Таырып №1. Кіріспе. Гигиена - медицинадаы алдын алу пні ретінде. Гигиенаны масаты мен міндеттері – 1 саат.

Масаты:Ауруды алдын алу жніндегі пн жне ылым ретиндегі гигиена туралы, оны масаты мен негізгі міндеттері, зерттеу нысандары мен дістері туралы тсінікті алыптастыру.

Дріс тезисі: Гигиена - медицинадаы негізгі алдын алу пні. Оны іске асуы кезінде адамны мір сруі шін олайлы жадай, денсаулыыны саталуын, ауруларды алдын алуды амтамасыз ететін гигиеналы нормативтерді, ережелер мен шараларды негіздеу масатында оршаан орта факторларыны адам азасына жне оам денсаулыына сер ету задылытарын зерттейді.

Гигиена зіні аталуын «ygіеnos» - денсаулы келуші деген грек сзінен алды. Ертедниедегі грек мифологиясына сйкес емдеумен айналысатын дайы Асклепияны (Эскулапты) Гигиея деген ызы болан. Ол, аурулардын алдын алып, адамдара ден саулы силаан. Ерте дниедегі гректер Гигиеяны «денсаулы дайы» деп таныан, оны денсаулы дайы деп санаан. Осы денсаулы дайыны атымен ауруды алдын алу жніндегі медицина ылыми гигиена деп аталан.

Гигиенаны масаты адамны денсаулыын сатау жне ныайту, ауруларды алдын алу. Мазмны мен міндеттері бойынша біріншілік, екіншілік, шіншілік ауруларды алдын алу деп бледі.

Біріншілік алдын алу ауруларды себебі немесе ауіп-атері болатын факторларды жоюа немесе ауіпсіздегейге дейін тмендеуге баытталан. Ол оршаан ортаны саытыруды, халыты салауатты мір салтын, рационалды жмыс жне демалу режимін жне басаларды йымдастыру жніндегі шаралар жргізуді алдын ала арастырады.

Екіншілік алдын алу сырт крінісі жаынан дені сау адамдарда патология алдындаы жадайды ерте анытау жне бл жадайларды аурулара туіні алдын алу жніндегі шараларды жргізуден трады. Мндай шаралара, мысалы, жеке басты орайтын заттарды олдану, олайсыз экологиялы жадайлара жмысшыларды, халыты ауіпсіз жмыс жне мір сру тсілдеріне, антидотты таматануа жне басалара йрету.

шіншілік алдын алу (реабилитация) ауыран адамдарда жргізіледі. Гигиена біріншілік жне екіншілік ауруларды алдын алумен айналысады.

Гигиена зіні масатына жетуді, адамды оршаан ортаны – тіршілік жне ндірістік іс-рекет ортасын орауа жне сауытыруа баытталан гигиеналы нормативтерді, санитарлы ережелерді, алдын алу шараларын дайындау жне практикаа енгізу арылы іске асырады. Бл шін гигиена ылымымен келесі міндеттер шешіледі:

1. Адамны денсаулыына сер ететін оршаан ортаны табии жне антропогенді факторларын зерттеу.

2. Бл факторларды адамны немесе популяцияны денсаулыына сер ету задылытарын зерттеу.

3. Адам азасына олайлы сер ететін оршаан орта факторларын максимальды пайдалану жне олайсыз сер ететін факторларды жою немесе ауіпсіз дегейге дейін шектеу жніндегі гигиеналы нормативтерді, ережелерді, шараларды трыдан негіздеу жне дайындау.

4. Дайындалан гигиеналы сыныстарды, ережелерді жне нормативтерді денсаулы сатау практикасына жне халы шаруашылыына енгізу, оларды тиімділігін баалау жне жетілдіру.

5. Жаын жне ашы болашатаы санитарлы жадайды болжау.

Гигиенаны зерттейтін таырыбы іс жзінде дені сау адамдар, оларды жеке, жымды, оамды денсаулыы жне белгілі бір леуметтік жадайларда адам азасына сер ететін: физикалы, химиялы, биологиялы, психогендік оршаан ортаны факторлары. Физикалы, химиялы, биологиялы, психогендік оршаан ортаны факторлары табии немесе антропогендік болуы ммкін.

леуметтік жадайды адам денсаулыына сері де леуметтік ортаны химиялы, физикалы, биологиялы жне психогендік факторлары арылы жреді. Мысалы, темекі шегу химиялы фактор ретінде табакты сері салдарынан оны себебінен дамитын ауруларды пайда болуына келіп соады. Адам зіні мір сру жадайында бір мезгілде кп факторларды серіне шырауы ммкін жне оларды абаттасып сер етуіні сипаты ртрлі болуы ммкін: олайлы, бейтарап немесе зиянды жне ауіпті. азіргі кездегі гигиена кп блімдерді амтиды, оларды райсысы гигиена ылымы мен практикасыны жеке салаларын амтиды, атап айтанда, коммуналды гигиенаны, таматану гигиенасын, енбек гигиенасын, балалар мен жасспірімдер гигиенасын, емдеу алдын алу мекемелеріні, леуметтік, радиациялы, скери гигиенаны жне басаларды. зіні міндеттерін шешу шін гигиена тек зіне тн дістерді де жне баса медициналы жне медициналы емес пндерді дістерін де олданады. Гигиенаны зіне тн дістеріне: санитарлы тексеру, эпидемиологиялы, санитарлы сараптау, гигиеналы эксперимент дістері жатады. Бл дістерді бірі оршаан орта факторларын баалауа ммкіндік берсе, басалары оларды адам денсаулыына серін анытауа ммкіндік береді. Бл дістерді брі физикалы, химиялы, биологиялы, статистикалы, клиникалы жне баса да спецификалы емес дістерді ке спектрін олдануды ойлайды.

Иллюстративті материалМультимедийлі презентация.

дебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена / Под ред. акад. РАМН Г.И. Румянцева. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА,2000ж.-5-75 беттер.

осымша:

1. Общая гигиена: Пропедевтика гигиены / Гончарук Е.И., Кундиев Ю.И., Бордов В.Г.и др. – К.: Вища шк., 1999ж. – 8-47беттер.

2. Неменко Б.А., Кенесариев У.И. «Коммунальная гигиена». Учебник, Алматы «ылым», 2003 ж. – 3-34беттер.

Баылау сратары (кері байланыс):

1. Гигиена андай баытты крсетеді: алдын алу ма лде емдеу ме?

2.Ауруларды алдын алуды андай трі тиімдірек? Денсаулы сатауды алдын алу баыттылыыны бірінші кезектілігі немен тсіндіріледі?

3. Гигиенаны зерттейтін таырыбы не?

4. оршаан ортаны факторларын гигиенаны андай дістері баалауа ммкіндік береді?

5.Адам азасына оршаан ортаны андай факторлары баалауа ммкіндік береді?