Дріс10. Басаны кілін зіе аудару, амандасу, танысуды этикалы нормалары.
1. арым-атынаса тсу, гімелесушіні кілін зіе аудару этикасы.
2. Амандасу этикасы
3. Танысу, ол алысу жне т.б. рсімдер туралы
Мдениеттілік - бл сені кім екеніді крсететін айна секілді. Жалпыа бірдей абылданан этикет бойынша ер адам йел адаммен, жасы кіші адаммен, жасы лкен адаммен, лауазымы тмен ызметкер зінен жоары лауазым иесімен бірінші амандасуды п кргенімен, басшыа баыныштыларыны амандасуын ктуді ажеті жо.
Коллегаларымен арым-атынаса тсу стилі жымда алыптасан тртіппен аныталады. ызметтестерімен аты, кесіні атын атау арылы, не болмаса кейде «мырза», «жолдас» сздерін оса фамилиясын атауа болады. Жиі атын атап зіе аратуды да дрыс деп абылдауа болмайды, себебі ол сізді тарапыыздан азамата жеіл-желпілік атынасыызды кусіні крінісі болады. Атын атап жас ызметкерге, егер оан олар ренжімесе, сйлесуге болады. Іскерлік арым-атынаста баыныштыыза тек «сіз» деп сйлеген дрыс. «Сен» деп сйлеу тек ресми емес жадайлардаы, зара тсінушілік бар жадайларда ана олданылатын жайт.
Іскерлік кездесуде танымайтын кісіге зііз, не араайындылы білдіруші арылы танысуыыз керек. Сіз она болсаыз бірінші болып зіізді таныстыру міндетііз болып табылады. Ер адамны йел адама бірінші болып танысуы керек екенін мытпаыз. Таныстырушы уелі жасы кіші ер, не йел адамдарды жасы лкендерге таныстырады. Біра ондай адама бару шін танысушы жатарды танысуа арсы еместігін білгеннен кейін баран жн.
Силасты пен жылы арым-атынасты е ке тараан трі амандасу. Амандасумен гімелесу де, жмыс кні де бастау алады. лемде амандасу трі те кп.
Мысалы: Тунисте кшеде амандасу иілу, о олын мадайына апару, сосын ерніне жне жрегіне апару арылы атарылады. Оны маынасы: мен сен туралы ойлаймын, сен туралы айта жремін, жне сені силаймын дегенді білдіреді.
Жапондарамандасуды 3 трлі иілумен орындайды: жеіл иілу- шамамен 15 градус, ортапша -30, тере иілу одон тменірек. Мысалы ертегісін студент профессорды кездестірсе орташа иілумен слем берсе, профессорды иілуі одан аздау.
Англиядайел адамдар ер адамдармен бірінші болып амандасады, бл сол арылы ер адамдара зімен амандасуа рхсат беру дегенді білдіреді.
Жалпы йге кірген адам (мейлі йел, мейлі ер адам болсын) уелі йел адамдармен, сосын ер адамдармен амандасады. она уелі от анасымен, сосын от аасымен амандасады.
Амандасу стінде орнынан тру ажет пе деген сра туады? Орнынан тру, рине арсы жаты силайтыыды білдіретін ишарат. Егер блмеде бірнеше адам отырса, кірген адама труды ажеттілігі жо.
Егер амандасу трегеліп тран жадайда тсе, уелі лкендермен, сосын з атарларымен амандасып боланнан со ана отыруа болады. Егер лкендермен не йел адамдармен амндасса, тек олар отыраннан со немесе оларды саан крсеткен ишаратын аласын ана отыруыа болады.
Баыныштылары отыран блмеге кірген басшы бірінші болып амандасуы керек.Баыныштылар оан жауап береді, біра оан трмайды.
Егер басшыны кабинетіне оны бастыы не йел адам, не йел коллегасы кірсе , оан труды ажеті жо.
Ал лкен жастаы ер адам, не йел адам кірсе, е болмаанда орнынан ктерілгені жн.
Егер басшыны кабинетіне кірген адамны мселесі тез шешілетін болса, оан орын сыну ажет емес. Егер заа созылатын болса , онеда орындыты сынан дрыс.
Мекемені басшысына кіргенде есік тртуді ажеттілігі жо, себебі ол блме иесін шаруасынан аладатады. Блмеге кіруші гімесін амандасудан (саламатсыздар ма?) бастауы керек. Іште отырандар кірушіге тесіле «кзімен жеп» арамай арсы алуы керек, себебі тесіле арау мдениетсіздік болып абылданады.
Басшыны кабинетіне хатшысы болмаанны зінде де тртпей кіруге болады. Кабинетке тртіп кіру тек ішкі ережеде крсетілген жадайда ана орындалуы керек.
мірімізде танысу, кездесу, оштасу кезінде ол алысу рсімі де ке тараан. Біра оны да этикалы реттелуі бар. Мысалы амандасуда, оштасуда, танысуда лкені кішісіне, йел адам ер адама, басшы баыныштысына олын бірінші болып созады. Егер йел адам, не лкен ер адам, не басты ол сынбай жеіл иіліп ишарат білдірсе, онда амандасушы ол созбай оны да жеіл иілумен жауап бергені дрыс.
Жас адамны лкен адама, ер адамны йел адама, баыныштыны басшысына бірінші болып ол созуы этикетті рескел бзанды болып саналады.
ол алысу арылы амандасанда, танысанда, оштасанда ер адам арсы жаты кім екеніне арамай (мейлі лкен, кіші, йел, ер) труы керек. йелді созылып тран олын ер адамны отыран кйде алуы – рескелдік. Жалпы ол алысу ер азаматтара тн дние.
Созылан олды ысу да, за стау да дрыс емес. ысу тек алаан арылы болуы керек (саусапен емес).
йел адам амандасанда, оштасанда олабынды шешпеуге болады.Егер екі ер адам да олап киген болса, олара да шешпей оштасуа, амандасуа жалпы ол алысуа болады. Ал оларды бірі олапсыз болса екінші шешуге міндетті.
Кездескенде йел адамны олын сю дстрден шыып бара жатан рсім. Біра кейде болып трады. Іскерлік кездесулерде ол сю орынсыз. олды сю ерекше рмет крсетуді белгісі боландытан те жас йел адамны олын сю ретсіз. Егер ол сю орын алатын болса, онда йелді олын жоары з ерніе дейін ктермей, зіні басыды ию керек.Жас айырмашылыыыз едуір болса, онша иілуді де орынсыз екенін білген жн.йге кірген адам бас киімін алып кіруі керек, йел адама бл тртіп мінедетті емес.
Баспалдапен ктерілу, немесе тсуде ер адам йел адамны алдында жруі тиісБл уелден келе жатан дстр, себебі ер адам алда шам стап, жолды жары етіп йел адамны кйлегіні зын етегін басппау масатында ежелден абылданан тртіп.