СЖ ОРЫНДАУ БОЙЫНША ДІСТЕМЕЛІК НСАУЛАР
ТАЫРЫПТЫ ЖОСПАР
| № | Таырыптар атауы | дебиет- тер | Саат саны | олданылатын крнекі рал жне техникалы ралдар (амтамасыз ету) | ||||||||||||
| др. | сем. | СОЖ (ауд.)+ СОЖ (ауд.тыс | СЖ | |||||||||||||
| Тіл жне тіл туралы ылым | ||||||||||||||||
| 1. | Тіл жне тіл туралы ылым. Тіл біліміні нысаны жне пні, ылымдар жйесінде алатын орны. | Н:1,2,3 :2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, кестелер мультимедиялы кешен | |||||||||
| 2. | Тілді оамды мні жне оны жйесі мен рылымы. | Н:1,2 :2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, кестелер мультимедиялы кешен | |||||||||
| Фонетикалы процестер | ||||||||||||||||
| 3. | Фонетика. | Н:1,3 :6,7 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, кестелер мультимедиялы кешен | |||||||||
| 4. | Фонема. Екпін жне оны трлері. ндестік заы. | Н:1,3 :5,6 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, кестелер | |||||||||
| 5. | Орфография жне орфоэпия. | Н:1,3 :1,2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | Мультимедиялы кешен, презентациялар, кестелер | |||||||||
| Лексикология жне оны салалары | ||||||||||||||||
| 6. | Тіл біліміні лексикология саласы жне оны арасыратын объектісі – сз. | Н:1,2 :4,5,6 | 1 с. | 2 с. | 1с.+3с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| 7. | Тілді сздік рамы. Фразеология. | Н:1,2,3 :2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+3с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| Грамматика жне оны салалары | ||||||||||||||||
| 8. | Лексикография . | Н:1,2 :2,3,5 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| 9. | Тілді грамматика саласы. | Н:1,2 :2,3,5 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| Грамматикалы маына беруді тсілдері мен амалдары. | Н:1,2 :2,3,5 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | ||||||||||
| 11. | Грамматикалы категория. Сз таптары. | Н:1,2,3 :2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| 12. | Синтаксис мселелері. | Н:1,2 :1,2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| 13. | Жазу жне оны даму кезедері. | Н:1,3 :1,2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| 14. | Тілді шыуы жне тілдерді жасалуы мен дамуы. | Н:1,4 :1,2,3 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| 15. | Тілдерді генеалогиялы классификациясы 1. Дние жзі тілдеріні лингвистикалы картасы. 2. Тілдік туысты. | Н:1,2 :14,21,35 | 1 с. | 2 с. | 1с.+2с. | 3с. | презентациялар, мультимедиялы кешен кестелер | |||||||||
| Барлыы: | ||||||||||||||||
ПННІ МАЗМНЫ
Дріс сабатары
| Апта | Таырыбы | Мазмны |
| 1. | Тіл жне тіл туралы ылым. Тіл біліміні нысаны жне пні, ылымдар жйесінде алатын орны. | Тілді шыуы туралы сз еткенде, е алдымен, екі трлі мселені бір-бірінен ажыратып алу керек. Бірі — жалпы адам баласы тіліні шыуы, екіншісі - жеке, натылы тілдерді (мысалы, аза, орыс, аылшын тілдеріні) шыуы туралы мселе. Бл екі мселені бір-бірімен шатастырмаан жн. Адамзат тіліні шыуы сонау кне замана, яни алашы адамдарды пайда болу заманына барып тірелсе, жеке тілдерді шыуы кейінгі дуірлерде болан нрсе. |
| 2. | Тілді оамды мні жне оны жйесі мен рылымы. | Тілді табалы сипаты оны негізгі ерекшеліктеріні бірі болып саналады. Лингвистер бл мселеге ертеден бері-а назар аударып келеді. Фердинанд де Соссюр зіні "Жалпы тіл біліміні курсы"(1916) атты ебегінде тілді табалар жйесі деп арастыран жне оны табаларды баса жйелерімен салыстыран. |
| 3. | Фонетика. | Фонетика (грекше phonetikos – дыбысты) – дыбыс туралы iлiм, тiлдi дыбыс жйесiн зерттейтiн тiл бiлiмiнi бiр саласы. Фонетика – зерттейтiн объектiсi жаынан арастыратын мселесi жаынан да тiл бiлiмiнi баса блiмдерiнен ерекшеленiп трады. |
| 4. | Фонема. Екпін жне оны трлері. ндестік заы. | Фонема – тіл дыбыстарыны маына айындайтын кезеін арастырады десек, тіл дыбыстары маына айындау жаынан дауыстылар біріне – бірі (жуанды – жіішкелі болып) арама – арсы ойылады. Олай болса, алым І.Кеесбаев фонология задылытарын тап басып, тани білген. |
| 5. | Графика. Орфография жне орфоэпия. | аза тiлiнде графика, орфография жне орфоэпия мселелерi аз зерттелген. Соны крделiсi -- графика. Графиканы негiзгi зерттейтiн мселесi тiлдi алфавитiндегi рiптердi рамы болып табылады. Тiл дыбыстары жазуда графикалы таба рiптермен блiнедi. Сз рамында айтылатын тiл дыбыстарыны жазба тiлде ааз бетiне тсiп жазылуы жне оан орай оылу шiн оларды белгiлi бiр тiлдегi фонемаларды жне оларды тiркесiп белгiлеу тсiлдерiнi жиынтыы дегендi бiлдiредi. |
| 6. | Тіл біліміні лексикология саласы жне оны арасыратын объектісі – сз. | азіргі аза тілі лексикасыны рамы, шыу арналары, алыптасуы мен дамуы. аза тіліні сздік рамы, оны алыптасуы мен дамуы, ерекшеліктері. Негізгі сздік ор, оны басты белгілері (тратылыы, сзжасама негіз болатындыы, жалпыхалытыы), сздік рамда алатын орны, сздік раммен араатынасы, бір – біріне ауысып отыратындыы. Сздік рамны зерттелу жайы.Сздік рамны тарихи арналары. |
| 7. | Тілді сздік рамы. Фразеология. | аза тілі сздік рамыны актив жне пассив абаттары. Актив абата – кнделікті жиі олдланатын дадылы сздер, пассив абата – кнерген сздер, ке тарамаан неологизмдер, диалектизмдер, ксіби сздер, жеке мамандытара тн термин сздерді жататындыы. Сздерді актив, пассив абаттара блінуіні шарттылыы. азіргі аза тіліндегі неологизмдер. |
| 8. | Лексикография . | Бл — гректі лексикос (сздік), графос (жазу, жазамын); деген сздерінен алынып біріктіріліп, тіл ылымында бір тілді сз байлыын, тілдеп бар, олданылып жрген сздерді жинастырып, жйеге келтіріп, сздік етіп бастырып шыару деген грамматикалы термин ретінде олданылады. |
| 9. | Тілді грамматика саласы. | Сздер зара байланыспай, бір-бірімен тіркеспей транда ойды білдіре алмайды. Егер олар сйлем ішінде бір-бірімен байланысса, онда ойды білдіре алады. Сздерді бір-бірімен байланысуы, тіркесуі грамматика арылы, натыра айтса, морфология мен синтаксис арылы іске асады. Грамматика, е алдымен, сздерді бір-бірімен атынасын білдіреді. Ол атынас -грамматикалы атынас. |
| 10. | Грамматикалы маына беруді тсілдері мен амалдары. | Грамматикалы маыналар тіл-тілде р трлі грамматикалы тсілдер арылы беріледі. Ол тсілдер мыналар: 1) аффиксация тсілі, 2) ішкі флексия тсілі, 3) осарлану тсілі, 4) кмекші сздер тсілі 5)сздерді орын тртібі тсілі, 6) екпін тсілі, 7) интонация тсілі. |
| 11. | Грамматикалы категория. Сз таптары. | Грамматикалы категория грамматикалы маынамен, грамматикалы формамен тыыз байланысты. йткені, біріншіден, маына грамматикалы категорияны элементі ретінде мір среді, соны крамына кіреді. Екіншіден, андай да бір граммакалы категория болсын, ол кемінде екі трлі формада крінуі ммкін. Мысалы, бір ана септікті формасы здігінен септік формасын край алмайды. |
| 12. | Синтаксис мселелері. | Синтаксис – гректі рау, біріктіру деген маынаны білдіретін сз. Ол грамматиканы бір саласы болып есептеледі де, сйлемдегі сздерді бір-бірімен байланысып, сз тіркесін, сйлемні рамы мен рылысын, трлерін жне сйлем мшелерін зерттейді. Синтаксисті негізгі объектісі – сйлем. Сйлемні біршама аяталан ойды білдіретіндігі, зара байланысты екі не онан да кп сздерден жне сз тіркесінен ралатындыы аныталады. аза тілі синтаксисі ш салаа блінеді: сз тіркесі синтаксисі, жай сйлем синтаксисі, рмалас сйлем синтаксисі. |
| 13. | Жазу жне оны даму кезедері. | Жазуды мірде атаратын рлі зор. Оны да шыу, даму тарихы бар. Жазу адамдарды ке трде арым-атынас жасауына ммкіндік береді. Ал ауызекі сйлеу тілі туралы мны айта алмайсы. йткені сйлесу жзбе-жз кездескенде ана болатын нрсе. Жазу арылы алыста жатып та, жаын трып та "сйлесе" беруге болады. Жазусыз мдениет атаулыны, ркениет атаулыны кзге елестету иын. |
| 14. | Тілді шыуы жне тілдерді жасалуы мен дамуы. | Тілді шыуы туралы сз еткенде, е алдымен, екі трлі мселені бір-бірімен ажыратып алу керек. Бірі — жалпы адам баласы тіліні шыуы, екіншісі - жеке, натылы тілдерді (мысалы, аза, орыс, аылшын тілдеріні) шыуы туралы мселе. Бл екі мселені бір-бірімен шатастырмаан жн. Адамзат тіліні шыуы сонау кне замана, яни алашы адамдарды пайда болу заманына барып тірелсе, жеке тілдерді шыуы кейінгі дуірлерде болан нрсе. |
| 15. | Тілдерді генеалогиялы классификациясы 1. Дние жзі тілдеріні лингвистикалы картасы. 2. Тілдік туысты. | Дние жзінде шамамен 7 мы тіл бар. Оларды ішінде тайпа тілдері де, халы тілдері де, лт тілдері де жо емес. Кейбір тілдер ке олданылып, халыаралы тілдер дрежесіне дейін жеткен. Олар: ытай, аылшын, испан, орыс, араб, француз тілдері. Тіл білімінде дние жзіндегі тілдерді екі трлі трыдан топтастырады: біріншісі - тілді шыу тегі трысынан, яни туыстыы, бір негіз тілден блініп шыандыы трысынан; екшшісі -шыу тегіне байланыстырылмай, грамматикалы рылысы мен типіні састыы трысынан. |
Семинар сабатары
| Апта | Таырыбы | Мазмны |
| 1. | Тіл жне тіл туралы ылым. Тіл біліміні нысаны жне пні, ылымдар жйесінде алатын орны. | 1. Тілді шыуы мен дамуы туралы р трлі кзарастар 2. Тілді ызметі мен оамды мні. 3. Тіл білімі, трлері жне оны салалары. 4. Тіл біліміні баса ылымдармен байланысы (дебиет, тарих, жаырапия, логика, психология, медицина, физиология, философия, кибернетика, т.б.) |
| 2. | Тілді оамды мні жне оны жйесі мен рылымы. | 1. Тілді табалы сипаты. 2. Тілді рылымды жне жйелілік асиеттері. 3. Синхрония мен диахрония. |
| 3. | Фонетика. | 1.Фонетика жне оны салалары (жеке жне жалпы, теориялы, практикалы, эксперименталды). 2.Дыбыстау мшелері жне оларды ызметі. 3.Тіл дыбыстары, оларды трлері (дауысты, дауыссыз, дифтонгтар, дифтонгоидтар). 4. Дыбыстарды акустика-артикуляциялы трыдан мінездемесі. |
| 4. | Фонема. Екпін жне оны трлері. ндестік заы. | 1. Фонема. 2. Екпін жне оны трлері. 3. ндестік заы, трлері. 4. Фонетикалы задылытар. |
| 5. | Графика. Орфография жне орфоэпия. | 1. Графика 2. Орфография 3. Орфоэпия |
| 6. | Тіл біліміні лексикология саласы жне оны арасыратын объектісі – сз. | 1.Лексикологияны салалары. 2.Сз, оан тн белгілер. 3.Сзді лексикалы маыналарыны типтері (номинативті, фразеологиялы байлаулы, синтаксистік шартты). 4.Сзді ауыспалы маынада олданылу тсілдері. 5.Табу сздер мен эвфемизмдер, десфемизм. |
| 7. | Тілді сздік рамы. Фразеология. | 1.Сздік ор мен сздік рам, оны толыуы мен дамуы. 2.Кірме сздер, оларды ену жолдары. 3.Арнаулы лексика. Термин жне терминология. 4.Диалект сздер. 5. Фразеологиялы оралым жне оан тн белгілер. |
| 8. | Лексикография . |
|
| 9. | Тілді грамматика саласы. | 1. Грамматика жне оны салалары. 2. Тілді грамматикалы рылысыны негізгі бірліктері (морфема, сз формасы, сз тіркесі жне сйлем) 3. Сздерді морфологиялы рылымыны згеруі. |
| 10. | Грамматикалы маына беруді тсілдері мен амалдары. | 1.Аффикасация тсілдері. 2.Ішкі флексия тсілі. 3.осарлану тсілі. 4.Бірігу тсілі. 5.Кмекші сздер тсілі. 6.Сздерді орын тртібі. 7.Екпін жне интонация тсілдері. |
| 11. | Грамматикалы категория. Сз таптары. | 1.Грамматикалы категориялар туралы тсінік. 2.Грамматикалы категорияларды трлері. 3.Грамматикалы категорияларды сз таптарына атысы. |
| 12. | Синтаксис мселелері. | 1.Синтаксис туралы жалпы тсінік 2.Синтаксисті салалары 3.Сз тіркестері, байланысу формалары, байланысу тсілдері. 4.Сйлем, оны трлері. 5.Синтаксис жйесіндегі зерттеу дістері |
| 13. | Жазу жне оны даму кезедері. | 1.Жазу жне жазба тілі. 2.Жазуды шыуы жне оны даму кезедері. |
| 14. | Тілді шыуы жне тілдерді жасалуы мен дамуы. |
|
| 15. | Тілдерді генеалогиялы классификациясы 1. Дние жзі тілдеріні лингвистикалы картасы. 2. Тілдік туысты. | 1.лем тілдері жне оларды топтастыру. 2.Тілдерді генеологиялы топтастырылулары (флективті, агглюнативті, полисинтетикалы, даралаушы типтер). |
СОЖ ТАПСЫРМАСЫ
| аптасы | таырыбы | дебиеттер | Тапсырма мазмны |
| 1. | Тілді шыу тарихы. Тілді шыуы туралы р трлі теориялар | Н: 1,2,4,5,8 :2,3,4 | Конспект жазу. |
| 2. | 1. Тіл–ерекше оамды былыс. Тіл - адамзат оамыны негізгі ралы. 2.Тіл – ойды жарыа шыару ралы. 3.Тіл функциялары (ызметтері). | Н: 1,2,4,5,8 :5,6 | Реферат жазу. |
| 3. | 1.Жазу табалары жне оларды трлері. 2.Жазу типтері. 3.азіргі лемдегі алфавиттік жазу трлері. | Н: 1,2,4,5,8 :2,3,4 | Сз тіркесіні байланысу тсілдерін саралаан алымдарды ой-пікірлері рефераттар |
| 4. | 1.Орфоэпиялы норма. 2.Айтылу нормасыны бзылуы. | Н: 1,2,4,5,8 :2,3,4 | Реферат |
| 5. | 1.Сзді лексикалы маыналарыны трлері (омомним,синоним, антоним) жасалу жолдары 2.Сз маыналарыны кееюі мен тарылуы. 3.Кпмаыналы сздер. | Н:1,2,4,5,8 :1,2 | Баяндама |
| 6. | 1.Тілдегі сз типтері (мнді сздер, есімдіктер, сан есімдер, кмекші сздер, одаай сздер). 2.Омоним мен полисемияны айырмашылыы. | Н: 1,2,4,5,8 :1,2,4 | Баяндама |
| 7. | 1. Актив жне пассив лексика. 2. Бейтарап лексика. 3. Кітаби лексика. 4. деби тіл лексикасы жне диалектілік лексика. | Н:1,3 :4 | Реферат |
| 8. | 1.Лексикография. 2.Сздіктерді типтері мен трлері. 3.Тркі халытарына орта сздер. 4.Академиялы, энциклопедиялы сздіктер. 5.Тсіндірме сздіктер. | Н: 1,2,4,5,8 :4 | Баяндама |
| 9. | 1.Лексикалы жне грамматикалы маыналарды араатысы. 2.Деривациялы жне реляциялы маына. 3.зге тілдердегі аффикстерді трлері. | Н: 1,2,4,5,8 :4,5,2 | Реферат |
| 10. | аза тіліндегі крделі сздер, оларды морфологиялы, семантикалы, синтактистік ттастытары. | Н: 1,2,4,5,8 :2,3 | Баяндама |
| 11. | Етістікке тн категориялар: жа, ша, рай, етіс. | Н: 1,2,4,5,8 :2,3 | Реферат |
| 12. | 1.Сзді бір сз табынан екінші сз табына ауысуы: субстантивтену, адъективтену, прономиналдану, адвербиалдану, вербалдану. | Н: 1,2,4,5,8 :2,3 | Баяндама |
| 13. | Сздерді байланысу тсілдері. | Н: 1,2,4,5,8 :2,3 | Реферат |
| 14. | Сйлемні хабарлау масатына арай трлері: хабарлы, лепті, сраулы. | Н:1,2,3 :1,2 | Баяндама |
| 15. | Тілдерді зерттеуді салыстырмалы дісі: а) Тілдерді генеологиялы жаынан топтастыруда салыстырмалы – тарихи дісті алатын орны. ) Тілдерді типологиялы жаынан топтастыруда салыстырмалы –типологиялы дісті алатын орны. | Н:1,2 :7,2,5 | Реферат |
останай мемлекеттік педагогикалы институты
аза жне орыс филологиясы
аза тілі мен дебиеті кафедрасы
«Бекітемін»
аза тілі мен дебиеті
кафедрасыны мегерушісі
----------------------- анапина С..
«21» маусым 2016 ж. №10 хаттама
ДІСТЕМЕЛІК НСАУЛЫ
СЖ тапсырмаларын орындауа арналан
азіргі аза тіліні синтаксисі
Маманды: 5В011700 «аза тілі мен дебиеті»
5В011200 «аза тілінде оытпайтын мектептердегі аза тілі мен дебиеті»
айта бекітілгені туралы млімет
| № | Оу жылы | Нсаулытаы згерістер туралы мліметтер | айта бекіту туралы кафедра отырысыны кні мен хаттамасыны № | Кафедра мегерушісіні олы |
СЖ ОРЫНДАУ БОЙЫНША ДІСТЕМЕЛІК НСАУЛАР
Студентерді пнді жйелі трде мегерту, игерілген білім, білік, дады, тсінік пен зыреттіліктерді бекіту, дріс жне семинар сабатарына жан-жаты дайындалуын амтамасыз етіп, оларда здігімен йрену дадыларын алыптастыру шін пн бойынша СЖ жмыстары жргізіледі, бл жмыс трі алан теориялы білімдерін талдап, орытынды мен тжырымдар жасап, оларды практикада олдануа йретеді.
Студентті зіндік жмысы оулыта берілген материалдарды, білім орын з зерттеу жмыстары негізінде жааша орытындылап, ксіби міндеттерді шыармашылы трыда шеше алатын дадыа айналдыруды масат етеді.
Кез келген таырыпты ішкі мазмнын толы ашу осы мселеге атысты ылыми ебектер мен оулытардаы тжырымдар мен пікірлермен танысып, жйелеуді, кзарастардаы айшылытар мен айырмашылытарды талдап, топтастыра білуді ажет етеді. Студенттерді зіндік жмысы масатты трде объектіні белгілі бір кзарас трысынан зерттеуді амтамасыз ететін зерттеу тсілдері мен іс-рекеттерді жйесі. Оны тапсырмалары топты немесе жеке трде беріледі. Нтижесі презентациялы жоба орау, пікірталас, ауызша сра-жауап, шыарманы ауызша немесе жазбаша трде талдау трінде тексеріледі.
Студенттерге пн бойынша р трлі таырыптара байланысты арнаулы зіндік жмыстар тапсырылады. Ол мселелерге жазбаша трде ажетті талдау жасалып, теориялы трыда длелдемелер бергізуге студенттерді дадыландырады. Белгілі бір теориялы материалды толы мегерту масатында оытушы ылыми ебектерге талдау жасатады. Бл ретте студент зіне берілген тапсырмаа сйкес ылыми ебекке шолу жасап, ажетті малматтармен танысаннан кейін сынылан таырып жайында ысаша тсінік жазып, реферат тапсырады немесе ауызша пікір алмасады.
Пн бойынша кп істелінетін здік жмысты бір трі - кркем шыарма компоненттеріне талдау жасау, яни туындыны таырыбы мен идеясын тану, жанрлы сипатын ажырату, тіліне поэтикалы талдау жасау болып табылады. Осы жмыстарды орындау барысында студент шыармашылы жмыстармен де айналысуы керек.
СЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ