Баылауды категориялары мен бірліктері

Баыланатын объектіні саналы трде сипаттау шін баылау барысында арнайы бліп шыарылан категориялар мен бірліктер болады. Яни, субъект белсенділігіні рамына жасанды бірліктерді бліп шыару арылы жргіземіз. Мндай бірліктерді бліп шыару 1-ден баылау процессіні белгілі-бір рамкамен шектелуін, 2-ден зерттелінетін былысты, сондай-а мліметтерді тікеу тсілін тадап алуды, 3-ден теориялы негізді эмпирикалы мліметттерді алу процессіне енуін жйелеу мен адаалауды амтамасыз етеді.

Ал категориялар зерттелушіні белгілі-бір теориялы кзарасы жйесіндегі зіндік мнге ие болан баалау бірліктері.

Баылау мліметтерін алуда сапалы жне сипаттаулар, баалаулар олданылады. Сапалы трде баалауды 2 типі бар:

1) Трмысты тілде сипаттау. Шартты атаулар мен белгілер;

2) Жасанды белгілер мен кодтарды олдана отырып сипаттау.

Ал, санды сипаттауды 2 тсілі бар:

1) Баллды баалаулар трінде олданылатын психологиялы шкалалау;

2) Уаытты лшеу немесе хронометраж (белгілі бір уаыт аралыында бірліктерді кездесу жиілігін есептеу).

Ттас баыланатын процестен тіркеу шін белгілі-бір уаыт аралыы алынады. Бл кезе барлы кезеді репрезентациялай алуы керек.

Баылау жргізу процедурасы:

  1. Дайынды кезеі. Мнда баылау объектісі туралы бастапы тсінік алу, баылау трін тадау, баылау масатын, міндеттерін жне жадай мен баыланушыны анытау;
  2. Баылау сызбасын, наты жоспарын жне баылау техникасын алыптастыру;
  3. Баылау жргізуді кезеі. Эмпирикалы мліметтерді алу процесі, яни осы кезені нтижесі ретінде;
  4. Нтижелерді деу жне интерпретациялау.

 

 

Дріс. Таырып. Бейлз дістемесі бойынша баылау

(Практикалы саба)

Бейлз леуметтік психологиялы шаын топтардаы пікір-талас (дискуссия) процесін баылауда олданылатын мына категорияларды жйесін сынды:

А:

1-категория. Ынтыматастыты крсету баса адамны статусын ктеруге тырысу.

2-категория. Шиеленісті басуа тырысады, зіл-алжы айтады.

3-категория. Позитивті малдау крсетеді, басалармен келіседі.

В:

4-категория. Басаларды автономиясы. Кеес, баыт береді.

5-категория. Апарат, бадар береді, мліметтерді натылайды.

6-категория. Пікір осады, баса пікірлерді баалайды, талдайды.

С:

7-категория. Бадар, апарат срайды, натылауды ажет етеді.

8-категория. Пікір, баалау срайды.

9-категория. Кеес, бадар, рекетті ммкін шешімдерін ажет етеді, срайды.

Д:

10-категория. Пассивті арсылы крсетеді (формальдылы), кмектесуден бас тартады, формальдылыты станады.

11-категория. Негативті шиеленісушілікті алыптастырады, арсылы-келіспеушілік крсетеді.

12-категория. зін-зі орауа тырысады, басаларды статусын тмендетуге тырысады.

 

A– категорияларды жиынтыы, позитивті сезімні эмоциялы ауданы;

В жне C– нейтралды эмоциялар ауданы. Бл кбіне шешім абылдау ауданы;

D– негативті эмоцияларды ауданы;

A - D– басым боланда лидер болады;

В - C– басым боланда іскер лидер болады;

6 жне 7 A– бадарлану мселесі;

5 жне 8 В– пікірлерді баалау мселесі;

4 жне 9 C– адаалау мселесі;

3 жне 10 D– шешім шыару мселесі;

2 жне 11 E– шиеленісуді тмендету мселесі;

1 жне 12 F– интеграция мселесі.

 

Баылау масаты: Дискуссия барысында арым-атынас ерекшеліктерін баылау

Баылау объектісі: ___ курс студенті.

Аты-жні _____________________________________

Баылаушы _____________________________________

 

Баыланатын крсеткіштер (12 категория) Баылау нтижесі
Пікірлесу, жалпы маулдау, кмектесу    
Клдіру, риза боланын крсету  
ыну, абылдау, тілектестік крсету  
сыныс жасау, нсаулар беру    
Пікір айту, баа беру, орытынды жасау    
Хабарлау, басаларды сол хабара назарын аудару    
осымша информацияны срау, айталуа, растауа тініш жасау    
Баыт беруді, пікірлерді айтуды, талдау жасауды басалардан срау    
Аыл срау, кмек срау, осымша нсаулар жасауды срау    
Маулдамау, ешкіммен келіспеу    
зін кінлу немесе арым-атынастан ашатау    
шпенділік (враждебность), агрессия крсету, зін ана жатау    

Баылау нтижелерін талдау

1,2,3- жаымды эмоциялар

4,5,6-шешім абылдау

7,8,9-тініш жасау

10,11,12-жаымсыз эмоциялар