Монополияа арсы мемлекеттік реттеу

Монополияа арсы мемлекеттік реттеу нарыты экономика елдерінде олданылады. Монополиялы ндірісті тежеу масатында мемлекет кімшілік жне экономикалы шарадан баса, за бойынша ділеттілік шаралар олданады.

Жалпы орытып айтанда, ндірушілерді нарыты монополияландыруынан орау масатында монополияа арсы реттеу шін кімет кімшілік, экономикалы жне за актілерін олданады.

Монополияа арсы реттеу жмысына ндірісті шоырландыру жне монополиялау дегейін реттеуге, ксіпорынны стратегия жне тактикасын, шетелдік экономикалы атынастарды, баа жне салыты реттеуге араласады. Монополияа арсы комитетті негізгі функциялары:

- ндіріс жне айналым сфераларында монополияны тежеу шін шаралар жасатау жне оны іске асыру;

- тауар нарыы мен бсекелестікті ркендету шаралары жнінде нсау жасатау;

- шаруашылы субъектілерді ранда, айта ранда жне жойанда монополияа арсы талаптарды баылауды адаалау;

- шаруашылы субъектілеріні ндіріс саласында дара басымдылыы болмау шін ірі млшерде акциялар сату жне сатып алуды баылау;

- монополияа арсы комитет тауар нарыын жне бсекелестікті жетілдіру масатында билік жне басару органдарына кепілдеме жасатау;

- еркін, реттелген. Алдын ала белгіленген бааларды олданылатын ортаны згерту;

- шет ел инвестициясын ынталандыру, біріккен ксіпорындар жасатау;

- экспорт-импорт операцияларына лицензия беру;

- еркін экономикалы айматарды жасатау жне дамыту.

Билік органдарына жне шаруашылы субъектілеріне тиым салынан іс-рекеттер туралы мліметтерді 1 – суреттен круге болады.

1 – сурет. Билік органдары мен шаруашылы субъектілеріне тиым салынан іс-рекеттер.

Фирма, ксіпорындарды жмысы мліметтерді пиялауа зады правосы бар, оны жариялау оларды ісіне лкен нсан келтіруі ммкін.

Ксіпорын, ксіпкерлер здеріні істері туралы мліметтерді пияда сатауа ылы, оны жариялау нарытаы орнына зиян келтіруі ммкін.

Ксіпкерлік пия – бл ндірістік пия, ылыми-зерттеу жмысыны ортындысы, жоба—конструкторлы технологиялы зерттеулер жне ндірісте пайда болатын жеке осалы міндеттер шешімі. Бл сонымен бір арнайы техникалы шешімдер, наты экономикалы процесті басару дістеріне жататын жмыстар.

Ксіпорындар туралы задар бойынша мемлекеттік органдара млімет бермеуге ытары бар, егер коммерциялы пия болатын болса. Сонымен бірге ксіпорын мемлекеттік органдара, мемлекеттік статистикалы мліметтер, салы тлеу туралы, жылды есептерді беруге тиісті.

кіметті аулысы бойынша коммерциялы пияа жатпайтын мліметтер тізімі беріледі. Олар: ксіпорынды тіркеу жаттары, тіркеу анытамасы, патенттер, лицензиялар, бекітілген форма бойынша берілетін есептер, ол салыты дрыс есептеліп тленуін баылау шін жне бюджетке тсетін тсімдер туралы мліметтер, ызметкерлер саны мен рамы, оларды жалаы оры, ебек жадайы, бос жмыс орны туралы жне оршаан ортаны сыныптау, т.б. мліметтер жатады.