Шартты згерту жне бзу

1. Млікті меншікке беру жніндегі шарттарды ерекшеліктері.

2. Сатып алу сату шартыны ымы мен мні.

3. Сатып алу сату шартын орындау жне оны бзандыы шін тараптарды жауаптылыы.

4. Сатып алу сату шартыны жекелеген трлеріні ыты реттелуіні ерекшеліктері.

5. Айырбас шарты.

6. Сыйа тарту шартыны ерекшеліктері.

7. Рента шартыны жне оны жекелеген трлеріні ымы мен мазмны.

Млікті меншікке немесе шаруашылы жргізге, жедел басаруа берден тындайтын міндеттемелер сатып алу-сату шартынан, оны трлерінен жне айырбастау, сыйа тарту мен рента шарттарынан туындайды. азіргі кезде сатып алу-сату шарты, оны: кптеп жне блшектеп сатып алу сату, жеткізілім, энергиямен жабдытау, келісім жасасу шарттары сияты трлеріне атысты, тектік ым ретінде аралады. Ал жекелеп сатып алу сату шартыны келесі трлері болады: лгілер бойынша сату, несиеге сату, автоматтар арылы сату, жеткізіп беру тсілімен сату жне т. б.

Азаматты ыты ерекше бліміні барысында, шарттар мен міндеттемелерді жеке трлерін сипаттауда бл міндеттеме трлеріні –анытамасын, оларды затын, зге шартты міндеттемелерден айырмашылыын біл; жне бл міндеттемелер трлеріні пайда болуына келдіретін барлы шарттарды атап, сипаттап т ажет болады. Бл шарттарды р трін сипаттау кезінде жауап келесі лгіде беріледі: шартты ымы; тараптарды атаулары; р шартты субъектілеріне ойылатын талаптар; натылы немесе консенсуалды, аылы немесе аысыз, екі тарапты да міндеттейтін немесе бір тарапты міндеттейтін, мерзімді лде мерзімсіз бе жне андай нормативтік ыты актілермен реттелетіні аталады. Осыдан кейін тараптарды ытары мен міндеттеріні, оларды жауапкерішілігіні сипаттамасы беріледі.

Сатып алу-сату шарты бойынша бір тарап (сатушы) екінші тарап (сатып алушыны) меншігіне, шаруашылы жргізіне, оралымды басаруына белгілі бір млікті (тауарды) берге міндеттенеді, ал сатып алушы оны абылдап алып, оны аысын (белгілі бір ашалай соманы) тлеуге міндеттенеді. Шарт тараптары – сатушы мен сатып алушы болады. Оларды орнында рекет абілеттілігіне арай, кез келген жеке немесе зады тла жне мемлекет де болуы ммкін. Шартты заты ретінде азаматты рістіктен (айналымнан) алынбаан кез келген млік (тауар) жне мліктік ы болады (АК 406 б. 4 т.). Айналымы шектелі млік тек арнайы рсат (лицензия) бойынша сатылады. Шарт консенсуалды, екі тарапты міндеттейтін жне аылы болады. Шартты елеулі жадайларына тауарды атауы жне саны жатады (АК 407 б. 3 т.). Сатып алу-сату шарттарыны кейбір трлері Р АК 25–ші тарауымен оса арнайы задармен: Р «Ттынушылар ытарын орау туралы» Заымен т.б. задармен реттеледі.

Шарт консенсуалды боландытан, тараптарды ытары мен міндеттері де олар за ажет ететін нысанда келісімге келген уаытта пайда болады. Сатушыны міндеттеріне: затты оны барлы жаттарымен, саймандарымен тиісті сапасы мен саныда, ассортиментінде, апталан трінде жне шінші тарапты талап етінен босатылан трде беру болып табылады (АК 408 б.). Сатушыны тауарды беру міндетін орындау уаытты ерекше атап ту ажет (АК 410 б.). Шарт бар тауарды бер жнінде де жне болашата жасаланнан немесе сатып аланнан кейін болатын тауарды беру жнінде де жасалуы ммкін (АК 407 б. 2 т.).

Сатушы шартта кзделген тауарды сатып алушыа беруге мiндеттi. Егер шартта згеше кзделмесе, сатушы тауарды берумен бiрге сатып алушыа оны керек-жаратарын, сондай-а нормативтiк ыты актiлерде немесе шартта кзделген, соан атысты жаттарды (тауарды жиынтытылыын, ауіпсіздігін, сапасын, пайдалану тртiбiн жне т.б. куландыратын жаттарды) беруге мiндеттi.

Сатушыны сатып алушыа тауарды беру мiндетiн орындау мерзiмi шартта белгiленедi, ал егер шартта мерзiмдi белгiлеуге ммкiндiк болмаса, Кодекстi 277-бабында кзделген ережелерге сйкес белгiленедi. Егер мерзiм бзылан кезде сатып алушыны шартты орындауа мдделiлiгi жоалатындыы шарттан айын туындайтын болса, сатып алу-сату шарты оны ата белгіленген мерзімде орындау талабымен жасалды деп танылады. Сатушыны мндай шартты онда белгiленген мерзiм басталана дейiн немесе бiткеннен кейiн сатып алушыны келiсуiнсiз орындауа ыы жо. За актiлерiнде немесе шартта сатып алу-сату шартын блiп орындау жадайлары (шартты орындауды аралы мерзiмдерi) белгiленуi ммкiн.

Егер сатып алу-сату шартында згеше кзделмесе, сатушыны сатып алушыа тауар беру мiндетi келесі кезден орындалды деп есептеледі:

1) егер шартта тауарды жеткiзiп беру бойынша сатушыны мiндетi кзделсе, сатып алушыа немесе ол атаан адама тауарды берген;

2) егер тауар сол тауар орналасан жерде сатып алушыа немесе ол атаан адама берiлуге тиiс болса, сатып алушыны билiгiне тауар берген кезiнде орындалан болып есептеледi.

Тауар шартта кзделген мерзiмде тиiстi жерде беруге дайын тран жне сатып алушы шарт талаптарына сйкес тауарды беруге дайын екендiгi туралы хабардар болан кезде тауар сатып алушыны билiгiне берiлген болып есептеледi. Егер тауар табалау арылы немесе згеше трде шарт масаттары шiн сйкестендiрiлмесе тауар берiлуге дайын емес деп танылады.

Тауарды жеткiзiп беру немесе сатып алушыа оны орналасан жерiнде тауар беру жнiнде сатып алу сату шартынан сатушыны мiндетi туындамаан жадайларда, егер шартта згеше кзделмесе, тауарды тасымалдаушыа немесе сатып алушыа жеткiзу шiн байланыс йымына берген кезде сатушыны тауарды сатып алушыа беру мiндетi орындалан болып есептеледi.

Сатып алушыны міндеттері: тауарды абылдап алудан жне ажет болан жадайда, ол жнінде олхат берден немесе тауарды абылдап алу жнінде акт жасаудан трады. Сатып алушыны е негізгі міндеті сатып алу аысын тле болады (АК 439 б.). Кейбір жадайларда сатып алушыа тауарды сатандыру жне сатушыны шартты тиісті дрежеде орындаланы жнінде ескерт міндеттері жктеледі. Бір тарапты ытары арсы тараптын міндеттеріне сйкес келеді. Мысалы, сатушыны тауарды бер міндеті, сатып алушыны тауарды тиісті сапа мен санында, барлы саймандарымен жне жаттарымен берді талап ет ыына сйкес келеді жне т. б. Сатып алушыны тауар аысын тле міндеті сатушыны тауарды аысын толы жне тиісті уаытта тледі талап ет ыына сйкес болады.

Егер сатып алу-сату шартында згеше кзделмесе, тауарды кездейсо жойылу немесе кездейсо блiну аупi сатушы за актiлерiне немесе шарта сйкес сатып алушыа тауар беру жнiндегi з мiндетiн атарды деп есептелетiн кезден бастап сатып алушыа ауысады.

Жолда келе жатан кезде сатылан тауарды кездейсо жойылу немесе кездейсо блiну аупi, егер шартта немесе iскерлiк айналым рпында згеше кзделмесе, сатып алу-сату шарты жасалан кезден бастап сатып алушыа ауысады. Егер шарт жасасан кезде сатушы тауарды жоалтыланын немесе блiнгенiн бiлсе немесе бiлуге тиiс болса жне бл туралы сатып алушыа хабарламаса, тауарды кездейсо жойылу немесе кездейсо блiну аупi сатып алушыны талап етуi бойынша тауар бірінші тасымалдаушыа ткізілген кезден бастап сатып алушыа ауысатындыы туралы шарт талабын сот жарамсыз деп тануы ммкiн.

Сатушы мен сатып алушыны жауапкершілігі, жалпы ереже бойынша, р тарап з міндеттерін орындамаан немесе тиісті дрежеде орындамаан жадайда туындайды. Оларды жауапкершілігіні негізгі трі: шыындарды те жне айып тле. азірі уаытта айып тлеу тек шартты трде болады. Сондытан шарт жасасу кезінде тиісті жауапкершілік шараларын арастыруды мытпау ажет. Зады айып тле - ол тек біреді ашаларын засыз пайдаланудан туындайтын ашалай міндеттемелер бойынша олданылады (Р АК 353 б.).

Шартты орындауа дейiн пайда болан негiздер бойынша шiншi тлалар сатып алушыдан тауарды алып ойан кезде сатушы, егер сатып алушы осы негiздердi боланы туралы бiлгенiн немесе білуге тиіс екенін длелдей алмаса, сатып алушыа оны шеккен залалын теуге мiндеттi.

Егер сатушы зi беруге тиiстi (408-б. 2-тармаы) тауара атысты керек-жаратарды немесе жаттарды сатып алушыа бермесе немесе беруден бас тартса, сатып алушы оларды беру шiн оан исынды мерзiм таайындауа ылы. Сатушы тауара атысты керек-жаратарды немесе жаттарды аталан мерзiмде бермеген жадайда, егер шартта згеше кзделмесе, сатып алушы тауарды абылдаудан бас тартуа ылы.

Егер сатушы шарт талаптарын бза отырып, сатып алушыа тауар санын шартта белгіленгенінен кемірек берсе, сатып алушы, егер шартта згеше кзделмесе, не тауарды жетiспейтiн санын берудi талап етуге, не берiлген тауардан жне оан аы тлеуден бас тартуа, ал егер аысы тленiп ойан болса, оан тленген аша сомасын айтаруды талап етуге ылы.

Сатушы сатып алушыа тауарды шартта крсетiлгенiнен арты млшерде берген жадайда сатып алушы бл туралы сатушыа Кодекстi 436-б. 1-тармаында кзделген тртiппен хабарлауа мiндеттi. Егер сатып алушыдан хабар алынаннан кейiн исынды мерзiмде сатушы тиiстi тауара билiк етпесе, шартта згеше кзделмегендiктен, сатып алушы бкіл тауарды абылдауа ылы. Сатып алушы тауарды шартта белгiленгенiнен арты млшерде абылдаан жадайда тиiстi тауара аы, егер тараптарды келiсiмiнде згеше баа белгiленбесе, шарта сйкес абылданан тауар шiн белгiленген баа бойынша тленедi.

Егер сатушы тауарды кемшiлiктерi туралы айтпаан болса, тиiстi сапасы жо тауар берiлген сатып алушы з алауы бойынша сатушыдан:

1) сатып алу баасын сол млшерде кемiтудi;

2) исынды мерзiмде тауарды кемшiлiктерiн тегiн жоюды;

3) тауарды кемшiлiктерiн жоюа жмсаан з шыындарын теуді;

4) тиiстi сапасы жо тауарды шарта сйкес келетiн тауармен алмастыруды;

5) шартты орындаудан бас тартуа жне тауар шiн тленген аша сомасын айтаруды талап етуге ылы.

Шартты сатып алушыны осы тармата кзделген ытардан бас тартуы туралы талаптары жарамсыз болып табылады. Жиынтыа кiретiн тауарларды (432-б.) бір блiгiнi сапасы тиісті дегейде болмаан жадайда сатып алушы тауарларды осы блiгiне атысты, осы бапты 1-тармаында кзделген ыты жзеге асыруа ылы.

Тиiстi сапасы жо тауарды сатушы оны дайындаушысы болмайтын жадайда тауарды алмастыру немесе оны кемшiлiктерiн тегiн жою туралы талаптар сатып алушыны тадауы бойынша сатушыа не дайындаушыа ойылуы ммкiн.

Егер сатып алушы тауардаы кемшiлiктердi зiне берiлгенге дейiн пайда боланын немесе сол кезге дейiн пайда болан себептерден туындаанын длелдесе, тауарды кемшiлiктерi шiн сатушы жауап бередi.

Сатушы сатылан тауарды кемшiлiктерi шiн олар жнiнде зi бiлмеген кезде де жауап бередi. Сатып алу-сату шарттарыны жалпы ережелерін сипаттап боланнан кейін шарт ымынан бастап, шартты р тріні ерекшеліктеріне тотап ту ажет. Сату-сатып алу шарттарыны саралану негізі - оларды бір бірінен сату тсіліне жне объектісіне арай ерекшелені байланысты болады. Сондытан, сатып алу-сату шарттарыны барлы трлеріні азаматты–ыты сипаттамаларыны ерекшеліктеріне толы тотап ту ажет.

Блшектеп сату шартында сатушы - тек ксіпкер болады жне бл шарт бойынша - тек жеке, йде, отбасында ттынатын тауарлар сатылатын болады. Жалпы сату-сатып алу шартына араанда блшектеп сату шарты - жария шарты болып танылады, ол жнінде Р АК–ні 445 б. 2 тармаында айтылан. Тауарларды круге ою, оларды лгiлерiн крсету немесе тауарлар сатылатын жерде сатылатын тауарлар туралы млiметтер (сипаттамалар, каталогтар, фотосуреттер жне т.б.) беру, сатушы тиістi тауарларды сатуа арналмаандыын айын крсеткен жадайларды оспаанда, бааны жне сатып алу-сату шартыны баса да елеулі талаптарыны крсетілгенiне арамастан, кпшiлiкке арналан оферта болып танылады. Тауарды оны жарнамасында, каталогтарында, сондай-а тауар сатылмайтын жерлерде тауарды беймлім адамдар тобына арналан жне тауарды сатып алу-сату шартыны елеулi талаптары болмаан баса да сипаттамаларында крсетiлген сынымы кпшiлiкке арналан оферта деп танылмайды.

Баса длелдемелермен оса, бл шарт бойынша шартты жасалу фактісін длелде шін сатып алушы кларды жауабына сйеніне болады. Блшектеп сату шарты бойынша сатушыны негізгі міндеттеріні бірі сатып алушыа тауар жнінде барлы мліметтерді бер болып танылады (АК 448 б.). Блшектеп сату шарты р трлі негіздер бойынша келесі трлерге блінеді: сатып алушымен тауарды белгілі бір мерзімде абылдап алу шартымен жасалатын шарт; лгілер бойынша сату; тауарды автоматтар арылы сату; сатып алушыа тауарды жеткізіп бер шартымен сату; несиеге сату жне т. б.

Сатушы сапасы жарамсыз тауарды айырбастап беру немесе айтару кезінде «Ттынушылар ыын орау туралы» Р Заыны баптары мен Р АК–ны 454 бабы нормалары олданылады. Бірата тжірибеде «тауар айырбастауа жне айтаруа жатпайды» деген хабарландырулар ілу арылы, бл нормаларды сатушылар рескел бзуа дейін барады.

Аталан А 454 бабы бойынша сатып алушы уелі сапасы лайыты тауарды алмастыруа ылы: Сатып алушы азы-тлікке жатпайтын тауар зіне берілген кезден бастап он трт кн ішінде, егер сатушы нерлым за мерзім жарияламаан болса, сатып алынан тауарды сату орнында немесе сатушы хабарлаан зге де орындарда баасында айырма болан жадайда сатушымен ажетті айта есеп айырыса отырып, млшері, нысаны, ауымы, пішіні, тсі, жинатылыы жне т.б. бойынша соан сас тауармен алмастырып алуа ылы. Сатушыда алмастыруа ажетті тауар болмаан жадайда сатып алушы сатып алынан тауарды сатушыа айтарып беруге жне оан тленген аша сомасын алуа ылы. Егер тауар пайдаланылмай, оны ттыну асиеттері саталса жне оны сол сатушыдан сатып алынандыына длелдер болса, сатып алушыны тауарды алмастыру немесе оны айтару туралы талаптары анааттандырылуа тиіс.

Осы бапта аталан негiздемелер бойынша алмастырылуа немесе айтарылуа жатпайтын тауарларды тiзбесi задарда белгiленген тртiппен айындалады.

Р АК–ны 455 бабында оан сапасыз тауар сатылан жадайда, сатып алушыны ыын орау шаралары кзделеді. Сапасы лайысыз тауар сатылан сатып алушы, егер сатушы оны кемшiлiктерiн айтпаан болса, Кодекстi 428-б. 1-тармаында кзделген рекеттердi жзеге асыруа ылы, бл орайда сатып алушы сатушыны талап етуi бойынша жне оны есебiнен алынан сапасы лайысыз тауарды айтарып беруге тиiс. Тауар шiн тленген аша сомасын сатып алушыа айтаран кезде сатушыны одан тауарды толы немесе iшiнара пайдаланудан, оны тауар трiн жоалтудан жне т.б. болан тауар ныны тмендеген сомасын стап алуа ыы жо.

Тауар жеткізілімі шарты да жаа азаматты зада сатып алу-сату шарттарыны бір трі ретінде арастырылады. Ол тек ксіпкерлік саласында жасалатын боландытан оны тараптары тек ксіпкерлер болады (АК 458 б.). Тауарды заты мен санынан баса жеткізілім шартыны негізгі жадайларына жеткізіп беру мерзімі жніндегі жадайлар да жатады. Бл шарт бойынша жеткізілім кезедері блініп бекітіледі, ал мерзімнен брын жеткізіп бер сатып алушымен ол жнінде арнаулы келісім болан жадайда ана жасалуы ммкін. Шарт нысаны тек жазбаша болады. Р АК–ны 459 бабында жеткізілім шартын жасау кезінде туындаан келіспешіліктерді 30 кндік мерзім ішінде шеш ажеттілігі жніндегі арнайы ережелер бекітілген. Бл шартты орындамаан кінлі тарап екінші тарапты шеккен шыындарын теге міндетті болады. Бл шартты сипаттау кезінде: тауарды орабы жніндегі, жеткізіп бершіден тауарды абылдап алу тртібі жніндегі шартты жадайларына тотау кажет болады. Сондытан, німді (тауарды) саны мен сапасы бойынша абылдау тртібі туралы 1994 жылы абылданан Нсаулыа сйенуге болады (ол жатты задылы кші жойыланыны арамастан, оны мазмны лгі ретінде пайдалануа те тиімді болып келеді). азірі уаытта жеткізілім шарты орнына ксіпкерлер жиі «сатып алу-сату шарты», «сатып алу-сату актісі» деген ымдарды олданады. Оны себептеріні бірі - жеткізіп бершіні тараптар жауапкершілігі жніндегі жадайдайларды шарта егізден жалтаруы.

Тараптарды бірі шартты рескел бзуы екінші тараппен шартты орындаудан бас тартуа келдірі ммкін. Шартты рескел бзу ымы туралы жалпы ережелер Р АК 401 бабыны 2 тармаында бекітілген. Ал АК 476 бабына сйкес, жеткізіп бершімен шартты рескел бзу болып: сатып алушыа тиімді мерзім ішінде жойылмайтын кемшіліктері бар сапасыз тауарды жеткізу жне жеткізіп беру мерзімдерін бірнеше рет бзу жатады. Сатып алушы тарапынан шартты рескел бзу болып: тлемдер мерзімін бзу жне тауарды уаытында абылдап алмау жатады.

Р АК-ны 477 бабында жеткізілім шарты бзылан жадайда шыындарды те тртібі бекітілген. Мысалы, сатушыны кінсімен шарт бзыланнан кейін, сатып алушы шартта кзделген тауарды зге тладан шартта кзделген баадан нерлым жоары бааа сатып алан болса, ол сатушыдан брыны шартта кзделген баамен наты сатып алан бааны арасындаы айырмашылы млшерінде зіні шеккен шыындарын теді талап етге ылы болады. Шарт сатып алушыны кінсімен бзылан болса жне осыан байланысты сатушы з тауарын брыныдан тмен бааа сатуа мжбр болса онда ол сатып алушыдан зіні шеккен шыындарын теді талап етге ылы болады, жне т.б.

Мемлекеттік сатып алу жйесі субъектілеріні арасында мемлекеттік сатып алу саласындаы ызметті оларды жзеге асыруы процесінде туындайтын оамды атынастарды «Мемлекеттік сатып алу туралы Р Заы реттейді

Мемлекеттік сатып алу процесі:

1) тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді номенклатурасын жоспарлауды;

2) мемлекеттік сатып алуды жылды жоспарын зірлеуді жне бекітуді;

3) нім берушіні тадауды жне онымен мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасасуды;

4) мемлекеттік сатып алу туралы шарттарды орындалуын амтиды.

Тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді жоспарланатын номенклатурасын тапсырыс беруші жыл сайын зірлеп, бекітеді жне онда мынадай мліметтер крсетілуге тиіс:

1) азастан Республикасыны тиісті стандарты болан кезде осындай стандарта, сондай-а ажет болан жадайда баса да елдерді стандарттарына сілтеме жасай отырып, тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді атауы;

2) мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру шін тауарларды саны, орындалатын жмыстарды, крсетілетін ызметтерді клемі, бірлік шін баасы, сондай-а жоспарланатын аша сомасы.

Тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді жоспарланып бекітілген номенклатурасыны жне тиісті бюджетті (бизнес-жоспарды, кірістер мен шыыстар сметасыны) негізінде тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру ережелерінде айындалан тртіппен жне нысанда мемлекеттік сатып алуды жылды жоспарын зірлейді жне бекітеді. Мемлекеттік сатып алуды жылды жоспарын тапсырыс беруші тиісті бюджет (бизнес жоспар, кірістер мен шыыстар сметасы) бекітілген кннен бастап он жмыс кні ішінде бекітеді жне онда мынадай мліметтер амтылуа тиіс:

1) мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру шін блінген соманы оса аланда, тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді жоспарланатын номенклатурасы;

2) осы Заны 4-бабында кзделген жадайларды оспаанда, мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру тсілі мен мерзімі;

3) тауарларды жеткізуді, жмыстарды орындауды, ызметтер крсетуді жоспарланан мерзімі мен орны.

Тапсырыс беруші тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді мемлекеттік сатып алуды жылды жоспарын бекіткен кннен бастап бес жмыс кні ішінде оны укілетті органа жібереді не табыс етеді. Тапсырыс берушілерді келесі ыы бар:

1) мемлекеттік орган, мемлекеттік мекеме, оралымды басару ыындаы мемлекеттік ксіпорын болып табылатын тапсырыс берушілерді тиісті бюджетін натылау немесе тзету жне (немесе) тиісті бюджеттік бадарламаны паспортына жне (немесе) аржыландыру жоспарына (кірістер мен шыыстар сметасына) згерістер жне (немесе) толытырулар енгізу нтижесінде;

2) шаруашылы жргізу ыындаы мемлекеттік ксіпорын болып табылатын тапсырыс берушілерді, акцияларыны (лестеріні) елу проценттен астамы мемлекетке тиесілі зады тлаларды жне олармен аффилиирленген зады тлаларды бюджетіне (бизнес-жоспарына, кірістер мен шыыстар сметасына) згерістерді жне (немесе) толытыруларды кейіннен енгізе отырып, жоспарланатын тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді номенклатурасына згерістерді жне (немесе) толытыруларды негізінде мемлекеттік сатып алуды жылды жоспарына згерістер жне (немесе) толытырулар енгізуге.

Тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алуды жылды жоспарына згерістер жне (немесе) толытырулар енгізу туралы шешім абылданан кннен бастап бес жмыс кні ішінде укілетті органа аталан шешімні кшірмесін жне згерістер жне (немесе) толытырулар енгізілген мемлекеттік сатып алу жоспарынан зінді кшірме табыс етуге міндетті. Тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алуды натыланан жылды жоспарын апаратты жйелерді не электронды жат айналымын пайдалана отырып, укілетті органа мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру ережелерінде айындалан тртіппен жібереді.

Тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру туралы шешімді мемлекеттік сатып алуды бекітілген не натыланан жылды жоспары негізінде абылдайды. Тапсырыс берушілер мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру туралы шешімді тиісті бюджет бекітілгенге дейін мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру ережелерінде кзделген жадайларда ана абылдауа ылы. Мемлекеттік сатып алуды бекітілген жылды жоспарында (мемлекеттік сатып алуды натыланан жылды жоспарында) кзделмеген тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді сатып алуа жол берілмейді.

Тапсырыс берушіні здіксіз ызметін амтамасыз ету масатында ол аымдаы жылды бірінші тосанында осы шарт бойынша тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді мемлекеттік сатып алу клемінен аспайтын клемде азастан Республикасыны кіметі бекіткен тізбе бойынша кнделікті немесе апта сайын ттынылатын тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді мемлекеттік сатып алу туралы шартты олданысын келесі жылды бірінші тосанына зартуа ылы.

Мемлекеттік сатып алуды йымдастыру жне ткізу рсімін орындау шін тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алуды йымдастырушыны, сондай-а тапсырыс берушіні алда болатын мемлекеттік сатып алуда мддесін білдіретін оны лауазымды адамын айындайды. Тапсырыс беруші мемлекеттік сатып алуды йымдастыру жне ткізу рсімін орындауа жауапты з рылымды блімшесіні атынан мемлекеттік сатып алуды йымдастырушы бола алады. Тапсырыс беруші зіні ведомстволы баынысындаы мемлекеттік мекемені не оны аффилиирленген тласын мемлекеттік сатып алуды йымдастырушы етіп айындауа ылы.

леуетті нім берушіге жалпы жне арнайы біліктілік талаптары ойылады. леуетті нім беруші мынадай жалпы біліктілік талаптарына сай келуі тиіс:

1) ы абілеттілігіні (зады тлалар шін), азаматты іс-рекетке абілеттілігіні (жеке тлалар шін) болуы;

2) тлем абілеттілігіні болуы, ш айдан асатын мерзімге салы берешегіні болмауы;

3) банкротты не таратылу рсімдеріне жатызылмауы тиіс.

Мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру тсілдері: Заны 4-бабыны 1-тармаында кзделген жадайларды оспаанда, мемлекеттік сатып алу мынадай тсілдерді бірімен жзеге асырылады:

1) конкурс тсілімен (ашы не жабы). Ашы не жабы конкурстар екі кезеді рсімдер пайдаланыла отырып ткізілуі ммкін;

2) баа сыныстарын срату;

3) бір кзден алу;

4) йымдастырылан электронды сауда-сатты;

5) ашы тауар биржалары арылы.

Тапсырыс беруші укілетті органмен келіспей-а мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру тсілін осы Заа сйкес тадайды.

Конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алу мемлекеттік сатып алуды жзеге асыруды негізгі тсілі болып табылады. Жабы конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алу мліметтері мемлекеттік пия болып табылатын тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді сатып алу жзеге асырылан жадайда ана жргізіледі. Жабы конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алу рсімі осы Зада конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алу шін белгіленген тртіппен жзеге асырылады.

Біртекті болып табылмайтын тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді ашы не жабы конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алуды жзеге асыру кезінде мемлекеттік сатып алуды йымдастырушы мндай тауарларды конкурсты жаттамада лоттара міндетті трде бле отырып, аталан тсілмен бірыай мемлекеттік сатып алуды йымдастыруа жне ткізуге ылы. Біртекті тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді ашы не жабы конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алуды жзеге асыран кезде, мемлекеттік сатып алуды йымдастырушы конкурсты жаттамада біртекті тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді беру (орындау, крсету) орны бойынша лоттара блуге міндетті. Біртекті тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді бірнеше трлерін ашы не жабы конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алуды жзеге асыран кезде, мемлекеттік сатып алуды йымдастырушы конкурсты жаттамада тауарларды, жмыстарды, крсетілетін ызметтерді оларды біртекті трлері жне (немесе) беру (орындау, крсету) орны бойынша лоттара блуге міндетті. Осы кзделген жадайларда, конкурса атысуа тінімдерді арау, конкурса атысушыларды конкурсты баа сыныстарын баалау жне салыстыру, сондай-а конкурс жеімпазын айындау конкурсты жаттамада кзделген рбір лот бойынша жзеге асырылады.

Конкурса атысуа тінімдерді арау орытындылары бойынша айындалан біліктілік талаптарына жне конкурсты жаттаманы талаптарына сйкес келетін жне конкурсты комиссия конкурса атысушы деп таныан леуетті нім берушілер атысады.

Конкурс тсілімен мемлекеттік сатып алу:

1) конкурсты комиссия екіден кем леуетті нім берушіні конкурса атысушы деп таныан;

2) Заны 26-б. 4-тармаында кзделген жадайларда конкурса атысушыларды конкурсты баа сыныстары абылданбааннан кейін конкурса атысушыларды екіден кем конкурсты баа сыныстары баалануа жне салыстыруа жатызылан;

3) конкурс жеімпазы мемлекеттік сатып алу туралы шарт жасасудан жалтаран жадайларды бірі боланда тпей алды деп танылады.

Жылжымайтын млікті сатып алу-сату шарты

Жылжымайтын мліктерге АК- 117, 118 баптарына сйкес жер учаскелерi, йлер, имараттар, кпжылды екпелер жне жермен тыыз байланысты зге млiк, яни орнынан оларды масатына сай емес шыынсыз ауыстыру ммкiн болмайтын млiк жатады.

Мемлекеттiк тiркеуге жататын уе жне теiз кемелерi, iшкi суда жзу кемесi, "зен-теiз" жзу кемесi, арышты объектiлер де озалмайтын заттара теестiрiледi. За жаттары бойынша озалмайтын заттара зге млiктер де жатызылуы ммкiн.

озалмайтын заттара меншiк ыы мен баса да ытар, бл ытара шек ою, оларды пайда болуы, ауысуы жне тотатылуы мемлекеттiк тiркелуге тиiс.

Меншiк ыы, шаруашылы жргiзу ыы, оралымды басару ыы, бiр жылдан астам мерзiмге жер пайдалану ыы, бiр жылдан астам мерзiмге пайдалану ыы, жылжымайтын млiктi кепiлге беру, жылжымайтын млiкке рента, сенiм бiлдiру арылы басару ыы мемлекеттiк тiркеуден ткен кезден бастап пайда болады. озалмайтын млiкпен жасалатын ммiле мемлекеттiк тiркелуге тиiс.

Жер учаскелерін сатып алу-сату Р Азаматты кодексіні жалпы ережелерін сатай отырып, осымша Р Жер кодексімен реттеледі.

Жоарыда аталан шарттармен оса ксіпорынды сату шарты задарда жеке орын алады (Р АК 493 – 500 б., б.). Бл сраа жауап беруді ксіпорын ымынан бастаан жн. Ксіпорын - ол жылжымайтын млік болып танылатын жне ксіпкерлік масатында олданылатын мліктік кешен (АК 119 б.). Ксіпорынды сату шарты жазбаша нысанда жасалады жне оан бухгалтерлік баланс, телсіз аудиторлы орытынды, сатылатын ксіпорынны барлы міндеттемелеріні тізімі жне инвентаризациялы акт бірге тіркеледі. Сонымен бірге, сатып алушыа ксіпорынды тапсыру актісі толтырылады жне оан тараптарды олы ойылан уаыттан бастап, ксіпорын сатып алушыны меншігіне кшкен болып танылады. Мміле міндетті трде мемлекеттік тіркеден ткізуді ажет етеді.

Жекешелендір тртібімен ксіпорынды сату жекешелендір туралы арнайы нормативтік ыты актілермен реттеледі.

Контрактация шарты – ол сатушыны зімен, яни ндіршімен (шаруашылыпен) ндірілген немесе сірілген ауыл шаруашылы німдерін сатып алу-сату болып танылады. Сатып алушы бл шартта дайындаушы (контрактант) деп аталады. Бл шарт фьючерс деп аталатын, яни лі ндірілмеген, біракта болашата ндірілетін тауарды сатып алу-сату жнінде жасалады. Егер сатылатын ауыл шаруашылы німі сатушыны зімен сірілмеген немесе ндірілмеген болса, тараптарды атынастары келісім шарт жасасу шартыны емес, жй сатып алу-сату шартыны ережелерімен реттеледі. Шарт нысаны жазбаша болады. Бл шарт сатып алушыа (дайындаушыа) німді тиеп атару, німді ндірілген жерде абылдап алу, німні сапасын анытау бойынша ндірушіге жрдем бер сияты осымша міндет жктейді (АК 479 б.). ндірші тек кінлі болан жадайда ана жауапты болады, яни оан ксіпкерлік ауіп-атер ауыртпалыы жктелмейді.

Дайындаушыны мiндеттерi: Егер келiсiм-шарт жасасу шартында згеше кзделмесе, дайындаушы ндiрушiден ауыл шаруашылы нiмiн оны тран жерiнде абылдауа жне тасып кетудi амтамасыз етуге мiндеттi. Ауыл шаруашылы нiмiн абылдау дайындаушы орналасан жерде немесе ол крсеткен зге орында жзеге асырылатын жадайда дайындаушыны келiсiм-шарт жасасу шартыны талаптарына сйкес келетiн жне дайындаушыа шартта келiсiлген мерзiмде берiлген ауыл шаруашылы нiмiн абылдаудан бас тартуа ыы жо. Дайындаушы нiм сапасын стандарттара сйкес дл анытауды амтамасыз етуге мiндеттi.

Келiсiм-шарт жасасу шартында ауыл шаруашылы нiмiн сатуды жзеге асыратын дайындаушыны ндiрушiге оны талап етуi бойынша ауыл шаруашылы нiмiн сатудан алан алдытарды шартта белгiленген баа бойынша аы тлете отырып айтару мiндетi кзделуi ммкiн.

Ауыл шаруашылы нiмiн ндiрушiнi мiндеттерi 480-бапта кзделген. Ауыл шаруашылы нiмiн ндiрушi дайындаушыа сiрген (ндiрген) ауыл шаруашылы нiмiн млшерi, сапасы мен тр-трi келiсiм-шарт жасасу шартында кзделгендей етiп беруге мiндеттi.

Мiндеттеменi орындамаан немесе мiндеттеменi тиiстi трде орындамаан ауыл шаруашылы нiмiн ндiрушi зiнi кiнсi болан жадайда жауапты болады.

Энергиямен жабдытау шарты

Сатып алу-сатуды ерекше трлеріне азіргі уаытта энергиямен жабдытау шарты жатады (АК 25 тарауыны 6 параы). Оны ерекшелігіне осылан желілер арылы ерекше млікті - энергияны бер жатады. Бл шарт бойынша энергиямен жабдытау ксіпорны ттынушыа энергияны арнайы техникалы ралдар арылы, электр, су, газ жне жылу желілері мен бырлары арылы береді. Азаматты кодекспен оса, энергиямен жабдытау шарты тараптарыны ара атынасы электр энергиясын пайдалану жніндегі Ережелермен, коммуналды ызмет крсету Ережелерімен жне т. б. реттеледі. Шарт тек энергиямен жабдытау мекемесіні жйесіне осылуа болатын, абонентты арнайы ралдары болан кезде жасалуы ммкін. Энергиямен жабдытау йымы – ол, ызметті бл трімен шылдануа лицензия алан жне ажетті ралдары мен саймандары бар, арнайы зады тла болып танылады. Ал абонент - ол зады тла да, жеке тла да болуы ммкін.

«Энергиямен жабдытау» деп аталатын Р АК 25 Тарауыны 6 Параы жекелеп сату рыногындаы ттынушылар мен энергиямен жабдытау йымы арасындаы атынастарды реттейді. Одан баса энергиямен жабдытауды кптеп сату рыногы да бар, оны объектісі - арнайы нормативтік ыты актілермен реттелетін электр энергиясы болады. Кптеп сату рыногыны атысушыларына энергия ндірші, энергия берші жне энергиямен жабдытаушы йымдармен оса Техникалы жне Рынок операторлары да жатады.

Энергиямен жабдытау шарты бойынша энергиямен жабдытаушы йым абонентте (ттынушыа) жаланан желi арылы энергия беруге мiндеттенедi, ал абонент алынан энергия шiн аы тлеуге, сондай-а оны ттынуды шартта кзделген режимiн сатауа, зiнi арауындаы энергетика желiлерiн пайдалану ауіпсіздігін жне энергияны ттынуа байланысты пайдаланылатын аспаптар мен жабдытарды ааусыздыын амтамасыз етуге мiндеттенедi. Энергиямен жабдытау шарты жария болып табылады (387-б.).

Энергиямен жабдытау шарты абонентпен онда энергиямен жабдытаушы йымны желілеріне жаланан ажетті жабды болан жадайда, азастан Республикасыны задарында белгіленген тртіппен жасалады. Энергиямен жабдытау шарты бойынша энергияны трмысты ттыну шiн пайдаланатын азамат абонент болан жадайларда белгiленген тртiппен абоненттi жаланан желiге алаш рет iс жзiнде осылан кезден бастап шарт жасалан болып есептеледi. Егер тараптарды келiсiмiнде згеше кзделмесе, мндай шарт белгiсiз мерзiмге жасалан болып есептеледi жне Р АК 490-б. кзделген негiздер бойынша згертiлуi немесе бзылуы ммкiн.

Мерзiм аяталаннан кейiн энергиямен жабдытау шартын тотату немесе згерту туралы тараптарды бiреуiнi тiнiшi болмаан жадайда ол шартта кзделген дл сондай мерзiмге жне на сондай талаптар бойынша зартылан болып есептеледі. Шартты жаа мерзiмге зартан кезде тараптарды келiсiмi бойынша оны талаптары згертiлуi ммкiн. Егер шартты олданылу мерзiмi аяталана дейiн тараптарды бiрiнен жаа шарт жасасу туралы сыныс енгiзiлсе, тараптарды атынастары жаа шарт жасалана дейiн брыны жасалан шартпен реттеледi.

Энергиямен жабдытаушы йым шартта кзделген млшерде жне тараптар келiскен энергия беру режимiн сатай отырып, абонентке жаланан желі арылы энергия беруге мiндеттi. Энергиямен жабдытаушы йым берген жне абонент абылдаан энергияны млшерi оны наты ттынылуы туралы есеп деректерiне сйкес аныталады. Энергия берудi шартта келiсiлмеген млшерде амтамасыз етуге байланысты энергиямен жабдытаушы йым шеккен шыындарды теген жадайда шартта абоненттi зi алатын энергияны шартта белгіленген млшерін згертуге ыы кзделуі ммкін. Энергиямен жабдытау шарты бойынша энергияны трмысты ттыну шiн пайдаланатын азамат абонент болан жадайларда ол энергияны зiне ажеттi млшерде пайдалануа ылы. Энергиямен жабдытаушы йым берген жне абонент алан энергия млшері есептеу аспаптарыны крсеткіштерімен, ал олар болмаан кезде - есеп айырысу жолымен аныталады.

Егер энергиямен жабдытаушы йым жаланан желi арылы абонентке энергияны шартта кзделгенінен аз млшерде берсе, за актілерінде, шартта згеше кзделмесе немесе ол міндеттемені мнiнен туындамаса, Р АК 419-б. кзделген ережелер олданылады.

Энергиямен жабдытаушы йым беретiн энергияны сапасы мемлекеттiк стандарттарда жне стандарттау жнiндегi зге де нормативтік жаттарда белгіленген немесе шартта кзделген талаптара сйкес болуа тиiс. Энергиямен жабдытаушы йым энергияны сапасына ойылатын талаптарды бзан жадайда, егер за актiлерiнде, шартта згеше кзделмесе немесе ол мiндеттеменi мнiнен туындамаса, АК 491-б. кзделген ережелер олданылады.

Абонент з пайдалануындаы энергетикалы желiлердi, аспаптар мен жабдытарды тиiстi техникалы жай-кйiн жне ауiпсiздiгiн амтамасыз етуге, энергияны ттынуды белгiленген режимін сатауа, сондай-а авариялар, рт, энергия есептеу аспаптарыны ааулы болуы жне энергияны пайдалану кезiнде туындайтын зге де кемшiлiктер туралы энергиямен жабдытаушы йыма дереу хабарлауа мiндеттi. Энергиямен жабдытау шарты бойынша энергияны трмысты ттыну шiн пайдаланатын азамат абонент болан жадайларда энергетикалы желiлердi, сондай-а энергия ттынуды есептейтiн аспаптарды тиiстi техникалы жай-кйi мен ауiпсiздiгiн амтамасыз ету мiндетi, егер за актiлерiнде згеше кзделмесе, энергиямен жабдытаушы йыма жктеледi. Энергетикалы желiлердi, аспаптар мен жабдытарды техникалы жай-кйiне жне оларды пайдалануа ойылатын талаптар задармен белгiленедi.

Энергиямен жабдытаушы йымдарды ызметкерлерiн абонент пайдалануындаы энергетикалы желiлердi, аспаптар мен жабдытарды техникалы жай-кйін жне ауiпсiздiгiн баылау шiн аспаптара жiберуге мiндеттi. Оларды саталуын баылауды жзеге асыру тртiбi задармен белгiленедi.

Егер за актiлерiнде немесе тараптарды келiсiмiнде згеше кзделмесе, энергияны есептеу деректеріне сйкес белгіленетін, абонент іс жзінде алан энергия млшері шін энергия аысы тленеді. Энергия шiн есеп айырысу тртібі задармен немесе тараптарды келiсiмiмен белгiленедi.

Абонент жаланан желi арылы энергиямен жабдытаушы йымнан зi алан энергияны баса тлаа (осалы абонентке) энергиямен жабдытайтын йымны келiсуiмен ана бере алады. Абоненттi осалы абонентке энергия беру жнiндегi шартына, егер за актілерінде немесе шартта згеше кзделмесе, осы параграфтаы ережелер олданылады. осалы абонентке энергия беру кезiнде, егер за актiлерiнде згеше белгiленбесе, энергиямен жабдытаушы йымны алдында абонент жауапты болады.

Абоненттi энергетикалы ондырыларыны мемлекеттiк энергетикалы адаалау органы куландыран анааттанысыз жай-кйi авария аупiн туызатын немесе азаматтарды мiрi мен ауiпсiздiгiне атер тндiретiн жадайды оспаанда, энергияны зiлiспен беруге, тотатуа немесе шектеп беруге тараптарды келiсiмi бойынша жол берiледi. Энергиямен жабдытаушы йым абонентке энергияны зiлiспен беру, тотату немесе шектеп беру туралы алдын ала ескертуге тиiс. Энергиямен жабдытау йымы жйесiнде аварияны алдын алу немесе оны жою жнiнде шыл шаралар олдану ажет болан жадайда абоненттi келiсуiнсiз жне оан ескертпей, бiра оан дереу хабарлай отырып энергияны зіліспен беруге, тотатуа немесе шектеп беруге жол беріледі. Задарда здiксiз циклды ндiрiс шiн энергия берудегi зіліске оны берiлуiн тотатуа немесе шектеуге жол берiлмейдi жне задармен реттеледi.

Энергиямен жабдытау шарты бойынша энергияны трмысты ттыну шiн пайдаланушы азамат абонент болан жадайларда, бл туралы ол энергиямен жабдытаушы йыма хабарлап, пайдаланан энергия аысын толы тлеген кезде шарттан біржаты тртіппен бас тартуа ылы. Энергиямен жабдытау шарты бойынша энергияны трмысты ттынуа пайдаланушы азамат абонент болан жадайларда энергиямен жабдытаушы йым шартты орындауды тотатана дейiн бiр айдан кешiктiрмей абонентке ескерткен жадайда зi пайдаланан энергияа абоненттi аы тлемеуiне байланысты шартты орындалуын бiр жаты тотатуа ылы.

Энергиямен жабдытау шарты бойынша мiндеттемелер орындалмаан немесе тиiсiнше орындалмаан жадайларда энергиямен жабдытаушы йым мен абонент осыдан келтiрiлген наты залалды теуге мiндеттi (9-б. 4-тармаы). Егер задар негiзiнде жзеге асырылан энергия ттыну режимiн реттеу нтижесiнде абонентке энергия беруде зiлiс жасалан болса, энергиямен жабдытаушы йым зi кiнлi болан жадайда шарт мiндеттемелерiнi орындалмааны немесе тиiсiнше орындалмааны шін жауапты болады.

Жаланан желi арылы жылу энергиясымен жабдытау жнiндегi атынастара, егер задарда згеше белгiленбесе, осы параграфты ережелерi олданылады. Жаланан желi арылы газбен, мнаймен жне мнай нiмдерiмен, сумен, баса да тауарлармен жабдытау жнiндегi атынастара, егер задарда, шартта згеше белгiленбесе немесе ол мiндеттемелер мнiнен туындамаса, осы параграфты ережелерi олданылады.

Айырбастау шарты: тсінігі жне оны сабатас келісімдерден айырмашылыы. Шартты орындалуы.

Айырбастау шарты, сатып алу сату шартына араанда, нерлым брын пайда болан, йткені сатып алу-сату шартында млік орнына аша беріледі, ал акша адамзат тарихында млікті млікке айырбастаудан кейін пайда болан. Айырбастау шартыны екі тарапы да бір уаытта сатушы да, сатып алушы да болады (АК 501-505 баптары). Аылы болып танылатын айырбастау шартыны масаты – тараптарды келісімі бойынша берілетін бір млікті орнына баса млікті бер. Айырбастау шартыны нысаны шарт объектісіне байланысты ауызша немесе жазбаша болады. Мысалы, птерді айырбастау шарты жазбаша нысанда жасалады жне жылжымайтын млік Орталыында тіркеден ткізіледі. Заттармен атар бл шартты объектісі ретінде жмыстар мен ызметтер де болуы ммкін. Тараптарды ытары мен міндеттері сатып алушы мен сатушынікі сияты болады. осымша тлем ретінде бл шартта аша да тлені ммкін, егер айырбасталатын млікті біріні баасы екіншіден тмен болса. Бірата айырбастау шартыны сатып алу сату шартынан негізгі айырмашылыы – бір млікті орнына баса млікті берілі. Сондытан да айырбастау шарты рашанда аылы шарт болады.

Сыйа тарту шарты бойынша бiр тарап (сыйа тартушы) баса тарапты (сыйды алушыны) меншiгiне затты немесе зiне немесе шiншi адама млiктiк ыты (талапты) тегiн бередi немесе беруге мiндеттенедi не оны зiнi немесе шiншi тланы алдындаы млiктiк мiндеттен босатады немесе босатуа мiндеттенедi.

Затты немесе ыты арсы беру не арсы мiндеттеме болан кезде шарт сыйа тарту шарты деп танылмайды. Мндай шарта Азаматты Кодекстi 160-бабыны 2-тармаында кзделген ережелер олданылады.

лдекiмге затты немесе млiктiк ыты тегiн беруге уде ету не лдекiмдi млiктiк мiндеттен (сыйа тартуа уде беруден) босату сыйа тарту шарты болып танылады жне егер уде тиiстi нысанда (508-бапты 2-тармаы) жасалса жне алдаы уаытта наты тлаа затты немесе ыты тегiн беру не оны млiктiк мiндеттен босатуа айын ниет бiлдiрiлген болса, уде берушiнi босатпай тастайды.

Наты сыйа тарту затын зат, ы трiнде крсетпей-а, зiнi барлы млкiн немесе зiнi барлы млкiнi бiр блiгiн сыйа тартуа уде беру немесе мiндеттемеден босату жарамсыз болады.

Сыйа тартушы айтыс боланнан кейiн сый алушыа сый берудi кздейтiн шарт жарамсыз болады. Мндай сыйа тарту трiне Р АК мрагерлiк туралы ережелерi олданылады.

Сый алушы зiне сый берiлгенге дейiн кез келген уаытта одан бас тартуа ылы. Бл жадайда сыйа тарту шарты бзылан деп есептеледi. Егер сыйа тарту шарты жазбаша трде жасалса, сыйдан бас тарту да жазбаша трде жасалуа тиiс. Сыйа тарту шарты тiркелген жадайда (508-бапты 3-тармаы) сыйды алудан бас тарту да мемлекеттiк тiркелуге тиiс.

Егер сыйа тарту шарты жазбаша трде жасалан болса, сый берушi сый алушыдан сыйды алудан бас тартаны шiн зiне келтiрiлген наты зиянды теуiн талап етуге ылы.

Сый алушыа сыймен оса сыйа тарту осы бапты 2 жне 3-тарматарында кзделген жадайларды оспаанда, ауызша жасалуы ммкiн. Сыйды беру оны тапсыру, символды беру (кiлттердi табыс ету жне т.б.) не ы белгiлейтiн жаттарды тапсыру арылы жзеге асырылады.

озалмайтын млiктi сыйа тарту шарты:

1) зады тла сый берушi болан жне сыйды ны за актiлерiнде белгiленген он айлы есептiк крсеткiштен асатын;

2) шартта алдаы уаытта сыйа тартуа уде етiлген жадайларда жазбаша трде жасалуа тиiс.

Ауызша жасалан сыйа тарту шарты осы тармата кзделген жадайларда жарамсыз болады.

озалмайтын млiктi сыйа тарту шарты мемлекеттiк тiркелуге тиiс.

ны за актiлерiнде белгiленген он айлы есептiк крсеткiш млшерiнен аспайтын деттегi сыйлытарды оспаанда:

1) жас балалар мен iс-рекетке абiлетсiз деп танылан азаматтарды атынан оларды зады кiлдерiнi;

2) емдеу, трбиелеу мекемелерiнi, леуметтiк орау мекемелерiнi жне сол секiлдi мекемелердi ызметкерлерiне оларды емдеуiндегi, асырауындаы не трбиесiндегi азаматтарды жне осы азаматтарды зайыптары мен туыстарыны;

3) мемлекеттiк ызметшiлерге оларды лауазымды жадайына байланысты немесе оларды ызметтiк мiндеттерiн атаруына байланысты сыйа тартуа жол берiлмейдi.

Заты шаруашылы жргiзу немесе оралымды басару ыына жататын зады тла, егер за актiлерiнде згеше кзделмесе, меншiк иесiнi келiсiмiмен зiнi затын сыйлауа ылы. Бл шектеу ны за актiлерiнде белгiленген он айлы есептiк крсеткiш млшерiнен аспайтын деттегi сыйлытара олданылмайды.

Бiрлескен орта меншiктегi млiктi сыйа тартуа бiрлескен меншiктi барлы атысушыларыны келiсiмi бойынша Р АК 220-бабында кзделген ережелердi сатай отырып жол берiледi.

Сый берушiге тиесiлi талап ытарын шiншi тлаа сыйа тарту Р АК 339-343, 345, 346-баптарында кзделген ережелер сатала отырып жзеге асырылады.