Фотобиологиялы процесстер

Фотобиологиялы процесстер дегеніміз басында жары молекулаларыны квантты жлуымен басталып,организмдегі физиологиялы реакцияларды жруімен аяталады.Фотобиолгиялы процесстерге фотосинтез, кру,кю(кнге),тері эритемасы ,фотопериодизм жэне басалары.Фотобиологиялы процесстерді бірнеше сатылара блуге болады:

1 .Жарымол 'екуласыны квантты жтуы.

2.Клеткаішілік энергия алмасу процессі.

З.Молекулааралы электронды озан кйдегі энергия тасымалдау

процессі.

4.Біріншілікті фотохимиялы акт,бл аз мір сретін,трасыз фотонімдерді алыптасуымен жреді.Бан молекулалар тменгі синглетті 81 немесе триплетті Т1 озан кйде енеді.Фотонімдерді трасыз реакциясынан басталып,траты німні пайда болуымен аяталады.

З.Фотонімдерді атысуымен жретін биохимиялы реакциялар .

б.Жарыты эсеріне физиологиялы жауап айтару.

Алашы ш сатысы фотохимиямен фотолюминесценцияда да бірдей болып келеді.Сол себепті, фотохимияны задарында люминесценцияны задарымен састы байалады.Фотохимиялы актті біріншілік шарты молекулаларды химиялы згеруі(ион алмасу немесе электрон,сутек беру).

Ультраклгін сулелермен крінетін сэулелерді биологиялы озалыстарыны ерекшелігі биологиялы эффектіні толын зындыына туелді болып келуі.Бактерицидтті эффекттер 200-315нм диапозонды толынмен шаырылады.Теріні ызаруы (эритема) толын з.280-315нм эффекті сулелермен шаырылады.Кру эффекті 400-750,жас балаларды сары аурудан емдеу ,клгін сэлемен (400нм шаты).

Фотолюминесценцияны негізінде жары кзі шыарылан (пайда болан), яни шам жарыына араанда ,кбінде кндізгі жарыа сэйкес келеді.Блы ндірістік масатта да жэне гигиеналы масатта да мэні жоары.,Осындай люминесценттік піамдарда,кндізгі жарыты Іпамдарда тменгі ысымда сынап буында электрлік разряд болады.Шамны ішкі бетінде кдімгі эйнектен.жасалан бетінде жіішке люминофор абаты жаылан.Ол сынап буыны сэулеленуіні эсерінен фотолюминесценттейді.

Хемолюминёсценция деп - химияли реакцияларды эсерінен пайда болатын жарыты айтамыз.Бл жарыты мэні Іхимиялы процесс кезінде блінген энергия ,электронды озан кйінде реакцияны бір німін райды.

А+В Р*+баса люминесценциялар;

Р* Р+ (хемилюминесценция)

Биолюминесценция- ашы тсті,жй кзге крінетін кейбір бактериялар,арапайымдар,рактектестер,жауынрттар,балытар.Ежасы белгілісі оыздарды биолюминесценци ясы.Биолюминесценция белгілі ферменттік реакциялармен байланысты.

Жйедегі хемилюминесценция оттегіні бірнеше белсенді формаларына ие:сутегі пероксиді, супероксидті жэне гидроксидті радикалдар, синглетті (электірлі-озан ) оттегі[7].

Хемолюминесценция органикалы осылыстаы тізбекті (босрадикальді, пероксидті) ышылдану реакциясымен бірге жреді. Тінні, гомогенатты, ерітіндіні жэне аныпаан майлы ышылды суспезиясыны элсіз хемилюминесценцияа негізгі салуы липидтерді ышылдануымен жретін сулеленуді береді.

Еркін радикалдармен реакция кезінде,физикалы факторларды эсерінен хемилюмшесценцшдарды бірнеше топа блуге болады.

1 .Радиохемилюминесценция (ионды сэулені серінен),

2.Фотохемилюминенция (крінетін жне УК сэулелерден кейін),

З.Электрохемилюминесценция (ерітінді арылы электрді ткізу),

4.Сонолюминесценция (ультра дыбысты эсерінен),

З.Триболюминесценция (ерітінділерді араласуынан) жэне т.б.

Сэулелену кезінде атты фазадаы еркін радикалдарды озалысы бірден шектеледі.Оларды реакциялары жэне хемилюминесценция ортаны жмса жэне жылынуынан белсенді болады.

Мндай жарыты термолюминесценция деп атайды.Фагоциттеуші клеткаларда хеимлюминесценция диогностикалы эдіс болып табылады.

анны фагоциттеуші клеткаларыны хемилюминесценциясына баса трлі шадарды осу арылы оны атты згертуге болады.ІЮІеткадаы исы жарыты мінез лына арай осы шадарды улылыын(токсичность) анытауа болады.Токсикалы шадар клетканы ферментті жйесін белсенді етеді.Осы жйеде супероксидті,гидроксильді радикалдар жэне баса да оттегіні активті формалары пайда болады.Сонымен атар, фагоциттеуші клеткаларды активтілігі жректі ишемиялы аурулары кезінде,инфарк жне баса да ауралар кезінде жылдам згеріп отырады[1].