процестері орындалады: жиекке тгу немесе клік ралына артып топыраты деу; топыраты ауыстыру немесе тасымалдау; тбін тегістеу; топыраты тегістеп жне тыыздап айта кму.

азаншкыр деуі топыраты клік ралына артып тік крекпен жабдыталан экскаваторлармен жргізіледі. Экскаватор шмішіні сыйымдылыы топыраты сипаттамасына, жмыс клеміне жне азаншыр тередігіне байланысты тадап алынады.

I—III топтаы топыратарда жмыс клемдері 10 мы м³ дейін жне IV топтаы 5 мы м³ дейін пайдалануа шміш сыйымдылыы 0,5—0,65 м³ экскаватор, I—III топтаы топырактарда жмыс клемі 10—25 мы м³ дейін, IV топтаы топыратарда жмыс клемі 5-тен 15 мы м³ дейін — шміш сыйымдылыы 0,8—10 мы м³, лкен клемді жмыстарда — 1,25 мы м³ экскаватор сынылады.

азаншырлар мадайша (бойлай) жне кабыралы (клденеінен) тістермен деледі. тістер саны жне оларды параметрлері экскаваторды жмыс цикілін е аз уакытта амтамасыз етумен аныкталады.

азым биіктігі е лкен азу биіктігінен арты жне шмішті толтыруды амтамасыз ететін шамадан кем болмауы керек ол келесі: (2.1) формула арылы табамыз:

, м , (2.1)

R – тік шмішті эксковаторды вал дегейіндегі кесу радиусы, м

R_cт – тра дегейіндегі кесу радиусы, м

l_n - экскаватор жруіні зындыы, м:

 

 

2.7Аладарды скреперлермен тегістеу

Скрепер жер азып-таситын машина ретінде келесі операцияларды орындай алады: шмішті атар толтырып топыраты абаттап деу, алынан топыраты тасу жне берілген алыдыпен абаттап тсеу.

Скрепер тегістеу жумыстарында ке олданылады. Оларды тімді пайдалану топыраты тасымалдау ашытыына байланысты.

Скреперлермен алады тегістегенде топыра деуге келесі лгілер олданылады: жйелі, аралы тіліммен жне шахматырлы тістер.

Е тиімді деу аралы тіліммен жне шахматырлы тістер болады. Жйелі тіспен деу топыраты жа белдік трінде жоалтудан тымды емес.

Тыыз топыратарды (III—IV категориялы) дегенде скрепер шмішін толтыру жадайын жасарту шін алдын ала опсыту олданылады.

зі жретін скреперлер топыраты тек итергіш-трактор кмегімен алады. Итергіш-тракторларды сонымен атар тіркемелі скреперлер топпен істегенде колданан тиімді.

Скреперлерді алады дегенде е тиімді жріс лгілері: элипстік, «сегіздік» жне шиыршыты.

Скреперді німділігі «сегіздік» жне шиыршыты жрісте элипстік лгіден нерлым жоары.

Элипстік лгімен скреперлер жмыс істейді, егерде толы тілу жолды зындыы шміш толтыру аралытан арты болса жне егер тілу алыдыы скреперді тілу тередігінен асып кетсе. Бл жадайда скрепер тйы исыпен жреді жне бір ізбен бірнше рет теді.

Скрепер шиышыы лгімен жргенде топыраты бірден ойманы барлы ені бойынша тіледі жне тілу жйелі яруспен жргізілгенде.

Нлдік сызы бойы едуір созылыы аладарда «сегіздік» лгісін олданан тиімді.

 

2.8Аладарды бульдозерлермен тегістеу

Топыраты бульдозерлермен деу процесі негізгі ш операциядан трады: толтыру, тасымалдау жне топыраты тсеу. Е лкен тиімділік топыраты келесі ашытытара ауыстыранда болады: ДТ-54, ДТ-75 тракторлардаы бульдозерлерге—30—50м; ДТ-75 жне Т-ІОО тракторлардаы 50—70 м; Т-130 жэне Т-180 тракторларына 100 м дейін жне ДЭТ-250 тракторлардагы 150 м демін.

Ауыстыру кашыктыы 40 м дейін келемі 3 мьш м³ жер ж-мыстарып орындау шіп ДТ-54, Т-75 жне Т-100 тракторларда-гы бульдозерлерді пайдалануа сынылады; клечі 3—50 мы м³ жіте ауыстыру ашытыы Т-70 м дейін — Т-100, Т-130 жнс Т-180 тракторлардагы. Жер жмыс келсмі 50 мьм; м³-ден жсна-ры жт-Іе ауыстыру ашытыы 100 м дейін жэис одаи да арты Т-130, Т-180 жоне ДЭТ-250 тракторлардаы.

Алады бульдозерлермен тегістеу кбінесе екі тсілімен орындалады: ормен жне абатпен.

Ор тсілімен деу ашытыы 50 м дейін ауыстыранда топыраты жоалтуын азайту шін колданады. Тередігі 0,4— 0,6 м а атар тілім-орларды бір ізбен бірнеше ту арылы жасайды. Ор енін бульдозер крегіні еніне те алады, ал олар арасында алдырылган мойындар ені—байланысты топыратарда — 0,6 м. Мойындар р орды ткеннен кейін деледі.

Ауыстыру ашытыы 50 м ден кп болса р 25—30 м ден кеиін аралы ймек жасалады, олар сонан со екі немесе ш парланан бульдозерлермен ауыстырылады.

Топыраты абат лгісімен ндеу атар тілімдермен жасалады жне де ар алдыы тілім келесімен 0,3—0,5 м асыра жабылып отырады.

 

 

2.9 Жмыс ндірісі шін механизм комплектісін тадау

Жер жмыстарын атару процесі топыраты деу, оны тасымалдау, йіндіге немесе атжала салу жне жер имараттарын деуден трады.

Жер жмыстары технологиялы параметрлері бойынша зара йлестірілген машиналар жинаымен орындалады. Олар бір тасынмен немесе бірнеше машиналар жинатарымен орындалады жне атар немесе жйелі істей алады. р жинатарды жетекші машина ретінде экскаватор, скрепер, бульдозерлер олданылады.

Жина рамына экскаватормен бірге клік кралдары, ка-занщырды тбін тазалау жне йіндідегі топыраты тегістеу шін бульдозерлер, йіндідегі топыраты таптау шін тыыздаыш машиналар кіреді.

Скрепер жинаы топыраты деу, ауыстыру жне тегістеу шін бір немесе бірнеше скреперлерден, опсытыштардан, скрепер толтыруын тездету шін итергіш тракторлардан жне топыраты кабаттап таптау шін тыыздаыш машиналардан ралады.

Бульдозер жинаы топыраты деу, ауыстыру жне тегістеу шін бір немесе бірнеше бульдозерден жне топыраты кабаттап таптататын тыыздаыш машиналардан кралады.

Жмыс тсілін жне машиналарды йлесімді жинатарын тадау топыра тріне, йінді мен ойманы шамасы мен клеміне, топыра тасымалдау ашытыына, крылыс мерзіміне байланысты жне біржолата жмыс ндірісіні ртрлі варианттарыны техника-экономикалы салыстыру нтижесінде аныкталады.

р варианта жетекші машинаны типтік лшемі тадалады. Сонымен негізгі процесті здіксіз орындау максатын амтамасыз ету шін осалы машиналарды жалпы сменалы пайдалану німділігі жетекші машинаны німділігіне те немесе кбірек болу керек. Мысалы, экскаваторлармен кешенді механикаландырып зі тсіргіш автомобильге артып ойманы ндегенде, йіндідегі топыраты бульдозермен тегістегенде жне тыыздаыш таптаанда осы талап келесі шарттарды орындауа тиіс:

Жетекші жне іріктелінетін машиналарды талдау алдыы технологияа сйене отырып жне машина сипаттамаларын толы пайдалану жне оларды орынды жктеу арылы аныкталуы керек.

 

Кесте 2.1- Жер жмыстарыны рамы мен олданылатын механизмдер

 

Жмыс рамы	Механизмдер	Сипаттамасы
I.Алады тегістеу
1.нарлы абатын алу мен тасымалдау	Бульдозер ДЗ-28 (533)	Трактор маркасы Т-100
2.Скрепер шін 2 топты топыраты алдын-ала опсыту.	Тіркелмелі опсытыш Д-480	Трактор маркасы ДТ-75
3.Алады тегістеу (абат бетін алу,тасымалдау жне ю)   4.Тгілген топыраты тыыздау	Тіркелмелі скрепер ДЗ-30   ДЗ-480	Трактор маркасы Т-100
II.азаншырды деу, топыраты тгу мен тыыздау
1.Топыраты нарлы абатын алу	Бульдозер ДЗ-28	Трактор маркасы Т-100
2.Топыраты транспорта тгу	Экскаватор ЭО-6121	Шміш сыйымдылыы 1,8м3
3.Топыраты тасымалдау	Автосамосвал КрАЗ 256Б	Жк ктергіштігі 11т, кузов сыйымдылыы
4.Іргетас уыстарын, азаншырларды айта кму	Бульдозер ДЗ-28	Трактор маркасы Т-100
5.Тгілгентопыраты механикалы трде тыыздау	ИЭ-4502	350x450

 

Жмыс ндірісі шін механизм комплектісін тадау

 

Т-100 маркалы трактора тіркелген ДЗ-30 маркалы скрепер: ол келесі (2.2) формула арылы табамыз:

а) жмыс затылыы: , (2.2)

б) ндірісті ебек сыйымдылыы:

 

 

в) жмысты зіндік ны:

 

 

г) негізгі орды меншікті капиталды салымы: ол келесі (2.3) формула арылы табамыз:

, (2.3)

 

 

д) келтірілген шыындар: ол келесі (2.4) формула арылы табамыз:

 

, (2.4)

 

 

II. ДЭТ-250 маркалы трактора тіркелген ДЗ-20 маркалы скрепер:

а) жмыс затылыы: ол келесі (2.5) формула арылы табамыз:

 

, (2.5)

 

 

б) ндірісті ебек сыйымдылыы: ол келесі (2.6) формула арылы табамыз:

, (1.26)

 

в) жмысты зіндік ны: ол келесі (2.7) формула арылы табамыз:

 

, (2.7)

 

г) негізгі орды меншікті капиталды салымы: ол келесі (2.8) формула арылы табамыз:

 

, (2.8)

 

 

д) келтірілген шыындар: ол келесі (2.9) формула арылы табамыз:

 

, (2.9)

 

 

III. Т-180 маркалы трактора тіркелген ДЗ-33 маркалы скрепер:

а) жмыс затылыы: ол келесі (2.10) формула арылы табамыз:

 

, (2.10)

 

 

б) ндірісті ебек сыйымдылыы: ол келесі (2.11) формула арылы табамыз:

, (2.11)

 

 

в) жмысты зіндік ны: ол келесі (2.12) формула арылы табамыз:

 

, (2.12)

 

 

г) негізгі орды меншікті капиталды салымы: ол келесі (2.13) формула арылы табамыз:

 

, (2.13)

 

 

д) келтірілген шыындар:ол келесі (2.14) формула арылы табамыз:

 

. (2.14)

 

 

 

4-ші кесте. Нсаны техникалы-экономикалы крсеткіштері

Жмыс атауы	Механизмдер	ТЭП
І нса
ІІ нса	Т	ТР	С
ІІІ нса
Алады тегістеу	Трактора тіркелген ДЗ-30 маркалы скрепер	826,5	826,59
Трактора тіркелген ДЗ-20 маркалы скрепер	210,36	210,49
Трактора тіркелген ДЗ-33 маркалы скрепер		312,09

 

2.10 йген топыраты механикаландырып тыыздау

Топыраты жасанды тыыздау жер имараттарыны тратылыын ктеру, шгуін азайту жне су тпеушілігін кбейту шін жасалады. имараттаы топыраты ажетті тыыздыы топыра аасыны орта тыыздыы арылы немесе тыызды коэффициентімен крсетіледі, айсысыны, шамасы имарат атаратын міндетіне жне тселіп жатан топыратарды физика-механикалы асиеттеріне байланысты аныталады.

Топыраты е лкен тыыздау нтижесіне жететін жне оны тыыздау шін е аз ебек шыатын йлесімді дымылдыта тыыздау керек.

йлесімді дымылдыты шамасынан ауып кетуге рсат етіледі: байланысты топыратар шін ±10, байланысты емес топыратар шін ±20%.

йіндіні жне аладардыы топыраын таптап тегістеу сынылады, йткені осы тсілмен ай топыра болса да тыыздауа болады. Топтап тыыздауды пневматикалы немесе ждырыша тыыздаыш машиналарман жасайды.

Топыраты тыыздаанда келесі жадайларды сактау керек:

— топыра тыыздаушы машиналар німділігі жер азушы жне клік кралдары німділігіне сйкес келуі керек;

— салынатын абат алыдыы топыра тыыздаушы машиналарды технологиялык сипаттамасында крсетілген шамалардан аспау керек;

— тыыздаушы машинаны р келесі жрісі тыыздауды алдырып кетпеу шін алдыы жрісті 0,1—0,2 м асыра басу керек.

йінділер жне кайта кму топыратарын тыыздаанда калдытары бірдей болу керек. Тегістелетін абатты алыдыы жмыс ндірісіні жадайына, топыра тріне жне олданатын тыыздаушы машиналарды типіне байланысты белгіленеді.

Тыыздаушы машиналардын айналуына жеткілікті млшерлері бар аладарды тегістегенде тегістеуші машиналар жрісін тйы дгелек лгісі арылы жасау сынылады. Машина жмыс істеу шін колайсыз ерекше ысылушылы жерлерде жне жмыс клемі кпемес іргетас маындаы топыратар ол крал-саймандарымен тапталады.

Топыраты олмен тыыздау пневматикалы жне электрлік таптаыштармен жасалады. Бл шін топыра абатын 0,1 — 0,2 м етіп жаяды, сосын бірінші туді табан ауданы те лкек башмакты пайдалану арылы жзеге асырылады, ал келесілері - ауданы кішілермен. Кайта жабуды стігі абатына тыыздаушы машиналар олдануа болады.

 

2.11 Жетекші жер азушы машиналарды ебек німділігін анытау

 

Ебек німділігін тек жер жмыстарын орындайтын басты механизмдердікін орындаймыз.

Жер жмыстарын орындайтын машинаны ебек німділігі топыраты трі мен кйіне байланысты.

Скреперді пайдалану німділіг: ол келесі (2.15) формула арылы табамыз:

 

 

, м³/ч, ( 2.15)

 

Мнда, q- шміш клемі ол келесі:

 

К_н – шміш толу коэффициенті

К_в – машинаны уаыт бойынша пайдалану коэффициенті. 0,8-0,9

К_р – грунтты опсыту коэффициенті

t_ц — жмыс циклыны затыы, мин

 

- жолды сйкес учаскесіндегі жылдамды

 

Шміш толтыру жол зындыы: ол келесі (2.16) формула арылы табамыз:

,м, (2.16)

 

 

Топыраты тгі жол зындыы:

 

,м

 

в – Скреперді кесетін блік ені, м

h_с – кесілетін блік алыдыы, м

h_отс – тгілетін атпар алыдыы, м

 

Бульдозерді ебек німділігі: ол келесі (2.17) формула арылы табамыз:

 

,м³/ч, (2.17)

- кесілетін клемі;

 

Грунтты тілу 1 –ші, арта жру 3-ші берілісте болады:

=76⁰;

в=2,56

Н=0,8;

=1,25;

=0,8;

=1-0,005·131=0,45;

 

м³/ч

2.12 Экскаваторды ебек німділігі мен ажет автосамосвалдар санын есептеу

 

Бір шмішті экскаваторды сменалы пайдалану німділігі: ол келесі (2.18) формула арылы табамыз:

 

, (2.18)

 

q -шміш клемі, м³

k_q=k_н/k_р – шмішті пайдалану коэффициенті;

k_н - тік шмішті экскаваторды глинаны толтыру коэф.1…1,2

k_р – топыраты опсыту коэф.

n=60/t_ц – 1 мин экскаваторды цикл саны;

t_ц- жмыс циклыны затыы

k_з=н_н/н_к<1 – котлован тбіндегі шміш клеміне байланысты коэф. (H_к). 1,5-3м шміш клемі 0,8-1м³ болса

k_п=0,92+0,98 –

k_в=0,77+0,87 –

k_q=1/1,25=0,8

n=60/20=3

м³/ч

 

Енді автосамосвал санын анытау керек: ол келесі (2.19) формула арылы табамыз:

 

, шт, (2.19)

Q – машинаны жк ктергіштігі, т

q – шміш клемі;

х_о – клемдік масса;

k_q=k_н/k_р – шмішті пайдалану коэф.;

k_н – шміш толу коэф,

k_р- топыра опсыту коэф.

 

Топыраты кузовтаы шекті мні 20%: ол келесі (2.20) формула арылы табамыз:

 

, м^3, (2.20)

Тыыз грунт клемі: ол келесі (2.21) формула арылы табамыз:

 

, м^3, (2.21)

Транспортты жк ктергіштігіне байл дрежесі: ол келесі (2.22) формула арылы табамыз:

 

, (2.22)

 

t_ц- жмыс циклыны затыы: ол келесі (2.23) формула арылы табамыз:

 

, (2.23)

 

=0,1...1,5мин-.

- кш тсетін уаыт,мин,

где П_э- экскаваторды сааттаы німділігі :ол келесі (2.24) формула арылы табамыз:

- тасымалдау уаыты, мин, (2.24)

мнда,S – отвала дейінгі ашыты,м

W_ср=40-60км/ч- орташа жылдамды

- орнату мен тгу уаыты 2 мин

=0,5-2мин-маневр жасау уаыты.

Экскаваторды здіксіз жмыс істеуіне керекті амвтосамосвалдар саны: ол келесі (2.25) формула арылы табамыз:

 

,шт, (2.25)

 

Автосамосвал саны кп боланда (N₁) уаыт циклі жай цикл: ол келесі (2.26) формула арылы табамыз:

 

,мин, (2.26)

 

Аз боланда (N₂) уаыты жай экскаватор ояды: ол келесі (2.27) формула арылы табамыз:

 

, (2.27)

 

 

Жай машинаны сааттаы жмысы.

Жай автосамосвал: ол келесі (2.28) формула арылы табамыз:

 

, (2.28)

 

Жай экскаватора ол келесі: (2.29) формулалар арылы табамыз:

 

(2.29)

Q=27т; V_k=3,1; q=2,5м³;

k_q =1/1,25=0,8