Франчайзингтік арым – атынастарды жйесі

Франчайзингтік атынастарды негізгі кемшіліктеріне франчайзингті нын, фирма сіміні, шарт мерзіміні жне туелсіздікті шектеулілігін жатызу шарт. Франчайзингті нына е алдымен франчайзи франчайзерді сауда маркасын, атын, німін, технологиясын, «ноу-хау» жне т.б. пайдалану ыын аланы шін тлейтін франчайзингтік тлем кіреді. Осы жерде егер франчайзер жаа компания немесе тез су кезеіндегі компания болса, оны капитала деген ажеттілігі крт седі жне ол бл проблеманы кбінесе франчайзи есебінен шешуге тырысатындыын есте стау керек. Бл жадайда франчайзингтік тлем жоары болуы ммкін. Сондытан кптеген франчайзилер ріптес іздеген кезде ірі, траталан фирмаларды тадауа тырысады. Франчайзи бдан баса материалдар мен толытырушылара, рал-жабдытара, ебек аы тлеуге кететін шыындарды ктереді. Шыынны млшері мен рылымы франчайзи-фирмасыны трі мен франчайзингтік атынасты сипатына туелді.

Фирма ызметіні ауматы рісін кеейтуі кбіне оны негізгі су жолы болып табылады. Дегенмен дл осы фактор франчайзингтік шартта шектеуші фактора айналады. Франчайзи тек шартта крсетілген аумата ана рекет ете алады.

Крсетілген кемшіліктерге арамастан франчайзингтік нысан бкіл лемде бизнесті йымдастыруды толы ыты трі болып есептеледі. Оны стіне соы жылдары оны одан рі арай таралу тенденциясы байалуда. 1970 жылдан 1990 жыла дейін франчайзингтік фирмалар арылы жзеге асырылан сатылым клемі 10-нан 15%-а дейін сті. Шаын бизнесті йымдастыруды бір нысаны ретінде франчайзингті ке ауымды сипата ие боландыы жайлы келесі сандардан круге болады. АШ-та франчайзингтік жйе арылы жзеге асырылан сату мен ызмет крсету клемі 758 млрд долларды рады, франчайзерлерді саны 2177, ал франчайзи 542000 бірлікке те. АШ-та 374 франчайзерді шет елде 35000 франчайзилері бар, оларды 75% - Канадада, Жапонияда, Шыыс Еуропада жне Австралияда. Франчайзингтік атынастарды интернационализациясы туралы айтан кезде, е алдымен оны салан капиталы жоары дрежеде пайда келетін, блшек жне сервистік желісі дамыан елдерге мтылатындыын атап кету ажет. Сонымен атар леуеті жоары нарытарды жаулап алып, ол жерде з серін орнатуа деген мтылыс франчайзер шін басты длелдеуші фактора айналады. Халыаралы франчайзинг станатын факторлара шетелге шыумен байланысты шыындар жатады. Бл жерде франчайзер рине нарыты стрстегиясын згертуді ажет етпейтін жне табыс табу дегейі брыныдай болатын елдерді табуа мтылады. Интернационалды франчайзингті дамуын тотататын факторлара, шыындардан баса кбінесе халыаралы менеджменттегі тжірибені жеткілікіздігі жне баса мемлекеттер тарапынан белгіленген зады тосауылдар жатады.

азастанды ксіпкерлер шін халыаралы франчайзинг е алдымен біріккен ксіпорын, лицензия сатып алу, тікелей инвестиция жне мемлекеттік дегейдігі келісім трінде болуы ммкін. Кп нрсе осы батта іске асырылуда, біра кінішке орай батыс бизнесмендеріні олдарындаы азастан нарыы оны леуеті мен дамуы туралы алан мліметтері аз. Шетелдік франчайзерлер шін арзан жмысшы кші мен жоары білікті мамандарды болуы, олда бар ресурстар, отайландырылан инфрарылым, саяси тратылы жне ксіпкерлікті олдауа баытталан мемлекеттік саясат тымды факторлар бола алар еді.

Шаын бизнесті негізін алауды тртінші жолы – бір отбасы мшелеріні кшімен негізі аланып, жмыс істеп жатан отбасылы бизнес. Отбасылы бизнесті кбісі – шабын, біра отбасылы бизнесті ірі ксіпорына айналып, отбасылы болып ала беретін мысалдары да іс жзінде аз кездеспейді.

Кез келген отбасылы бизнес – бл отбасы мен бизнесті симбюзы. Отбасыны масаты – балаларды трбиелеу жне отбасы мшелеріне арау. Бизнесті масаты - ндіріс жолымен немесе тауар сатып, ызмет крсетіп пайда табу. Бл екі масат кбінесе бір-бірін толытырып отырады, біра рыс-керіс жадайлар да болуы ммкін. Менеджер ызметкерді жмыса кешігіп келгені шін сгуі ммкін, біра сол кешігіп келген ызметші з отбасыны мшесі болса, онда бл проблематикалы жадайа айналады.

Отбасылы бизнесті басты артышылыы – кез-келген иыншылытара арамастан бизнесті жргізуге кмектесетін туысты байланысты беріктігі. Отбасы мшелері бизнесті аымдаы ажеттіліктері шін здеріні ебек аылары мен дивиденттерін жиі рбан етеді. Жмыса берілгендік, жоары дептік нормалар, ттынушылар шін тікелей жауапкершілік – отбасылы бизнесті негізгі критериялары екендігі белгілі. Ксіпорын отбасылы бизнесті таы бір артышылыына, ірі корпорацияларымен салыстыранда жмысшылара арау дегейіні жоарылыы жатады.

Отбасылы бизнес ксіпорындары клемдері бойынша, сынатын німдері мен ызмет трлері бойынша р алуан болуымен ерекшеленеді. Отбасыны бизнеске атысу дегейі бойынша былай айыруа болады:

1) толыымен отбасы басаратын жне баылайтын бизнес.

2) Отбасы баылайтын, біра маман менеджерлер басаратын бизнес.

3) Отбасы тарапынан басарылмайтын бизнес.