СИЛЛАБУС рылымы
1.Оытушылар жніндегі мліметтер: сімдіктерді орау жне карантин кафедрасыны доценті, а.ш..к. Тулеева сия зайырызы, ассистенттер Ш.Б.Сейтжанова, .С.Байбусенов
2. Пн туралы малмат: Модуль типі - БП/ТК, пн коды ZSHR 2305 (ASHDK 2305). Ауылшаруашылы даылдарын орау пні бойынша 3 кредит арастырылан, пнді оыту бір семестр бойы жреді. Ауылшаруашылы даылдарын орауды курсы мынадай сабатарды амтиды: дріс - 30 саат, зертханалы сабатар 15 саат, студенттерді оытушымен зіндік жмыстары (СОЖ) 22,5 саат, студенттерді зіндік жмыстары (СОЖ) – 67,5 саат. орытынды баылау трі – емтихан.
4 - семестр
Оу уаытыны блінуі
| семестр- аптасы | Аралы баылау | Аралы баылау | Барлыы | |||||||||||||||
| Дріс | ||||||||||||||||||
| Зертхана лы | ||||||||||||||||||
| СОЖ | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | 1,5 | |||
| СЖ | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 4,5 | 67,2 | ||
| Барлыы |
3. Курс пререквизиттері – ботаника, сімдік физиологиясы, химия, микробиология, биология, экология ауылшаруашылы даылдарыны аурулары, білімі ажет.
4. Курс постреквизиттері – Ауылшаруашылы даылдарын орау пнін оып-білу баса арнайы пндерді: сімдік шаруашылыы, жеміс-ккніс шаруашылыы, егіншілік, агрохимия, биотехнология, селекция, жне т.б. тере игеруіне ммкіндік жасайды.
5. Курса ысаша шолу
Пнді оытудаы масат. Студенттерге оршаан ортаны, жануарларды жне адам орауды ескертіп сімдік орау шараларды тиімді олдануды ауіпсіз жолдарын, даылды ндіру технологиясында кресу шараларды тсілдерін дрыс тадап йымдаструды йрету.
Компетенциялар (Дублин дескрипторлары)
А. Білімі жне тсінігі. сімдік орауды дістемелік жне теоретикалы негіздерін; орау тсілдеріні артышылыы мен кемшілігін; пестицидтерді олдану регламенттерін; азіргі кезде олданылатын пестицидтерді ассортиментін; зиянды азаларды санын анытау, оларды даму жне таралуыны болжамдарды трлерін, маызын; даылдарды зиянкестері мен ауруларына арсы кресу шараларын дрыс жоспарлау жне жргізуді; сімдік орау тжірибесінде зиянды азалара арсы р трлі биологиялы ралдарды пайдалану.
В.Тжерибеде білімдерді жне тсіну абылетін олдану. Мадени даылдарыны німділігі мен сапасын сатау жне жоарылату масатында зиянды азаларды зияндылытарын шектейтін жне экология факторларды есепке ала отырып кресу шараларды жйелі трде пайдаланып, сімдіктерді фитосанитариялы жадайларын басару жне реттеу. Ауылшаруашылы мекемелерде сімдік орау шараларды жйесін жасау, орнытыру, йымдастыру.
С. Пікір абылдауа, идеяларды баалауа жне орытында шыаруа абылеті. сімдік орау шараларын пайдалану туралы шешімді абылдау, биологиялы сімдік орау ралдарын тжерибеде тиімді олдану; пестицидтерді, пайдалы азаларды, агротехникалы жне т.б. дістеріні фитопатогендер мен фитофагтара арсы тиімділік дегейін; олдану технологиясын баалау жне ортынды жасау;
D.Тілдесу абылеті. Агронерксіп кешенінде химиялы, биологиялы препараттарды, биофабрикалар мен биозертханаларда кбейтілетін жндіктер мен кенелерді жне агротехникалы, физикалы, механикалы жне т.б. дістерін кешенді олдануды, сімдік ораудаы жйелерді ылыми негіздері жне сімдік орау ралдары жайында білім мен дадыларды алыптастыру.
Е.Оу абылеті. Экологиялы таза німдерді алу, химиялы заттарды теріс серлерін азайту шін сімдік орауда барлы белгілі тсілдерді біріктіру, интегралды жйемен олдану жолдарын арастыру болып табылады.
6. курсты мазмны
6.1 Дрістік сабатарыны тізбесі
| Таырып атауы жне № | Клемі са. | дебиеттер | Аымды баылау балл |
| Кіріспе дріс. сімдіктерді интегралды орауды маызы. | Н.. 1,2,3,4 .. 9 | 0,2 | |
| Интегралды сімдік ораудаы химиялы діс. | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| Зиянды нысандара пестицидтерді уыттлыы. | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| Пестицидтерді олдануды физикалы химиялы негіздері. | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| Зиянкестерге арсы олданылатын химиялы заттар | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| Фунгицидтерді олдануды биологиялы негіздері. | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| гербицидтер. Классификациясы. Жйелі жне контактылы препараттар. | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| Дефолианттар, десиканттар жне сімдікті сіп, жетілуін реттейтін заттар | Н.. 1,4 ..1 | 0,2 | |
| сімдік орауды биологиялы тсілі. | Н.. 2,3 ..1 | 0,2 | |
| Превентивті (алдан ала) орау шаралары. | ..2,4, 9 | 0,2 | |
| Зиянды азаларды дамуын жне таралуын болжау. | ..2, 4 | 0,2 | |
| орау шараларды жйесін жоспарлау жне йымдастыру. | Н.. 1, 4 К.. 2,9 | 0,4 | |
| Бидайды интегралды корау жйесі. | .. 4,5,6,7,9 | 0,2 | |
| Бурша даылдарды кешенді орау. | .. 4,5,6,7,9 | 0,2 |
6.2 Зертханалы сабатарыны тізбесі
| Таырып атауы | Клемі, са. | дебиеттер | Аымды баылау, балл |
| 1-жмыс. Пестицидтерді пайдалану объектілеріне, сер ету механизміне арай жіктелуі. | Н.. 1,4,5 ..1 | 1,2 | |
| 2- жмыс. Пестицидтерді санитарлы –гигиеналы жіктелуі. Класс ауіптілігіне байланысты олдану ерекшеліктері. | Н.. 1,4,5 ..1 | 1,2 | |
| 3-4 жмыс. Инсектоакарицидтерді, родентицидтерді ассортіментін танысып білу. Нематицидтер Фумиганттар. Ассортименті. олдану ерекшеліктері. | Н.. 1,4,5 ..1 | 2.4 | |
| 5-6 жмыс. Тым дрілейтін химиялы заттар. олдану дістері. сімдіктерді вегетация кезеінде олданылатын фунгицидтер. | Н.. 1,4,5 ..1 | 2.4 | |
| 7- жмыс. Гербицидтерді ассортіментін танысып білу. | Н.. 1,4,5 ..1 | 1,2 | |
| 1 – рубеждік (аралы) баылау | |||
| 8- жмыс. сімдіктерді суін реттейтін химиялы заттар, дефолианттар, десиканттар. | Н.. 1,4,5 ..1 | 1,2 | |
| 9 - жмыс. Тізім бойынша рсат пен олданылатын биопрепараттарды сиппаттау. | Н.. 1,4,5 ..1 | 1,2 | |
| 10 - жмыс. Энтомофагтар мен акарифагтарды олдану. | Н.. 2,3 .. 1 | 1,2 | |
| 11- жмыс. Пестицидтерді биологиялы, шаруашылы, экономикалы тиімділігін анытау. | Н.. 5 .. 1 | 1,2 | |
| 12 - жмыс. сімдік аурулары мен зиянкестерін анытау дістері. | Н. . 5 ..2, 4,6 | 2,4 | |
| 13-14 жмыс. Мдені даылдарыны орау шараларды жйесін жобалау. | Н. . 5 .. 4,5,6,7,9 | 1,2 | |
| 2 – рубеждік (аралы) баылау |
Ауылшаруашылы даылдарын орау пнінен зіндік жмыстарды орындау жне тапсыру кестесі
| № | Сабаты таырыбы | СЖ тапсырмалары | СЖ тапсырмалары-ны масаты мен мазмны | дебиеттер | Баылау трі | Тапсыру уаыты | Баалау пайдары |
| сімдіктерді интегралды орау пніні теориялы жне олданбалы сипаты. | сімдік орау жне карантин туралы Задар. Маызы. Мазмны. | сімдік орау жне карантин саласында мемлекет жаынан реттеуін білу. | .. 8 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. | 1,3 | ||
| Пестицидтерді олдануды санитарлы гигиеналы негіздері | Пестицидтерді олдануды жеке жне оамды ауіпсізді шаралары. | Пестицидтерді сатау, тасымалдау, олдануды ауыпсызды ережелерін, пестицидтерді зарарсыздандыру ерекшелік-терін білу. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 | ||
| Жмысшылардын ауіпсіздікті жеке ралдары. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Тапсырманы тексеру. Конспект. | 1,3 | ||||
| Пестицидтерді рылымы, олдану тсілдері | Эмульсия концентраттары. Пестицидтерді аерозоль, фумигация тсілдерімен, еліктіргіш заттарды олдану. | Эмульсия концетраттарын дайындау. Пестицидтерді олдану тсілдеріні артышылытары мен кемшіліктерін оып-білу. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект | 1,3 | ||
| Зиянкестерге арсы олданылатын химиялы заттар | Биологиялы белсенді заттар. Ингибитор синтезін тежеушілер, ювеноидтар, аттрактантар, реппеленттер. Жыныс стерилизация жасайтын препараттар. | Биологиялы белсенді заттарды олдану аймаын, маызын оып-білу. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Ауызша жауап. Тапсырманы тексеру. Конспект. | 1,3 | ||
| Тбірімен жойын серлі фунгицидтер | оздырыштарды тынышты кезендерінде рту, топыра дезинфекциялауа арналан фунгицидтер. | Тпкілікті жоюа абілетті фунгицидтерді, олдану тсілдерін оып-білу. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 | ||
| Гербицидтерді олдануды биологиялы негіздері | Арамшптерге арсы гербицидтерді олдану мерзімдері, кезендері | Гербицидтерді арам шптеріні трлеріне байланысты олдану ерекшеліктерін оып-білу. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Тапсырмалар-ды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1.3 | ||
| сімдікті сіп жетілуін реттейтін заттар | сімдік реттегіштер ассортименті, олдану аймыы | азіргі кездегі сімдікті сіп жетілуін реттейтін заттарды оып-білу. | Н.. 1,4 ..1 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1.3 | ||
| сімдік орауды биологиялы тсілі. | Ккніс даылдарыны зиянкестеріне арсы пайдалы жндіктерді трлері, маызы. | Энтомофаг, акарифагтарды олдану принциптерін оып-білу. | Н.. 2,3 | Жазбаша, ауызша жауап. Тапсырманы тексеру. Конспект | 1,3 | ||
| Карантин негіздері. | сімдік карантині туралы За. Маызы. Мазмны. Жалпы ережелер. Карантиндік объектілеріні трлері. | арантиндік азаларды, оларды кбеюіне, таралуына тосауыл оятын шараларды білу. | .. 8 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 | ||
| орау шараларды олдану шешімін абылдау нормативтері. | Аул шаруашылы даылдарда зиянды азаларды зиян тигізетін экономикалы шектеріні крсеткіштері. | Пестицидтерді одануа ммкіншілік беретін белгілі дірежелерді оып-білу. | Н.. 5 ..2,3 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 | ||
| Фитосанитариялы мониторинг. | Днді даылдарыны зиянкестеріні, ауру-ларыны жне арам-шптеріні таралуы мен дамуыны фитосани-тарлы мониторингі. | Зиянды объектілеріні дамуы мен таралуын баылау жйелерін оып-білу. | ..2,3,4 | Жазбаша, ауызша жауап. Тапсырман ы тексеру. Конспект | 1,3 | ||
| Арпаны интегралды корау жйесі. | Арпа даылыны фитосанитарлы технологияны кнтізбелік фенологиялы жйесі | Зиянды азаларды тр рамын, за-ымдаушы кезен-дерін, сімдіктер-ді заымдалу мер-зімдерін, кресу шараларды оып білу. | .. 2,4,5,6,7,9 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 | ||
| Жоышаны кешенді орау жйесі. | Жоыша даылыны фитосанитарлы технологияны кнтізбелік фенологиялы жйесі | Зиянды азалар-ды тр рамын, заымдаушы ке-зендерін, сім-діктерді заым-далу мерзімдерін, кресу шараларды оып білу. | .. 2,4,5,6,7,9 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 | ||
| нбаысты кешенді орау жйесі. | Кнбаысты фитосанитарлы технологияны кнтізбелік фенологиялы жйесі | Зиянды азалар-ды тр рамын, заымдаушы ке-зендерін, сім-діктерді заым-далу мерзімдерін, кресу шараларды оып білу. | .. 2,4,5,6,7,9 | Жазбаша жауап. Тапсырмаларды дптерде орындалуын баылау. Конспект. | 1,3 |
8. Негізгі жне осымша дебиеттер тізімі.
Негізгі дебиеттер
1. Химическая защита растений/ под ред.Г.С. Груздева. – М.: Агропромиздат, 1987.
2. Матпаева Б.Б.Ауылшаруашылыы даылдарыны зиянкестерімен биологиялы крес тсілдері. – Алматы «Кайнар», 1983
3. Биологическая защита растений / Штерншис М.В., Джалилов Ф. М.; КолоСС, 2005
4.Попов С.Я., Дорожкина Л.А., Калинин В.А. Основы химической
защиты растений. М., 2003.
5. cімдіктерді интегралды орау» пні бойынша оу дістемелік кешені. Астана. 2011.
6. азастан Республикасында олдануа рсат етілген пестицидтер (анытамалы материалдар), Астана, 2011
осымша дебиеттер
1. Список пестицидов, разрешенных для применения в Республике Казахстан на 2013-2022 годы.
2.Справочник агронома по защите растений / под. ред Сагитова А.О., Исмухамбетова Ж.Д. – Алматы: РОНД, 2004-320С.
3. Методические указания по мониторингу численности вредителей, сорных растений и развития болезней сельскохозяйственных культур. Фолиант, 2004-272С.