ЖАСУШАНЫ ЖАЛПЫ ПАТОЛОГИЯСЫ таырыбынан машыты дады алыптастыру
Сабаты масаты:
· Клиникалы-зертханалы мліметтерді сараптау машыты дадысын алыптастыру
· Топта жмыс жасау коммуникациялы дадысын алыптастыру
Оыту міндеттері:
· Клиникалы-зертханалы мліметтерді сараптауда теориялы білімін олдана білу
· Топта жмыс жасаанда коммуникациялы дадысын жетілдіру
Саба жргізуді тсілдері:
Кіші топта жмыс жасау, кейс-стади.
ТАПСЫРМАЛАР
Тапсырма Кейс-стади
№1 есеп. Токсикологиялы зертханада бір химиялы ндіріс орнындарынан шыарылатын алдытарды рамына кіретін уытты затты жасушаа серін зерттеді. Жасанды ортадаы алыпты эпителий жасушасына німні уытты млшерін енгізеді. Жасуша заымдалуыны кріністерін 3 саат бойына рбір 30 минут сайын баылады. 3 сааттан со 85% жасушаны тіршілігін жоалтаны аныталды.
Сратар:
1. Осы тжірибедегі эпителий жасушаларыны айтымды (А) жне айтымсыз (Б) бліністерін баалау шін андай рылымды жне биохимиялы нышандарды (белгілерін) сынуа болады.
2. Жасуша жадайын баалауа сынылан нышандарды негізге ала отырып, жасушадаы дерттік згерістерді жне оларды даму тетігіні бірізділігін келтірііз.
№2 есеп. Тжірибеде гемолиздік анемияны лгісін алу шін тышандара фенилгидразин енгізді, ол з кезегінде жасушада бос радикалды тотыуды ынталандырады. Фенилгидразин енгізгеннен кейін жарты сааттан со жануарды анында эритроциттерді млшеріні тмендегені, бос Hb жне метгемоглобин аныталды.
Сра
Эритроциттерді мембранасыны заымдануыны даму тетігін жне бос гемоглобин мен метгемоглобин тзілуін тсіндірііз.
№3 есеп. Теріні эпителий жасушасына жаа антибиотикті уытты серін зерттеу шін тжірибені екі топтамасы жргізілді (А жне Б).
А. In vivo тжірибесінде тжірибелік сызыты егеуйрытарда алты саат бойы жануарды терісіне антибиотикті ертіндісі бар жапсырышты таып ойды (дріні млшері емдік крсеткіштен те жоары болды). Дріні тиімділігін жапсырышты аланнан кейін 8 сааттан со мір сру барысында теріні микроскоппен арау арылы баалады. Кейіннен арасы 8 саат сайын екі рет микроскоппен арады.
Б. In vitro тжірибесінде зерттелетін дрі бар ортада эпителиалды жасушасыны даылын сірді. Дріні млшері in vivo тжірибесіндегі млшерге сйкес келеді. 6 сааттан кейін даылды жуып, дрісі жо ортада стауды жаластырды. Дріні серін жарыты діспен жне in vivo тжірибесіне сйкес, сол мезгілде электронды микроскоппен тексеру арылы баалады.
Тжірибелерді нтижелері
А. In vivo: Жапсыраннан кейін 8 саат ткен со эпителийді майда ошаты некрозы мен дистрофиясы аныталды. Кейіннен осы дерттік згерістерді теріде скені байалды.
Б. In vitro: зерттеуді барлы сатыларында тері эпителийінде заымдану белгілері аныталан жо. Тек басында жасушаларды агрегациясы байалды, кейіннен жргізілген тексерулерде аныталан жо.
1. In vivo жргізілген тжірибеде эпителий жасушасыны блінісі тікелей немесе жанама деп йаруа болады ма? зіізді йарымыызды растайтын мліметтер келтірііз.
2. Дріні жасушаа бліндірігіш серіні даму тетігі андай? In vitro жргізілген тжірибені нтижелерін ескере отырып. сізді крсеткен даму тетіктеріізді айсысы (айсылары) дрыс болып табылады?
№ 4 есеп. Жедел вирусты гепатит В –мен ауыран Т есімді науасты бауырында келесі згерістер аныталды: гепатоциттерді лшемі едуір лайан, оларды цитоплазмасы ірі ашы тсті вакуолдармен толан. Кейбір гепатоциттер кішірейген, оларды цитоплазмасы эозинофильді бояышпен аны боялан, ядросы бріскен (кариопикноз). апа венасы жолдары мен синусойдтарына лимфоциттер мен гистиоциттер сібеленген. Бауыр биоптатында каспазалар белсенділігі жоарылааны жне ДН-ны кптеген блшектері аныталды. ан плазмасында аланинтрансаминазаны (АЛТ) жне аспартаттрансаминазаны (АСТ) белсенділігі жоарылаан.
1. Гепатоциттер лшеміні згеруін (лкеюі, кішіреюі, вакуольденуі), оларды В гепатит вирусымен заымдануы кезіндегі аны тске боялуын тсіндірііз.
2. Каспаза белсенділігіні жоарылауы жне бауыр тінінде ДН блшектеріні жиналуы нені длелдейді?
3. Гепатоциттер заымдануында гепатит В вирусы, лимфоциттер мен макрофагтар андай рл атарады?
Есеп № 5.
Келесі крсеткіштер негізінде заымданан жасушалар трін анытауа бола ма? ан плазмасындаы калийді млшері – 5,5 ммоль/л (нормасы 3,5-5,0 ммоль/л), АСТ жне АЛТ дегейі жоарылаан, зрде миоглобин аныталан.
1. Жасуша мембранасы заымдану патогенезін тсіндірііз
2. Жасуша мембранасы заымдануыны салдары андай?
Есеп № 6.
Радиациялы заымданудажасушалар блінді. Сулесо ауруыны дамуына келесілерді айсысы олайлы сер етеді, айсысы кедергі келтіреді жне не себепті?
· Na/K АТФ-азаны тежегіштері
· Na/K АТФ-азаны серлендіргіштері
· Антиоксиданттар
· Ca каналдарыны тежегіштері
· Буферлік ерітінділер
Есеп № 7.
Экспериментте иондаыш сулеленуді серіне шыратылан егеуйры тобыны соматикалы жасушаларыны геномын зерттеукп мутация санын анытады, біра ол егеуйрытарды келесі рпатарыны геномында мутациялар саны біртіндеп азайды.
1. Бл немен байланысты болуы ммкін. Жауапты негіздеіз.
2. Жасуша заымдануындаы бейімделу серпілістерін келтірііз.
Есеп № 8.
анны ай маркерлері
ü Гепатоциттерді
ü аа блшыеті жасушаларыны
ü Кардиомиоциттерді заымдануын крсетеді
Есеп № 9.
Ауруды алдын алу масатында пациент емханаа келді. Шаымы жо, арап тексергенде андай да бір дерттік ауытулар аныталан жо. орытынды шешім абылдау шін аны мен зрін тапсыруа клиникалы зертханаа жолдама берілді. Зертханада дрігер лаборант эритроциттеріні айын гемолизін анытады, ан жаындысындаы бзылмаан эритроциттерді пішіні сфералы трде болды. Істі мн жайын анытау барысында белгілі боланы ан алу кезінде оны сйылту шін натрий хлоридіні гипотониялы ерітіндісін олданан.
1. Мембрана заымдану патогенезін тсіндірііз жне берілген жадайда эритроциттерді гемолизге шырау механизмін крсетііз.
2. Гемолизге шырамаан эритроциттерді пішіні неге шартрізді болды ?
Негізгі:
1. .Нрмхамбетлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 293-311.
2. Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с. 145-196
3. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 43-60.
4. Патофизиология. Основные понятия. // под ред А.В. Ефремова. – Москва: ГЭОТАР-Медиа. – 2008. – С. 22-25
5. Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 136-162
6. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 33-42.
7. Патологиялы физиология бойынша сынамалы тапсырмалар // азак тіліне аударан М.Б.Байбрі, редакциялаан Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.: «Эффект», азМУ, 2007.- Б. 63 – 81
осымша
8. Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 16-48.
9. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2007. - С. 43-60.
10. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2006, С. 66-89.
11. Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 89-140.
12. Воложин А.И. Общая патология клетки // Общая патология клетки // патологическая физиология под ред А.И. Воложина и Г.В. Порядина. М.: МЕДпресс. – 1998. – с. 41 – 104.
БАЫЛАУ
Ситуациялы есептер бойынша баылау жргізу
№ 5 таырып. ОРГАНИЗМНІ ЗАЫМДАНУА ЖАЛПЫ СЕРЛЕНІСТЕРІ (Жедел кезе жауабы, стресс, сілейме, кома)
Сабаты масаты:
· Заымдануа организмні жалпы серпілісіні этиологиясы, патогенезі, организм шін маызы бойынша білімін алыптастыру
· Патогенезді сызбансасын растыру дадысын алыптастыру
· Таырып сратары бойынша пікірсайыс жргізу дадыларын алыптастыру
Оыту міндеттері:
· Заымдануа организмні жалпы серпілісіні этиологиясы, патогенезі, организм шін маызы бойынша білімін жетілдіру
· «Жедел кезені» жауабы мен стресті этиологиясын, патогенезін, оранысты бейімделулік жне патогендік маызын ажыратуды йрену
· Таырыпты талдаанда 3 тілдегі медициналы атаусздерді теориялы материалды талдаанда олдануды йрену
· Патогенезді сызбансасын растыру дадысын жетілдіру
· Топта жмыс жасаанда коммуникациялы дадыны жетілдіру
Таырыпты негізгі сратары:
1. Заымдануа жалпы серленістер туралы тсінік, мысалдар келтіру.
2. «Жедел кезе жауабы», себептері, днекерлері жне оларды сері. «Жедел кезе жауабыны» нруыздары, оларды ызметі. Организм шін «жедел кезе жауабыны» маызы. Жйелік абынулы жауап синдромы туралы тсінік.
3. ан плазмасыны протелиздік жйесіні белсенденуі. Калликреин-кинин жйесіні жне комплемент жйесіні маызы.
4. Жалпы адаптациялы синдром (стресс), себептері, кезедері, даму тетіктері. Стресті оранысты – бейімделулік жне дерттуындатулы маызы. Адаптация дерттері туралы тсінік.
5. Сілейме. Этиологиясы жне патогенезі бойынша жіктелуі. Жараатты сілейме, себептері, сатылары, анайналымы жне микроциркуляцияны згерістері.
6. Кома, трлері, даму тетіктері.
Оыту мен саба жргізу тсілдері:
Оытушы мен студент арасында сабаты негізгі сратары бойынша пікірсайыс, дискуссия, таырып крсетілімін талылау, патогенезді сызбансасын растырып сараптау.
Баылау тсілдері:
Ауызша срау, патогенезді сызбансасы, тестілеу.