ТЖІРИБЕЛІК ЖМЫС

I.4. ТЖІРИБЕЛІК САБАТАРА АРНАЛАН ДІСТЕМЕЛІК СЫНЫСТАР

ТАЫРЫП. ПАТОЛОГИЯЛЫ ФИЗИОЛОГИЯ ПНІ, МАСАТЫ ЖНЕ МІНДЕТТЕРІ. ЖАЛПЫ НОЗОЛОГИЯ.

Сабаты масаты:

· Таырыпты негізгі сратары бойынша білімін алыптастыру

· Тжірибе жасауды, жануарлармен жмыс жасауды, функциялы зерттеулерді жргізуді негізгі дістерін йрену

· Топпен жмыс жасау дадыларын алыптастыру

· Клиникаа дейінгі ылыми зерттеулерді жргізу этикасы туралы нормативті жаттарды оу.

Оыту міндеттері:

· Оу пні ретінде патофизиологияны масаты, міндеттері, рылымы, мазмны, жалпы нозологияны негізгі тсініктері бойынша білімін алыптастыру

· Нозологияны негізгі атаусздерін (глоссарий) олдана білу

· Топпен жмыс жасауды йрену (з ойыды жеткізу, лидерлік аситетіді крсете білу)

· «азастан Республикасында клиникалы тексерулер мен медико-биологиялы тжірибелерді, клиникаа дейінгі тексерулерді ткізу Тртібін бекіту туралы» Р ДМ 2009д 12 арашадаы № 697 Бйрыыны негізгі аидаларымен танысу. азастан Республикасыны сауда жне индустрия Министірлігіні метрологиясыны жне техникалы баылау Комитетіні 29 желтосан 2006 жылы № 575 Бйрыы. Тиісті лабараториялы тжірибені азастан Республикасыны Мемлекеттік стандарты. Негізгі аидалары.

Таырыпты негізгі сратары:

1. Патологиялы физиология пні. Патофизиологияны жоары медициналы білім беру саласында алатын орны жне маызы, оны баса пндермен байланысы. Патологиялы физиологияны негізгі міндеттері.

2. Патологиялы физиологияны зерттеу дістері. Медико-биологиялы тжірибелерді руды негізгі принціптері. Тжірибелік дісті маызы, жануарларда тжірибелік терапияны жне дерттік рдістерді лгісін алуды адам ауруларын зерттеуді ммкіншіліктері мен маызы. Медицинада лгілеуді тжірибелік жне баса да дістеріні шектелулері жне оларды сынымдарыны жолдары.

3. Тжірибелік жануарлармен жмыс жасауды негелік-дептік аспектілері. «азастан Республикасында клиникалы тексерулер мен медико-биологиялы тжірибелерді, клиникаа дейінгі тексерулерді ткізу Тртібін бекіту туралы» Р ДМ № 442 Бйрыыны негізгі аидаларымен танысу. азастан Республикасыны сауда жне индустрия Министірлігіні метрологиясыны жне техникалы баылау Комитетіні 29 желтосан 2006 жылы № 575 Бйрыы. Тиісті лабараториялы тжірибені азастан Республикасыны Мемлекеттік стандарты. Негізгі аидалары.

4. Жалпы нозологияны негізгі тсініктері: денсаулы, ауру, ауруалды, дерттік серленіс, дерттік рдіс, дерттік жадай.

5. Ауруды нышандары. Ауруларды жіктеуді негізгі станымдары.

6. Ауруды ту кезедері, оларды сипаттамасы

7. лім ауруды аяталуы ретінде. лімні трлері. лімні сатылары, сипаттамасы. Организмді тірілтуді (реанимация) патофизиологиялы негіздері. "Тірілтілген организмні ауруы" туралы тсінік, дамуыны негізгі жолдары

Оыту мен йретуді тсілдері:

Сабаты негізгі сратарын талдау, оытушыны баылауымен жмыс жасау, «Клиникаа дейінгі зерттеулер этикасы» мультимедиялы крсетілімімен жмыс, кіші топтарда жмыс жасау – блиц – ойындар, кейс-стади

Баылау трі: ауызша срау, блиц-ойын, кейс-стади, тестілеу

Сабаты хронометражы

№	Сабаты кезедері	Уаыт
	йымдастырулы блім. Студенттерді тгендеу. Сабаты масаты мен тапсырмаларымен танысу, крсетілім материалдарын тарату	5 мин
	Таырыпты № 1-3 сратары бойынша пікірталас	25 мин
	Блиц - ойын	20 мин
	зіліс	10 мин
	Таырыпты № 4-7 сратары бойынша пікірталас	20 мин
	Кейс-стади	10 мин
	Тестілеу	15 мин
	Сабаты орытындылау, компетенцияны баалау	10 мин

ТЖІРИБЕЛІК ЖМЫС

№ 1 тапсырма.

«Патофизиологиялы тжірибені негізгі сатыларын дрыс бірізділікпен орналастыруа» арналан блиц - ойын.

дісі: рбір студент патофизиологиялы тжірибе сатыларыны дрыс бірізділігін зі анытайды жне мны «жеке баалау» баанасында цифрмен белгілейді. Осы тапсырманы орындааннан со студенттер ш адамнан топа бірігеді жне бірлесе отырып нтижелерді талдайды, бірдей пікірге келеді жне «топтасып баалау» баанасында тжірибе сатыларыны дрыс бірізділігін белгілейді. Сонан со оытушы дрыс жауапты айтады. ателермен жмыс істеу басталады, жеке жне топтасып баалауда кеткен ателер саналады.

Тжірибе сатылары	Жеке ( з бетінше) баалау	Жеке баалауда кеткен ате	Дрыс жауап	Топтасып,зара келісіп баалау	Топтасып баалауда кеткен ате
Тжірибе масаты мен міндеттерін анытау
Тжірибе жоспарын ру
Алынан деректерді статистикалы деуден ткізу
Зерттеу дістері мен сайма-сай лгіні алау
Зерттеуді нтижелер-ін талдау жне тжырым жасау
Дерттік рдісті зерттеу
Дерттік рдісті лгісін алу
Тжірибелік емдеу
Тжірибені ты ойын анытау
Зерттеушіні теория-лы дайындытан туі

Тапсырма. Кейс-стади

Есеп.

3 жастаы балада селосты, йышылды, денесіні тршігуі пайда болып, жіті ауру дамыды. Дене ызымы 38,5⁰С, бала бір рет санына, іші мен басыны ауыратынына шаымданды. 12 сааттан кейін жтынанда тамаында ауыру сезімі пайда болды. Дрігер науасты араанда рттарында, терісіні атпарларында, денесіні бйір жа бетінде, ішіні тменгі блігінде ашы алызыл майда нктелі бртпелерді анытады. Мрын-ерін шбрышы бозаран, тілі а езделген, бадамшасы ызаран, лкейген, жа асты лимфа тйіндері лкейген. Бір апта брын жншаумен (скарлатина) ауырып жрген адаммен байланыста болды. Балаа жншау йгіленімі ойылды. Пенициллин атарына жататын антибиотикпен емдеу таайындалды. Бір аптадан кейін бртпелер кетті, саусатарыны штарында, алаанында, ая басыны терісінде ірі жалпатанан абыршытану байалды.

1. Осы жпалы аруды даму сатысын крсетііз, рбір сатысын сипаттаыз, жауапты негіздеіз.

2. Берілген ауру кезінде андай дерттік рдістерді бліп крсетуге болады?

3. Ауруды арнайы белгілерін крсетііз. Жіті кезе жауабына сйкес симптомдарды крсетііз, оларды патогенезін крсетііз

4. Этиотропты жне патогенездік емдеу станымдарын негіздеу

№ 2 есеп.

Науас А., 45 жаста, лсіздікке, жргенде о балтырыны блшыеттеріндегі ауырусынуа шаымданып, шипажайа емделуге келді. Бес жыл брын тамырларыны ауырандыынан сол табанында ра жара дамып, кесіліп тасталан. Шипажайда науаса жылы ккіртті сутекті сумен блау таайындалды. Біра емді абылдаан со оны тотатуа мжбр болды, себебі кктамырда абыну рдісі дамыандытан (флебит), о балтырыны тері асты кктамырларыны бойымен ауыратын атаюлар пайда болды. Бдан баса науаста блау абылдау кезінде артериялы ан ысымы ктеріліп, бас ауыруы пайда болды.

1. Берілген есепте ауруды табыыз. Ауруа анытама берііз Ауру нышандарын крсетііз

2. Берілген есепте дерттік серпілісті тауып, анытама берііз

3. Берілген есепте дерттік рдісті тауып, анытама берііз

4. Берілген есепте дерттік жадайды тауып, анытама берііз

№ 3 есеп

Музыкант (пианист) олыны саусаын жеіл жарааттап алды, ол жерде абыну былысы пайда болды. Ол адамда ауру бар ма? Жауапты негіздеіз.

1. Дерттік серпіліс, дерттік рдіс, дерттік жадайа анытама берііз

2. Ауруды нышандарын атаыз

Есеп.

Науасты тісін жлды. Онда ауру бар ма? Жауапты негіздеіз.

Есеп.

С. есімді науас 18 жаста, ауруханаа ауыр жадайда жеткізілді. Орманда шаы теуіп жріп адасып, аашты тбінде йытап алан. Бір туліктен кейін табылан. арап тексергенде: есінен танан, тік ішегіні ызымы 25⁰С, терісі жне крінетін шырышты абыы бозаран, ккшіл тартан, кз арашыы кеейген, систолалы А 40 мм.сын.ба. (диастолалы аныталмайды). Тамыр соуы минутына 30 рет, тынысы сирек, тере емес, рефлекстері тмендеген, ауыру сезімталдыы жо.

лім сатыларын атаыз, оларды сипаттаыз.

Крсетілген симптомдар кешені лімні андай сатысына жатады? з орытындыызды тжырымдаыз.

БАЫЛАУ

Тест тапсырмаларын орындау. – араыз: Патологиялы физиология бойынша сынамалы тапсырмалар // азак тіліне аударан М.Б.Байбрі, редакциялаан Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: изд-во «Эффект», азМУ, 2007.- Б. 5-24

ыты дады бойынша тест тапсырмалары: «азастан Республикасында клиникалы тексерулер мен медико-биологиялы тжірибелерді, клиникаа дейінгі тексерулерді ткізу Тртібін бекіту туралы» Р ДМ 2009д 12 арашадаы № 697 Бйрыыны негізгі аидаларымен танысу. азастан Республикасыны сауда жне индустрия Министірлігіні метрологиясыны жне техникалы баылау Комитетіні 29 желтосан 2006 жылы № 575 Бйрыы. Тиісті лабараториялы тжірибені азастан Республикасыны Мемлекеттік стандарты. Негізгі аидалары.

1- нса

1. Медико-биологиялы эксперимент –бл

A) ртрлі ауруларды пайда болуы, даму задылытарын алыптастыру, алдын алу мен емдеуді жаа дістеріні тиімділігін тексеру жне деу

B) наты ылыми зерттеулерді тексеру

C) зерттеуші мен тапсырыс беруші арасындаы келісімшарт негізінде ажетті ылыми зерттеу жргізу

D) зерттелуші ретінде адамны атысуымен жргізілетін зерттеу

E) барлы ерекшеліктерімен танысып ол ойаннан кейін клиникалы зерттеуге атысуа науасты з еркімен берген жатталан рсаты

2. лгіге ойылатын талаптар:

A) дерт дамытуа жне оны лгілеуге олданылатын себепті жне жадайды сйкестігі

B) дертті функционалды жне морфологиялы айырмашылыы

C) сйкес асыынулар дамуынан айырмашылыы жануарды бір трін олдану

3. Жануарларда медико-биологиялы эксперимент жне клиникаа дейінгі зерттеулер, азастан Республикасы Мемлекеттік стандартына сйкесжргізіледі:

А) «Тиісті зертханалы тжірибе. Негізгі аидалар»

В) «Вивариийлерді ру, жабдытау жне кту санитарлы ережелері»

4.Кмелеттік жаса толмаандара клиникалы зерттеулер жргізу шін жазбаша трде келісуі ажет

А) медициналы –леуметтік сарапшы комиссия тжырымы

В) асырау жне аморлы крсету комиссиясы

С) ата-анасыны келісу ажет емес

Д) оларды зады стаушысы

5. Калибровка - бл

A) приборды кмегімен алынан шама мен эталон арылы аныталан сйкес шама арасындаы араатынасты крсететін операциялар жиынтыы

B) бекітілген параметрлерді аясында жргізілетін рдістер тиімді жне нтижелі амтамасыз етілетіндігі туралы жатталан бітім

C) зерттелуші ретінде адамны атысуымен жргізілетін зертеу

D) ртрлі адамдарды пайда болуы мен дамуыны задылытарын бекіту

6. ылыми-техникалы зерттеуханаларды мегерушілері адааламайды:

А) зерттеулерді жргізіліуін

В) жаттарды жйелі трде толтырылуын,

С) жинаталан мліметтерді длелімділігі мен сапасын, алынан нтижелерді делуін

Д) зерттеушілерді жеке басты ызыушылытарын

7. «азастар Республикасында клиникаа дейінгі зерттеулерді, медициналы-биологиялы эксперименттерді жне клиникалы сынатарды жргізу ережелері» 2007 жылы 25 шілдедегі бйрыты номері

А. №523

В. №506

С. № 697

D. № 582

Е. № 124

8. Клиникалы зерттеуде басты маыздысы

А) ылыми ызыушылы

В) оамды ызыушылы

С) зерттеушіні ызыушылыы

Д) зерттелушіні ыы, ауіпсіздігі жне денсаулыы

9. Зерттеуді немесе жеке бліктеріні аяасты тотатылатындыын зерттеу жетекшісі млімдеу ажет

А) денсаулы саласындаы мегеру мекемесін жне дептілік сратары бойынша комиссияны

В) адам ыы бойынша комиссияны

С) медициналы-леуметтік комиссияны

Д) тергеу комитетін

10. Апаратты келісім –бл

A) бекітілген параметрлерді аясында жргізілетін рдістер тиімді жне нтижелі амтамасыз етілетіндігі туралы жатталан бітім

B) барлы ерекшеліктерімен танысып ол ойаннан кейін клиникалы зерттеуге атысуа науасты з еркімен берген жатталан рсаты

C) зерттелуші ретінде адамны атысуымен жргізілетін зерттеу

D) ртрлі адамдарды пайда болуы мен дамуыны задылытарын бекіту

2 - нса

1. Клиникаа дейінгі зерттеулер –

A) Клиникалы тжірибеге енгізу алдында жргізілетін биологиялы, токсикологиялы, химиялы, физикалы жне баса эксперименттік ылыми зерттеулер

C) дрілік заттардан баса медициналы жаа технологиялар, ауруларды алдын алу, аарымдау жне емдеуді жаа тсілдері

D) зерттелуші ретінде адамны атысуымен жргізілетін зерттеу

2. Медико-биологиялы эксперимент келесі негізгі міндеттерді атармайды:

A) жаа ылыми мліметтерді алу шін ажет

B) сас былыстар топтамасыны орта, задылытарды негіздеу, болжамдарды алыптастыру дісі болып табылады

C) клиникалы практикада ауруларды диагноздау мен емдеуде жаа дістерді олдану алдындаы салыстармалы гарант болып табылады

D) клиникалы практикада ауруларды диагноздау мен емдеуде жаа дістерді олдануда шынайы гарант болып табылады

3. Клиникаа дейінгі зерттеулер мен медико-биологиялы экспериментті сапалы жргізілуін амтамасыз етеді:

A) ресурстар

B) сйкес басару

C) зерттеуді сйкес параметрлерін жоспарлау

D) жаттарды сйкес рсімдеу жйесі

E) виварийде жануарларды сйкессіз стау

4. Клиникалы зерттеулер ткізуге тыйым салынбайды

А) скери ызметкерлерге;

В) бостандытан бас кешкендерге, тергеу айытырышта амауда отырандара;

С) сот арылы абілетсіз деп аныталандар

Д) зерттелетін адам жазбаша трінде з еркімен келісім немесе денсаулы сатау жымымен келісім шарты бойынша

5. Валидация - бл

A) бекітілген параметрлерді аясында жргізілген рдістер тиімді жне нтижелі амтамасыз етілетіндігі туралы жатталан бітім

C) дрілік заттардан баса медициналы жаа технолгиялар, ауруларды алдын алу, дагноздау жне емдеуді жаа тсілдері

D) зерттелуші ретінде адамны атысуымен жргізілетін зерттеу

6. Зерттелетін нтижелері бойынша жауапты орындаушы растырады:

A) есеп

B) жат

C) келісім шарт

D) ксіптік хат

7. Есепте крсетілмейді:

А) тжірибені басталу жне аяталу мерзімі

В) тжірибе барысында ткізілген аудиттер туралы млімет

С) лшемдік ыты жаттара жне дебиет кздеріне сйенген олданылан дістерді сипаттамалары

Д) ызметкерлерді жеке мліметтері

8. Сынатан ткізілетін жеке тланы анытайтын мліметтер лауазымды

А) Р заы талаптарына сйкес жеке басты пиясын сатап оралады

В) БА беттерінде жарияланады

С) интернет жйесінде жарияланады

Д) халыа жолдама ретінде жарияланады

Е) факс арылы жіберіледі

9. Клиникалы зерттеулер малданан сйкестік хаттамаларымен жргізіледі:

А) дептілік сратар комиссиясымен

В) адам ыы бойынша комиссиясымен

С) сапа жне тжірибені тиімді ткізу сарапшы комиссиясымен

Д) медицина –леуметтік сарапшы комиссиясымен

10.Сынатан ткізілетін – бл:

А) зерттелетін заттарды клиникалы сынатан тетін науас

В) ызыушылы танытан студенттер

С) ылыми ызметкер

Д) ауыран жануар

Глоссарий

Патофизиология (от греч. Pathos - болезнь, physis – природа, функция, logos - учение) – наука о функциях больного организма.

Патофизиология изучает общие закономерности возникновения, развития и исходов болезней.

Патофизиология (грекше Pathos – ауру, дерт, physis – табиат, ызмет, logos - ылым) – ауруа шалдыан организмні ызметі туралы ылым.

Патофизиология ауруларды пайда болуы, дамуы жне аяталуыны негізгі задылытарын зерттейді.

Pathophysiology (from Greek words): pathos - illness, suffering; physis - nature, function; logos - study
Pathophysiology is the science about the functions of a sick organism.

Pathophysiology is scientific study of disease - its nature, cause, mechanisms and effects. It is the science about general laws of pathological processes and diseases. It studies "why" and "how" disease occurs and develops.

Задачи патофизиологии

· Изучение вопросов общей этиологии

· Изучение вопросов патогенеза

· Разработка методов экспериментальной терапии

· Формирование врачебного мышления

Патофизиологияны міндеттері

· Жалпы этиология сратарын зерттеу

· Патогенез сратарын зерттеу

· Экспериментік емдеу тсілдерін деу

· Дрігерлік ойлауды алыптастыру

Purposes of pathophysiology

· Study the questions of general etiology

· Study the questions of pathogenesis

· Investigation methods of experimental therapy

· Formation of medical mode of thinking

Основной метод патофизиологии – патофизиологический эксперимент.

Особенность патофизиологического эксперимента: моделирование болезней человека у животных.

Патофизиологияны негізгі тсілі – патофизиологиялы эксперимент.

Патофизиологиялы экспериментті ерекшелігі: адам ауруларын жануарларда лгілеу.

The main method of pathophysiology – is pathophysiological experiment.

The main feature of pathophysiological experiment is modelling of human illness at animals.

Нозология – учение о болезни (от греч. nosus-болезнь)

Нозология – ауру туралы жалпы ілім ( грекше nosus-ауру).

Nosology – is the study of disease in general (from Greek word nosus – disease):

«Здоровье – это состояние полного физического, духовного и социального благополучия, а не только отсутствие болезней или физических дефектов» ВОЗ.

«Денсаулы– бл ауруды немесе физикалы аауларды болмауы ана емес, физикалы, психикалы жне леуметтік толы сттілік жадай» БДС.

“Health is a state of complete physical, psychological and social well-being, and is not just the absence of illnesses or physical defects” (WHO).

«Болезнь – нарушение нормальной жизни организма под влиянием различных повреждающих факторов, характеризующееся ограничением приспособления к окружающей среде и снижением трудоспособности» И.Петров.

Ауру – ртрлі заымдаушы агентті серінен оршаан ортаа бейімделуіні шектелуімен жне ебекке абілетіні тмендеуімен организмні алыпты міріні бзылысы» И.Петров.

“Disease is normal life disturbances under the influence of pathogenic factors, it is characterized by restriction in adaptation to the environment and reduction in work capacity” (I.Petrov)

Предболезнь – состояние между здоровьем и болезнью.

Ауру алды – денсаулы пен ауру арасындаы аралы жадай.

Predisease is a condition between health and illness.

Патологическая реакция –(re - против, action - действие) – кратковременная, необычная (неадекватная) реакция организма на какое-либо воздействие

Дерттік серпіліс –(re – арсы, action - сер, серпіліс) –

андай да бір серге организмні ысаша, биологиялы мнсіз жне сйкессіз жауабы

Pathological reaction – (re-against) – is short-term, unusual, inadequate organism’s responce to different factors

Патологический процесс – сочетание патологических и защитно-приспособительных реакций при повреждении.

Дерттік рдіс – заымдану кезінде рі орану бейімделу жне рі заымдану серпілістеріні жиынтыы

Pathological process – is a combination of pathological and protective - adaptive reactions to damage.

Типовые патологические процессы:

· протекают однотипно у разных видов животных и человека (монопатогенез)

· характерна многопричинность (полиэтиологичность),

· развиваются в разных органах и тканях,

· имеют более или менее выраженное защитно-приспособительное значение,

· выработаны в ходе эволюции.

Біртектес дерттік рдістер:

· Адам мен ртрлі жануарларда бірдей дегейде теді,

· Кп себепті (полиэтиологиялы),

· ртрлі азалар мен тіндерде теді,

· айындыы аз немесе жоары орану-бейімделулік маызы бар,

· эволюцияда барысында тзілген

Typical (general) pathological processes

• have the same pathogenesis in different kinds of animals and men (monopathogenesis)

• Have many causes (multicausality)

• develop in different organs and tissues

• have more or less expressed protective - adaptive value

• are formed during evolution

Патологическое состояние – стойкое отклонение от нормы, не имеющее приспособительного значения для организма.

Дерттік жадай –организм шін кері биологиялы мні бар алыптан тыс траты ауыту.

Pathological state is firm departure from the norm, which doesn’t have adaptive value for an organism.

Реанимация – оживление организма. Возможна на обратимых этапах умирания.

Реанимация –организмді тірілту. лімні айтымды сатыларында жргізуге ммкіндік бар.

Reanimation is resuscitation of an organism. It is possible at reversible stages of dying.

ДЕБИЕТТЕР:

Негізгі

1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 5-22.

2. .Н.Нрмхамбетлы. Клиникалы патофизиология.-Алматы; «Эверо», 2010.-С. 3-8.

3. Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с.63-89

4. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 11-19.

5. Патофизиология. Основные понятия. // под ред А.В. Ефремова. – Москва: ГЭОТАР-Медиа. – 2008. – С. 3-11.

6. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 4-30.

7. «азастан Республикасында клиникалы тексерулер мен медико-биологиялы тжірибелерді, клиникаа дейінгі тексерулерді ткізу Тртібін бекіту туралы» Р ДМ 2009ж 12 арашадаы № 697 Бйрыыны негізгі аидаларымен танысу. азастан Республикасыны сауда жне индустрия Министірлігіні метрологиясыны жне техникалы баылау Комитетіні 29 желтосан 2006 жылы № 575 Бйрыы. Тиісті лабараториялы тжірибені азастан Республикасыны Мемлекеттік стандарты. Негізгі аидалары.

8. Патологиялы физиология бойынша сынамалы тапсырмалар // азак тіліне аударан М.Б.Байбрі, редакциялаан Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: изд-во «Эффект», азМУ, 2007.- Б. 5-24

осымша

9. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 3-10, 12-17.

10. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 10-31

11. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 9-37

12. Крыжановкий Г.Н. Патофизиология на рубеже нового столетия // Второй Российский конгресс по патофизиологии. Патофизиология органов и систем. Типовые патологические процессы. Тезисы докладов. М.: 2000, с.6 – 10.

13. Адо А.Д. Вопросы общей нозологии. - М.: Медицина, 1982 . - 240 с.

СОЖ